Təşviq və təhdidlərlə dolu kitab
İnsanın fərdi və kollektiv həyatının mühüm prinsiplərindən biri də tərbiyədir. Tərbiyə insanın öz istedadının çiçəklənməsi və istədiyi kamilliyə doğru irəliləməsi üçün müxtəlif vəziyyətlərdə uyğun danışıq və davranışa malik olması deməkdir. Buna görə də Allah yaxşı tərbiyəni valideynlərin ən mühüm vəzifələrindən biri hesab edir.
İnsana ata-anadan daha mehriban olan Allah insan tərbiyəsi prinsiplərindən birini əməli şəkildə həyata keçirir. Bu tərbiyə prinsipi təşviq etmə və qorxutma strategiyasıdır. “Füssilət” surəsinin 4-cü ayəsində oxuyuruq: "(Bu Quran) həm (möminlərə Cənnətlə) müjdə verəndir, həm də (kafirləri cəhənnəm əzabı ilə) qorxudan. Onların əksəriyyəti (Qurandan) üz döndərib (onu) dinləməz (Allah kəlamının qüdsiyyəti, hikməti haqqında düşünməz)".
Təşviq etmək və qorxutmaq tərbiyə quşunun iki qanadıdır. Bu iki qanadın hər biri olmadan heç bir quş uça bilməz. Təşviq çox olarsa, insan heç bir təhlükəni düşünməz və bəlaya düçar olana qədər bu xoşbəxtliyə həddən artıq aludə olar. Əgər həddən artıq hədə-qorxu olarsa, bu, insanı məyus edir və insanın öz kölgəsindən belə qorxduğu, heç yerindən tərpənməyəcəyi yerə aparır.
Quran da bu prinsipdən möminləri saleh əməllərə təşviq etmək və kafirləri əməllərinin çirkinliyi və cəzalarından qorxutmaq üçün istifadə etmişdir.
Qurana görə, bu üsul Peyğəmbərin (s) barəsində də çox gözəl ifadə edilmişdir. Çünki Quranda bir neçə yerdə oxuyuruq: "(Ya Peyğəmbər!) Biz səni haqq olaraq, müjdə vermək və (dünya əhlini) qorxutmaq üçün göndərdik" (Bəqərə, 119). Çünki bu Quranın özü insanları tərbiyə edən bir kitabdır və Peyğəmbər (s) həm də insanların müəllimidir. Bu prinsip bu ikisi (Quran və Peyğəmbər) haqqında çox gözəl ifadə edilmişdir.
Quranda iki təşviq və qorxu nümunəsi:
"Allah münafiq kişilərə, münafiq qadınlara və kafirlərə içində əbədi qalacaqları cəhənnəm odu vəd etmişdir. (Atəş, əzab) onlara kifayətdir. Allah onlara lənət elədi (mərhəmətindən kənar etdi). Onları daimi bir əzab gözləyir!" (Tövbə, 68).
Bu ayədə Allah kafirlərə və münafiqlərə cəhənnəm odunu vəd edir. Bu, Allahın vədinə zidd hərəkət etməməsi ilə bağlı qəti bir prinsipdir. Bu, Allahın onlara zülm etmək istəməsi deyil, lakin bu, Allahın ədalətinin təzahürü və nişanəsidir. Onlar bu əzaba layiqdirlər.
"Allah mömin kişilərə və qadınlara (ağacları) altından çaylar axan cənnətlər və Ədn cənnətlərində gözəl məskənlər vəd buyurmuşdur. Onlar orada əbədi qalacaqlar. Allahın rizası isə (bunların hamısından) daha böyükdür. Bu, böyük qurtuluşdur (uğurdur)!" (Tövbə, 72).
Möminlər bu ayələri oxuduqca yaxşı işlər görmək həvəsləri artır və bu insanlar arasında olmağa çalışırlar.
