کاربرد رضایت به قضای الهی در آرامش و بهجت درونی جامعه
استاد فلسفه حوزه علمیه ضمن تبیین رابطه دعا با علل مادی و نقش علل معنوی در رفع بلا و بیماری، بیان کرد: به تعبیر مرحوم حاجی سبزواری، رضا به قضای الهی عامل بهجت درونی است. بنابراین اگر می‌خواهیم مردم در ایام بیماری کرونا به سرور و بهجت درونی برسند، باید ایمان به قضا و قدر الهی را یادآوری کنیم.
حجت‌الاسلام والمسلمین احمد اسدی، استاد حوزه و عضو گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی، در گفت‌وگو با ایکنا، با بیان اینکه یکی از موضوعات مهم علم کلام رضا به قضای الهی است، گفت: رضایت به قضای الهی در شرایط کشور به ویژه شیوع بیماری کرونا که کشور را فراگرفته دو بعد دارد؛ یکی بعد نظری و دیگری عملی؛ بعد عملی زحماتی است که در مسیر مبارزه با مشکلات و مصائب کشیده می‌شود. الان زحمات کادر درمان طاقت‌فرسا و جوانمردانه است که جای تقدیر دارد و مردم هم باید از دستورات آنان تبعیت کنند.
وی با اشاره به تحلیل فلسفی و علمی این پدیده، اظهار کرد: هرچه در عالم از کوچک و بزرگ رخ می‌دهد، در مالکیت و مملکت قدرت الهی قرار دارد؛ بنابراین در کلام گفته شده که رضا به قضا یعنی مواردی که پیش می‌آید و طبق قدرت و اراده انسان نیست، امری واجب تلقی می‌شود. البته این رضای قلبی هم در حوزه تکوین و هم در حوزه تشریع هست.
التزام قلبی؛ شرط قبولی اعمال
اسدی ادامه داد: رضای قلبی در حوزه تشریع یعنی هر چیزی را که به عنوان واجب، حرام، مستحب و ... برای ما بیان شده است قبول کنیم و به عنوان حکم الهی به آن ملتزم و راضی به آن باشیم؛ لذا در اصول گفته شده که التزام قلبی به احکام لازم است؛ یعنی اگر فردی یک حکم شرعی را همانند یک فرد متدین انجام دهد، ولی التزام قلبی نداشته باشد، درست نیست و باید فرد از روی طوع و رغبت آن را انجام دهد تا قبول باشد. مهم‌تر از رضا در تشریع، رضا در تکوین است؛ یعنی اگر در عالم وجود هر حادثه‌ای رخ دهد، باید بدانیم که در ید قدرت الهی رخ داده و خداوند در رأس این هرم هستی است و چیزی جز اراده خدا در عالم جاری نمی‌شود و رضا به این حوادث، رضایت تکوینی است.
عضو گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی تصریح کرد: مرحوم حاجی سبزواری در فصلی که در مورد رضاست می‌نویسد که رضا به قضای الهی چیزی است که برای سالک و عارف نوعی بهجت، سرور و شادمانی به همراه دارد؛ الان این ویروس همه‌گیر شده و باید این بیماری را به فرصتی برای بهجت افراد تبدیل کنیم و این جز با تأمین شادی روحی مردم به دست نخواهد آمد؛ حاجی می‌گوید کسانی که راضی به قضای الهی هستند، در بهجت و شادی خواهند بود؛ زیرا کسی که به مقام رضا برسد، در برابر حوادث بد هیچ اعتراضی ندارد.
اسدی افزود: رضا باب‌الله الاعظم است و شاید کمتر بابی در مسائل سلوکی داشته باشیم که جایگاه رضا به قضا را داشته باشد؛ کسی که به این مقام برسد، به قضا و قدر اعتراض نمی‌‌کند. البته اگر کسی معترض به حوادث باشد، باعث رنجش روحی خودش می‌شود. بنابراین اولین وظیفه اسلامی ما به عنوان مردم، بیمار، معالج، پرستار و ... رضا به قضاست. رضا به قضا به معنای مثبت، شادمانی، بهجت و از لحاظ روحی در سطح عالی و معنوی ایجاد خواهد کرد.
عالم علل و اسباب
استاد کلام حوزه علمیه با طرح این سؤال که آیا رضا به قضا به معنای آن است که هر چه در عالم رخ می‌دهد مورد رضایت خدا و اراده اوست و آیا خدا مسبب آن محسوب می‌شود؟ اظهار کرد: این مسئله در ساحات عرفان، کلام، فلسفه و ... مطرح شده و باید توجه کنیم که این عالم، عالم علل و اسباب است؛ در روایات بیان شده که سلسله علل و عوامل به امر الهی در کار هستند؛ یعنی هر کسی هر کاری انجام دهد به یک معنا به خدا منتسب، ولی به یک معنا به علل منتسب است، به خصوص در عالم ماده و طبیعت.
اسدی تصریح کرد: در عین اینکه همه علل و اسباب دخیل در رخدادها هستند، ولی بسیاری از این اسباب به اراده ما هم بازمی‌گردد؛ یعنی با اینکه ما علت هستیم، ولی اراده ما دخیل است؛ مثلاً رعایت همین دستورات پزشکی علت برای نجات سریع‌تر از بیماری است و رعایت نکردن هم می‌تواند علتی باشد، برای اینکه کشور تا چند ماه دیگر درگیر این بیماری باشد.
دعا منافاتی با قضا ندارد
وی افزود: البته برخی فکر می‌کنند که علل و اسباب فقط مادی هستند در حالی که خود دعا یکی از علل و عوامل در مجموعه حوادث عالم است؛ دعا منافاتی با قضا و رضا به قضا ندارد؛ یعنی ضمن اینکه رضایت به قضا باید در گوشه دل ما وجود داشته باشد باید دعا هم کنیم و دعا منافاتی با آن ندارد و خود دعا سببی برای روی‌‌آوری به حق و توبه می‌شود. دعا البته بستگی به لفظ ندارد و ممکن است انسان از لحاظ روحی به خدا متوجه شود، ولی در لفظ هم چیزی نگوید، بلکه توجه قلبی به مسبب‌الاسباب دعا محسوب می‌شود و البته باز منافاتی با لفظ ندارد و ادعیه پرمحتوای ائمه(ع) را می‌توانیم بخوانیم.
استاد حوزه علمیه بیان کرد: قرآن در چندین موضع این نکته طلایی را به ما متذکر می‌شود که «وَاللَّهُ مُحِيطٌ بِالْكَافِرِينَ»؛ همه این امور و علل و اسباب نتیجه دارد، ولی خدا بر همه اینها احاطه دارد و کمترین توجه سبب می‌شود تا خدا دری بر روی انسان باز و او را از مخمصه‌ها نجات دهد؛ «وَمَنْ يَتَّقِ اللَّهَ يَجْعَلْ لَهُ مَخْرَجًا»؛ اگر زمین و آسمان انسان را تحت فشار قرار دهند، ولی فرد متقی باشد خدا راه فرار را برای او می‌گشاید.
دعا و آیات وارده در مشکلات
عضو گروه کلام مجمع عالی حکمت اسلامی با بیان اینکه «اللهم اجعلنی فی درعک الحصینه» از دعاهایی است که برخی بزرگان بر خواندن آن در مشکلات توصیه کرده‌اند، افزود: در این دعا می‌خوانیم که خدایا مرا در درع، حصن و قلعه حفاظتی خودت قرار ده که قلعه‌ای است که هر که را بخواهی در آن قرار داده و حفظ می‌کنی. همین تضرعات و ادعیه سبب همین درع و حصن است و البته چند آیه هم از سوی مرحوم آیت‌الله خوانساری مطرح شده است.
وی گفت: برخی آیاتی که می‌توان در مشکلات خواند به این شرح است: «قُلْ لَنْ یُصِیبَنَا إِلَّا مَا كَتَبَ اللَّهُ لَنَا هُوَ مَوْلَانَا وَ عَلَى‌اللَّهِ فَلْیَتَوَكَّلِ الْمُؤْمِنُونَ» ﴿توبه:٥١﴾؛ «وَإِنْ یَمْسَسْكَ اللَّهُ بِضُرٍّ فَلَا كَاشِفَ لَهُ إِلَّا هُوَ وَإِنْ یُرِدْكَ بِخَیْرٍ فَلَا رَادَّ لِفَضْلِهِ یُصِیبُ بِهِ مَنْ یَشَاءُ مِنْ عِبَادِهِ وَ هُوَ الْغَفُورُ الرَّحِیمُ» ﴿یونس:١٧﴾؛ «وَ مَا مِنْ دَابَّةٍ فِی الْأَرْضِ إِلَّا عَلَى اللَّهِ رِزْقُهَا وَیَعْلَمُ مُسْتَقَرَّهَا وَمُسْتَوْدَعَهَا كُلٌّ فِی كِتَابٍ مُبِینٍ»﴿هود:٦﴾ «وَكَأَیِّنْ مِنْ دَابَّةٍ لَا تَحْمِلُ رِزْقَهَا اللَّهُ یَرْزُقُهَا وَإِیَّاكُمْ وَ هُوَ السَّمِیعُ الْعَلِیمُ» ﴿عنکبوت:٦﴾ و «مَا یَفْتَحِ اللَّهُ لِلنَّاسِ مِنْ رَحْمَةٍ فَلَا مُمْسِكَ لَهَا وَ مَا یُمْسِكْ فَلَا مُرْسِلَ لَهُ مِنْ بَعْدِهِ وَ هُوَ الْعَزِیزُ الْحَكِیمُ»﴿فاطر:٢﴾؛ «قُلْ أَفَرَأَیْتُمْ مَا تَدْعُونَ مِنْ دُونِ اللَّهِ إِنْ أَرَادَنِیَ اللَّهُ بِضُرٍّ هَلْ هُنَّ كَاشِفَاتُ ضُرِّهِ أَوْ أَرَادَنِی بِرَحْمَةٍ هَلْ هُنَّ مُمْسِكَاتُ رَحْمَتِهِ قُلْ حَسْبِیَ اللَّهُ عَلَیْهِ یَتَوَكَّلُ الْمُتَوَكِّلُونَ» ﴿زمر:٣٨﴾؛ در ادامه بگویید: «حَسْبِیَ اَللّهُ لا إِلهَ إِلاّ هُوَ عَلَیْهِ تَوَكَّلْتُ وَ هُوَ رَبُّ اَلْعَرْشِ اَلْعَظِیمِ»
انتهای پیام
