قرنطینه خانگی را به فرصتی برای تقویت پیوندهای خانوادگی تبدیل کنیم

حجت‎الاسلام والمسلمین حجت‌الله سروری، نویسنده و کارشناس خانواده، در گفت‌وگو با ایکنا، گفت: باید آسیب‌ها و چالش‌های اجتماعی در جامعه مورد بررسی، تحقیق و کارشناسی قرار گرفته و پس از به دست آوردن علل و عوامل به صورت تخصصی با آن مواجه شویم در مسئله خانواده نیز به عنوان یک جامعه کوچک این مباحث باید به مراتب با حساسیت بیشتری مورد دقت قرار بگیرد.

وی افزود: یقیناً عوامل و آسیب‌شناسى در نهاد خانواده یکى از محورهاى مهم، در تحولات خانواده‌هاست. تحولاتى که خود منشأ بروز دگرگونی‌های عمیق و اساسى در نوع روابط و ارزش‌هاى خانوادگى و اجتماع خواهد شد.

پیامدهای زندگی دوم در فضای مجازی

سروری بیان کرد: بسیارى از این تحولات و دگرگونى‌ها از بیرون یعنی از جامعه، رسانه، فضای مجازی و کانال‌های اجتماعی از سوی خود افراد، بر خانواده حاکم می‌شود که البته طرح این موضوع یقیناً نفی صددرصد محاسن و مزایاى استفاده از فضای مجازی برای خانواده و افراد جامعه نیست، اما به هر حال غوطه‌ور شدن در این فضا به عنوان زندگی دوم برای افراد یکسرى دغدغه‌ها و نگرانی‌هایى را بر خانواده‌ها به صورت ناخودآگاه سهواً یا متعمدانه بر اثر عدم مدیریت صحیح از این فضا تحمیل کرده است.

کارشناس خانواده و فضای مجازی با بیان اینکه البته این موضوع امروزه به عنوان یک چالش بزرگ در تمام جوامع در بین جامعه‌شناسان و روانشناسان موضوعیت پیدا کرده و محدود به جامعه و یا اقلیتی خاص در یک مکان و منطقه خاص نمی‌شود، اظهار کرد: پیامدهای زندگی دوم در فضای مجازی هم در حوزه‌های راهبردی، فرهنگی، خانوادگی، اجتماعی، هم فرصت‌های خوبی و هم تهدیدات مخرب اثرگذاری برای زندگی امروز ما به شمار می‌آید.

بحران فضای مجازی

وی ادامه داد: پدیده‌هایی همچون تغییر هویت، گسترش و تولید ناهنجاری اخلاقی، انزواطلبی واقعی، تغییر رفتار اجتماعی، تغییر سبک زندگی ارزشی، اعتیاد مجازی، تاثیر بر بنیان خانواده، ترویج بی‌دینی، نقص حریم خصوصی و... از پیامدهای فضای مجازی محسوب می‌شود، چون این مهم به خوبی توانسته در زندگی مردم در همه سنین مختلف جامعه جا باز کند.

سروری با بیان اینکه لازمه استفاده از این فضا داشتن سواد رسانه‌ای و مهارت داشتن است که باعث می‌شود به یک تعادل هدفمند منجر شود، تصریح کرد: باید از آژیرهای خطر مانند سردشدن ارتباطات عاطفی بین تک‌تک اعضای خانواده، اعتیاد بی‌حد و مرز به فضای مجازی در شبانه‌روز، در اختیار قرار دادن کامل فکر و روح و روان به منابع غیر معتبر، فشارهای عصبی، چاقی، انزوا و چشم درد...؛ گسست فکری و عاطفی و رخ دادن آن در خانواده‌ها بین والدین و فرزندان جدایی فکری – عاطفی و فیزیکی و تأثیرات محسوس و نامحسوس آن در زندگی هراسید.

این نویسنده حوزوی اضافه کرد: کم‌رنگ شدن ارزش‌های دینی و تعارض پیدا کردن در روابط تک‌تک افراد خانواده؛ تلف شدن وقت و زمان و فاصله گرفتن از واقعیت‌های زندگی و اثرات زیان بار روانی آن؛ قطع و تضعیف ارحام و فامیل؛ غرق شدن و جایگزین کردن جذابیت‌های کاذب فضای مجازی به جای حقیقت‌های زندگی(تغییر سبک زندگی) و خطر بی‌هویتی و بحران هویت در این فضا با تقلید کورکورانه و ... از دیگر موضوعاتی است که خانواده‌های ایرانیان را بسان ملل دیگر تهدید می‌کند.

گاهی خیلی زود دیر می‌شود

این کارشناس دینی بیان کرد: به نظر بنده آمدن ویروس ناخوانده کرونا فرصت خوبی فراهم کرده که ضمن رعایت نکات بهداشتی و جدی گرفتن توصیه‌های پزشکی و توسلات؛ خانواده‌ها به جای اینکه ساعت‌های متمادی در غرق در فضای مجازی بشوند، به کنار هم بودن و همدیگر را حس کردن و دیدن توجه بیشتری کنند. گاهی وقت‌ها به ظاهر همه افراد خانواده در خانه هستند، ولی چنان فاصله عاطفی و معنوی زیادی بر آنان در فضای مجازی حاکم شده که فرسنگ‌ها از هم دور هستند.

وی تصریح کرد: روح و جسم هر دو باید کنار اعضای خانواده باشد نه فقط جسم. متأسفانه استفاده بیش از حد از شبکه­‌های اجتماعی در محیط خانواده با کاهش سطح ارتباطات عاطفی،‌ و میزان گفت‌وگو در خانواده(که حتی از 15 دقیقه در روز هم کمتر شده است) یک فاجعه هولناک و تهدید است و فرصت پیش‌آمده کنونی می‌تواند قدری این زخم را التیام ببخشد.

سروری اضافه کرد: برای خانواده ایرانی امروز ارتباط و تعامل داشتن بیشتر و گفت‌وگوی همدلانه در بستر خانواده بین اعضای آن نسخه شفابخش این روزهاست. گاهی به قول معروف خیلی زود دیر می‌شود، پس قدر داشته‌هایمان را باید بیشتر بدانیم. بالا بردن سلامت روح و جسم و پایداری در نهاد خانواده همیشه باید یک اصل بماند و نباید تحت هیچ شرایطی، فضای مجازی آن را تحت‌الشعاع قرار بدهد.

وی ابراز کرد: بنابراین شبکه‌های اجتماعی موجب شده پدر و مادر و فرزندان مدت زیادی از وقتشان را کنار هم، اما دور از هم باشند. تداوم این روش به مرور تمایل اعضا خانواده برای گفت‌وگو را کاهش می‌دهد. از طرفی سرگرمی پدر و مادرهای امروزی و بچه‌ها نسبت به قبل بیشتر شده که این امر حرف‌های مشترک آنها را کاهش و در نتیجه رغبتشان را برای گفت‌وگوهای خانوادگی کم کرده است.

ارتباط عاطفی والدین و فرزندان

سروری تصریح کرد: پدر و مادرها باید الگوی مناسبی در گفت‌وگو باشند و خود را مقید به زمان و برنامه مشخصی برای گفت‌وگو در منزل دانسته و با فرزندان پیرامون مسائل مختلف روز و غیره صحبت کنند. تقویت ارتباط عاطفی بین اعضا مختلف خانواده برای تقویت مهارت گفت‌وگو و انسجام بیشتر خانواده اهمیت دارد.

وی اضافه کرد: زن و شوهر به عنوان دو محور اصلی خانواده احتیاج دارند با هم صبحت کنند و همین طور با فرزندان خود در مورد مسائل روزمره گفت‌وگو داشته باشند، ولی استفاده از شبکه­‌های مجازی سبب شده که فرزندان در عالمی دیگر سرگردان و رها شوند. کاربری کنترل‌نشده فضای مجازی موجب می‌شود، نوجوانان، منزوی و دچار افت اخلاقی و پرخاشگری شوند و دیگر پدر و مادر را به عنوان دوست و رفیق خود ندانند.

سروری با بیان اینکه بر اساس داده‌های وزارت ورزش و جوانان، به طور میانگین جوانان کشور روزانه 9 ساعت به گوشی­‌های موبایل مشغول هستند، اظهار کرد: خانواده‌های ما باید امروز این فاصله را کم و زمان را کوتاه کنند و نسخه گفت‌وگوهای صمیمانه یکی از مهم‌ترین و موثرترین شیوه‌های افزایش صمیمیت بین اعضای خانواده است و کرونا در این روزها توفیق اجباری را برای ما فراهم کرده تا بتوانیم در خانه در کنار اعضای خانواده این بلا را از نقمت تبدیل به نعمت بکنیم.