Кашфи нусхаи аслӣ яке аз аввалин тарҷумаҳои Қуръон ба забони туркӣ
Ба гузориши ИҚНО ба нақл аз Турк Пресс, Нажмӣ Атик, фалосифаи туркӣ, изҳор доштааст, ки нусхаи аслӣ аз тарҷумаи Қуръони Карим аз Ҳамдӣ Язир-ро, ки ба забоне фаҳмо ва равшантар навишта шудааст, дар бойгонӣи китобхонае, ки ба волидайнаш мерос монда, ёфтааст.
Атик, ки дар Анталия зиндагӣ мекунад, вақте тасмим гирифт, ки дар соҳаи асарҳои Ҳамдӣ Язир дараҷаи докторӣ касб кунад, бо яке аз хешовандони ӯ тамос гирифт. Сипас, ӯ бо наваш, Меҳмет Ҳамдӣ Язир, ки дар Истанбул зиндагӣ мекунад, мулоқот кард, то бойгонӣи китобхонаашонро мавриди баррасӣ қарор диҳанд ва онҳо бо дақиқӣ нусхаҳои хати, хати гуфтор, номаҳо ва ашъорро як ба як феҳрист карданд.
Атик дар давраи коркардаш, ин асарҳоро низ ба муҳити рақамӣ интиқол дод ва дар ҷараёни таҳқиқ ва омӯзиши асарҳои Муҳаммад Ҳамдӣ Язир, ба дуюмин тарҷумаи аслӣ аз Қуръони Карим ба забони туркӣ, ки яке аз муҳимтарин асарҳои тарҷумаи ӯ ба туркӣ аст, расид.
Пас аз таъсиси Идораи умури динӣ дар Туркия дар соли 1924, Муҳаммад Раффат ҳамчун раис интихоб шуд. Пас аз машваратҳо, ҳама тавсия доданд, ки Ҳамдӣ Язир Қуръонро тафсир кунад ва пас аз он Муҳаммад Ақиф Эрсой онро ба туркӣ тарҷума кунад. Дар ибтидо, ҳеҷ яке аз ин ду нафар майл надоштанд, ки ин корро анҷом диҳанд ва мепиндоштанд, ки ин вазифа ба ҳадде сангину мураккаб аст, ки иштибоҳ дар он қобили қабул нест. Аммо баъдтар розӣ шуданд.
Муҳаммад Ақиф Эрсой дар соли 1926 ба Миср рафт ва баъдтар дар соли 1931 тасмими худро барои канорагирӣ аз навиштани тарҷума эълом кард. Идораи умури динӣ аз Язир, ки дар он вақт Қуръонро тафсир мекард, хост, ки пас аз истеъфои Эрсой, ӯ худ онро ба туркӣ тарҷума кунад. Ӯ бо ин шарт, ки тарҷума пас аз анҷом ёфтан мунташир шавад, розӣ шуд.
Атик дар бораи нусхаи аслӣ аз дуюмин тарҷумаи Қуръони Карим ба забони туркӣ, ки онро Ҳамдӣ Язир бо дастро хати худ навиштааст, шарҳ додааст: "Тарҷумаи дуюм дорои забони фаҳмо ва равшантар аст, вале баъзе калимот тарҷума нашудаанд."
Ҳамдӣ Язир кӣ буд?
Муҳаммад Ҳамдӣ Язир дар соли 1878 дар Алмалӣ, аз маҳаллаҳои вилояти Анталия таваллуд ёфт.
Насли ӯ ҳамчунин таърихи мустаҳкам дар илмҳои шариат доштанд.
Язир дар фалсафа таҳсил карда ва дар он ҷо ба комёбӣ расидааст. Вай ҳамчунин дар забони туркӣ дар сатҳи адаби бузург буд ва дар забонҳои арабӣ, форсӣ ва фаронсавӣ низ малака дошт. Вай ба адабиёт шавқи зиёд дошт.
Вай ҳамчун вакили Анталия ба Маҷлиси Туркия интихоб шуд ва пас аз он дар соли 1918 узви Дор-ул-ҳикмати-ул-исломия гардид ва баъдан раис шуд. Вай ҳамчунин ҳамчун вазири авқофи динӣ дар ҳукумати Фарид Поша хидмат кардааст.
Язир пас аз эъломи Ҷумҳурии Туркия аз ҷониби Додгоҳи истиқлол ба қатл маҳкум шуд ва пас аз он ки бароат гирифт, то соли 1942, ки ба ҳалокат расид, аз хонаи худ набаромад ва қариб 17 сол дар хона монд ва ёдгориҳои зебо ва таълифоти муфиди барои ояндагон аз худ ба ёдгор гузошт.
4320569
