محقق و مدرس حوزه:
حوزه علمیه از دوره آیت‌الله حائری یزدی وارد نقطه عطف خود شد
گروه حوزه‌های علمیه: معاون علمی همایش نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی گفت: اگرچه حوزه علمیه قم به صورت غیررسمی سابقه‌ای طولانی دارد ولی از دوره آیت‌الله حائری یزدی دارای سازمانی منسجم و وارد نقطه عطف خود شده است.
حجت‌الاسلام و المسلمین اکبر محمودی، معاون علمی همایش نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی در گفت و گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) که در آستانه سال‌روز ارتحال آیت‌الله حاج شیخ عبدالکریم حائری یزدی، موسس حوزه علمیه قم صورت گرفت گفت: حوزه علمیه قم اگر چه به صورت رسمی از دوره مرحوم آیت الله حائری یزدی نظم نسق کنونی را به خود گرفته است ولی سابقه آن بسیار طولانی است.
وی افزود: حوزه علمیه قم قبل از ایجاد این تشکیلات عظیم و اثرگذار در دوره ائمه معصومین(ع) به صورت غیررسمی وجود داشت و افراد بزرگی مانند زکریا بن آدم و ... از اصحاب ائمه(ع) بودند که درس و بحث حدیثی و روایی داشتند.
وی ادامه داد: کتب اصلی حدیثی شیعه محصول علمای بزرگوار ری و قم است و سابقه تمدنی حوزه به چندین قرن قبل باز می‌گردد و این شهر از همان دوره، محدث‌پرور و شهر علم بوده است.
محمودی اظهار کرد: در دوره آیت‌الله حائری یزدی، حوزه وارد نقطه عطف خود شد و کارهای پراکنده و منحصر به افراد به صورت منسجم و سازمان یافته دنبال شد و شهر قم و حوزه علمیه به پایگاه منسجم و مکانی برای ترویج جهانی فرهنگ اهل‌بیت(ع) درآمد که توانسته مایه سعادت و راهنمایی و ارشاد نه تنها مسلمین ساکن در ایران بلکه سایر بلاد اسلامی و حتی غیراسلامی شود لذا حوزه قم از این جهت دارای ویژگی‌های ممتازی است.
معاون علمی همایش نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی عنوان کرد: شخصیت آیت‌الله حائری به گونه‌ای بود که علاوه بر جنبه علمی و فقهی توانسته بود با آرم فقاهت نقش زیادی در ترویج فرهنگ شیعه و آموزه‌ها و روایات معصومین(ع) داشته باشد و به خصوص این مسئله در چند دهه بعد از دوره ایشان یعنی دوره آیت‌الله بروجردی و امام خمینی رشد و توسعه چشمگیرتری پیدا کرد.
وی تاکید کرد: امام خمینی هم در محضر آیت‌الله بروجردی و هم از محضر آیت‌الله حائری یزدی بهره گرفته بود لذا علاوه بر ویژگی‌های اخلاقی ممتاز از هوش سرشار و شجاعت ویژه‌ای هم برخوردار بود و همین مسئله سبب شد تا نقش تحولی و تمدنی حوزه را به نمایش بگذارد و این نقش در واقع مکمل زحماتی بود که بزرگان حوزه از گذشته آن را پایه‌ریزی کرده بودندو به تدریج این مسیر به روند تکاملی خود ادامه داد.
معاون علمی همایش نقش شیعه در پیدایش و گسترش علوم اسلامی تصریح کرد: امام خمینی(ره) فرزند قم و مکتب قم و مدرسه آیت‌الله حائری یزدی و آیت‌الله بروجردی است که توانست نقشی جهانی به حوزه علمیه ببخشد و آن را به بزرگترین پایگاه و ستاد تمدنی شیعه تبدیل کند.
وی افزود: امروز جامعة المصطفی(ص) نهادی برآمده از همین حوزه علمیه قم است که ده هزار طلبه از سراسر جهان برای حضور و تحصیل در آن با علاقه‌مندی وارد می‌شوند و در خارج کشور نیز دارای ده‌ها پایگاه و مرکز دینی و قرآنی است.
محمودی گفت: از اوایل صدر اسلام و از دوره صادقین(ع) در شهرهای مختلف مانند مدینه، کوفه و بغداد و نجف و کریلا و حتی طوس، کرسی‌های تدریس برپا بود و طلاب بعد از جلسات درسی، با یکدیگر مباحثه می‌کردند و این سنت دیرپا در سراسر حوزه رواج داشته است و حوزه قم نیز به تبعیت از این حوزه‌ها، این سنت را دنبال کرد اما امروز به دلایل متعددی این سنت در حال کم رونق‌تر شدن است.
محمودی ادامه داد: یکی از دلایل کم رونقی این دروس، مشغله‌های ایجاد شده برای حوزویان و طلاب و نقش فعال تر آنان در مسایل اجتماعی و اداری است.
وی افزود: بعد از انقلاب اسلامی، شاگردان دروس علمی تشیع در سازمان‌ها و نهادهای مختلف به کار گرفته شدند و همین مسئله سبب شده تا کارهای گروهی مانند مباحثه کم رنگ شود و بیشتر مطالعات فردی، انجام شود.
محمودی با بیان اینکه نقش مباحثه در آموزش، مثال‌زدنی است عنوان کرد: از آیت الله فاضل لنکرانی نقل است که یک ساعت مباحثه بهتر از 50 ساعت مطالعه است زیرا مباحثه سبب وسعت علمی و رسیدن به نظریات درست و موجب پختگی طلبه و استاد است.
وی با بیان اینکه این سنت در نجف و کربلا بیشتر از قم رواج دارد گفت: همان طور که گفته شد یکی از دلایل آن، مشغولیت بیشتر طلاب در امور اجتماعی و سیاسی است.
محمودی با اشاره به وضعیت اخلاق در حوزه و نگرانی بزرگان نسبت به کمرنگ شدن این سنت حوزوی که در دوره بزرگانی مانند آیت‌الله حائری و ... در اوج بوده است تصریح کرد: انسان هرقدر بیشتر وارد عرصه‌های سیاس و اجتماعی و روابط با دیگران می‌شود به صورت طبیعی در تعاملات، مرتکب خطاهای بیشتری نیز خواهد شد؛ یک روحانی هم باید به نوعی در ارتباطات اجتماعی به دنبال تقید به مسایل دینی و از سویی برآورده کردن نیازهای طبیعی خود باشد از این رو این قشر با سختی بیشتری مواجه‌اند و به بیانی دیگر زیر ذره‌بین قرار دارند و کمترین خطا از آنان بزرگترین خطا تلقی می‌شود.
وی تاکید کرد: البته سرزدن خطا از یک روحانی بدتر از دیگران است ولی نباید همه را با دید یکسان تحلیل کنیم و کوتاهی و قصور عده ای را به پای همه حوزه بنویسیم.
