رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه:
شهید صدر باب جدیدی در بهره‌مندی از قرآن گشود/ ارزیابی اولین پیش‌کرسی نظریه‌پردازی قرآن و علم
گروه حوزه‌های علمیه: رئیس انجمن قرآن پژوهی حوزه علمیه با بیان اینکه روش شهید صدر در تفسیر قرآن باب جدیدی در بهره‌مندی از قرآن گشوده است به ارزیابی از کرسی قرآن و علم پرداخت و گفت: باید با برپایی چنین کرسی‌هایی و رفع برخی اشکالات آن اثبات کنیم که امکان اسلامی‌سازی علوم انسانی با استفاده از مبانی دینی وجود دارد.
حجت‌الاسلام والمسلمین حسین علوی‌مهر، رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه علمیه در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) با اشاره به برپایی اولین پیش کرسی نظریه‌پردازی قرآنی در جامعه المصطفی(ص) که با ارایه حجت‌الاسلام والمسلمین محمد علی رضایی اصفهانی همراه بود گفت: برپایی این نوع جلسات یکی از کارهای بسیار مهم پژوهشی و جزء دغدغه‌های رهبری و مطالبات ایشان از حوزه و دانشگاه است.
وی با اشاره به موضوع کرسی نظریه‌پردازی مورد بحث که به قرآن و علوم اختصاص داشت ادامه داد: این مسئله در قالب تفسیر موضوعی گنجانده می شود که سابقه دیرینه‌ای از قرن دوم به بعد دارد و مثلا در آیات الاحکام و یا کار علامه مجلسی در بحارالانوار قابل مشاهده است.
علوی‌مهر افزود: البته بعد از انقلاب اسلامی شاهد رشد فزاینده این نوع تفاسیر بودیم و هم به صورت نظری و هم عملی، به شکل ساختار شکیل و جدید مانند پیام قرآن و منشور جاوید و ... که هم اکنون هم ادامه دارد.
باب جدید در بهره‌مندی از قرآن
رئیس انجمن قرآن‌پژوهی با بیان اینکه این نوع مدل ها، مدل درون قرآنی تفسیر موضوعی است اظهار کرد: نوع دیگر تفسیر شهید صدر از قرآن است که برون قرآنی تلقی می شود که نخستین جرقه را در کتاب سنن های اجتماعی در قرآن زده است و باب جدیدی را در استفاده از قرآن گشود.
وی افزود: تفسیر موضوعی تطبیقی نیز مدل دیگری است که در آن دیدگاه‌های مفسران اسلامی اعم از شیعه و سنی با یکدیگر در برخی موضوعات تطبیق داده می شود و حتی از اندیشمندان ادیان دیگر نیز در این تطبیق بهره می‌بریم.
علوی مهر گفت: آنچه نظریه‌پرداز پیش کرسی قرآن و علوم مطرح کرده است اگر چه می‌توان آن را موضوعی تلقی کرد ولی یک گام فراتر رفته و تفسیر موضوعی میان رشته‌ای را بحث کرده که یک گام هم برتر از تفسیر تطبیقی است.
مدیر گروه تفسیر مدرسه امام خمینی(ره) عنوان کرد: طرح چنین مسئله‌ای نقش مهمی می‌تواند در پیشبرد علوم داشته باشد به ویژه آن که از منظر قرآن کریم مورد بحث قرار گرفته است.
علوی‌مهر با اشاره به نظر داوران این پیش کرسی ادامه داد: اینکه مباحث ارایه شده توسط نظریه پرداز مورد تایید داوران هست یا نه جای بحث دارد و از طرفی نیز مباحث ارایه شده توسط ناقدان نیز در مواردی قابل تامل و وارد است.
لزوم تمایز قایل شدن میان تفسیر موضوعی میان رشته‌ای و تطبیقی
این قرآن‌پژوه گفت: از نظر ماهیت و جوهره بحث باید تفاوت بین تفسیر تطبیقی با تفسیر موضوعی میان رشته‌ای روشن و تبیین شود همان طور که در نظر ناقدان نیز این مسئله عنوان شد که تبیین روشنی را در تفاوت این دو مدل شاهد نیستیم.
علوی‌مهر اظهار کرد: یکی از ایرادات مطرح شده روی عنوان بحث بوده است که خود نظریه پرداز نیز قایل به تغییر آن بودند و از نظر بنده نیز این مسئله صادق است.
دبیر کرسی نظریه‌پردازی قرآن و علوم افزود: طرح چنین مباحثی و تشکیل این کرسی، گامی به سوی اسلامی‌سازی علوم و نقطه عطفی در این عرصه است و اصل آن بسیار ارزنده و خوب است البته اشکالات و جزئیات بحث نیز باید پخته و اصلاح شود.
وی با ارزنده توصیف کردن مجدد چنین کارهایی اظهار کرد: عده‌ای در نقطه مقابل با ما معتقدند که شما نمی توانید علوم انسانی اسلامی را ثابت کنید در حال که ما با مبانیای که داریم خلاف این را معتقدیم و کارهایی هم که صورت گرفته موید این مطلب ما است.
وی تاکید کرد: البته باید به صورت مستند و با حجیت در مسیر اسلامی‌سازی گام برداریم تا اثبات نظریه اسلامی‌سازی علوم انسانی در عمل نیز محقق شود.
یادآوری بحث
یادآور می شود اولین پیش کرسی نظریه‌پردازی قرآن و علم 25 آذرماه در جامعه المصطفی(ص) برگزار شد؛ حجج اسلام والمسلمین محمدفاکر میبدی، بی‌آزار شیرازی و بهجت‌پور به عنوان ناقد و حجج اسلام والمسلمین رستمنژاد و مودب به عنوان داور در این نشست حضور داشتند. دبیری علمی این نشست را که نظریه‌پردازی آن بر عهده حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی بود حجت‌الاسلام والمسلمین علوی مهر، رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه عهده‌دار بود.
رضایی اصفهانی تفاسیر موضوعی قرآن دارای چهار روش درون قرآنی، برون قرآنی شیوه شهید صدر، تطبیقی بین قرن و کتب دیگر مانند عهدین و تفاسیر شیعه با اهل سنت و ... و نوع چهارم همین موضوع کرسی امروز است.
رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی(عج) اظهار کرد: مقصود از تفسیر موضوعی میان رشته‌ای بررسی یک مسئله یا موضوع با دو رویکرد قرآنی و علمی است که مواضع وفاق و خلاف آن تحلیل و روشن شود سپس با آموزه‌های قرآنی به نظریه‌پردازی در حوزه علم مربوط پرداخته شود به صورتی که نظام یا روش ها و مبانی جدیدی در آن علم شکل بگیرد و با فضاهای جدیدی برای پژوهشگران آن حوزه علمی گشوده شود.
این محقق قرآنی عنوان کرد: برای مثال در زمینه مباحث نظری اقتصاد، تربیت، مدیریت، سیاست، قرآن آیات متعددی دارد که به اهداف و مبانی و روش های این علوم اشاره دارد و می تواند با استفاده از آن آیات نظام و مکتب اقتصادی، سیاسی و تربیتی جدیدی را پایه‌گذاری کند.
وی با اشاره به موضوع کرسی نظریه‌پردازی مورد بحث که به قرآن و علوم اختصاص داشت ادامه داد: این مسئله در قالب تفسیر موضوعی گنجانده می شود که سابقه دیرینه‌ای از قرن دوم به بعد دارد و مثلا در آیات الاحکام و یا کار علامه مجلسی در بحارالانوار قابل مشاهده است.
علوی‌مهر افزود: البته بعد از انقلاب اسلامی شاهد رشد فزاینده این نوع تفاسیر بودیم و هم به صورت نظری و هم عملی، به شکل ساختار شکیل و جدید مانند پیام قرآن و منشور جاوید و ... که هم اکنون هم ادامه دارد.
باب جدید در بهره‌مندی از قرآن
رئیس انجمن قرآن‌پژوهی با بیان اینکه این نوع مدل ها، مدل درون قرآنی تفسیر موضوعی است اظهار کرد: نوع دیگر تفسیر شهید صدر از قرآن است که برون قرآنی تلقی می شود که نخستین جرقه را در کتاب سنن های اجتماعی در قرآن زده است و باب جدیدی را در استفاده از قرآن گشود.
وی افزود: تفسیر موضوعی تطبیقی نیز مدل دیگری است که در آن دیدگاه‌های مفسران اسلامی اعم از شیعه و سنی با یکدیگر در برخی موضوعات تطبیق داده می شود و حتی از اندیشمندان ادیان دیگر نیز در این تطبیق بهره می‌بریم.
علوی مهر گفت: آنچه نظریه‌پرداز پیش کرسی قرآن و علوم مطرح کرده است اگر چه می‌توان آن را موضوعی تلقی کرد ولی یک گام فراتر رفته و تفسیر موضوعی میان رشته‌ای را بحث کرده که یک گام هم برتر از تفسیر تطبیقی است.
مدیر گروه تفسیر مدرسه امام خمینی(ره) عنوان کرد: طرح چنین مسئله‌ای نقش مهمی می‌تواند در پیشبرد علوم داشته باشد به ویژه آن که از منظر قرآن کریم مورد بحث قرار گرفته است.
علوی‌مهر با اشاره به نظر داوران این پیش کرسی ادامه داد: اینکه مباحث ارایه شده توسط نظریه پرداز مورد تایید داوران هست یا نه جای بحث دارد و از طرفی نیز مباحث ارایه شده توسط ناقدان نیز در مواردی قابل تامل و وارد است.
لزوم تمایز قایل شدن میان تفسیر موضوعی میان رشته‌ای و تطبیقی
این قرآن‌پژوه گفت: از نظر ماهیت و جوهره بحث باید تفاوت بین تفسیر تطبیقی با تفسیر موضوعی میان رشته‌ای روشن و تبیین شود همان طور که در نظر ناقدان نیز این مسئله عنوان شد که تبیین روشنی را در تفاوت این دو مدل شاهد نیستیم.
علوی‌مهر اظهار کرد: یکی از ایرادات مطرح شده روی عنوان بحث بوده است که خود نظریه پرداز نیز قایل به تغییر آن بودند و از نظر بنده نیز این مسئله صادق است.
دبیر کرسی نظریه‌پردازی قرآن و علوم افزود: طرح چنین مباحثی و تشکیل این کرسی، گامی به سوی اسلامی‌سازی علوم و نقطه عطفی در این عرصه است و اصل آن بسیار ارزنده و خوب است البته اشکالات و جزئیات بحث نیز باید پخته و اصلاح شود.
وی با ارزنده توصیف کردن مجدد چنین کارهایی اظهار کرد: عده‌ای در نقطه مقابل با ما معتقدند که شما نمی توانید علوم انسانی اسلامی را ثابت کنید در حال که ما با مبانیای که داریم خلاف این را معتقدیم و کارهایی هم که صورت گرفته موید این مطلب ما است.
وی تاکید کرد: البته باید به صورت مستند و با حجیت در مسیر اسلامی‌سازی گام برداریم تا اثبات نظریه اسلامی‌سازی علوم انسانی در عمل نیز محقق شود.
یادآوری بحث
یادآور می شود اولین پیش کرسی نظریه‌پردازی قرآن و علم 25 آذرماه در جامعه المصطفی(ص) برگزار شد؛ حجج اسلام والمسلمین محمدفاکر میبدی، بی‌آزار شیرازی و بهجت‌پور به عنوان ناقد و حجج اسلام والمسلمین رستمنژاد و مودب به عنوان داور در این نشست حضور داشتند. دبیری علمی این نشست را که نظریه‌پردازی آن بر عهده حجت‌الاسلام والمسلمین رضایی اصفهانی بود حجت‌الاسلام والمسلمین علوی مهر، رئیس انجمن قرآن‌پژوهی حوزه عهده‌دار بود.
رضایی اصفهانی تفاسیر موضوعی قرآن دارای چهار روش درون قرآنی، برون قرآنی شیوه شهید صدر، تطبیقی بین قرن و کتب دیگر مانند عهدین و تفاسیر شیعه با اهل سنت و ... و نوع چهارم همین موضوع کرسی امروز است.
رئیس مرکز تحقیقات قرآن کریم المهدی(عج) اظهار کرد: مقصود از تفسیر موضوعی میان رشته‌ای بررسی یک مسئله یا موضوع با دو رویکرد قرآنی و علمی است که مواضع وفاق و خلاف آن تحلیل و روشن شود سپس با آموزه‌های قرآنی به نظریه‌پردازی در حوزه علم مربوط پرداخته شود به صورتی که نظام یا روش ها و مبانی جدیدی در آن علم شکل بگیرد و با فضاهای جدیدی برای پژوهشگران آن حوزه علمی گشوده شود.
این محقق قرآنی عنوان کرد: برای مثال در زمینه مباحث نظری اقتصاد، تربیت، مدیریت، سیاست، قرآن آیات متعددی دارد که به اهداف و مبانی و روش های این علوم اشاره دارد و می تواند با استفاده از آن آیات نظام و مکتب اقتصادی، سیاسی و تربیتی جدیدی را پایه‌گذاری کند.
