اشکال اساسی پژوهش‌های دینی، مسبوق بودن به «نظریه» به جای «مسئله» است
گروه اندیشه: معاون اول قوه قضائیه خطاب به پژوهشگران دینی، گفت: یکی از اشکالات اساسی پژوهش‌ها این است که مسبوق به «مسئله» نیست، بلکه مسبوق به «نظریه» است و این مشکلاتی را پدید می‌آورد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا)، مراسم اختتامیه چهارمین جشنواره «علامه حلی» صبح امروز، 31 اردیبهشت‌ماه در سالن الغدیر مجموعه فرهنگی فتح‌المبین با سخنرانی حجت‌الاسلام رضایی، دبیر اجرایی این جشنواره آغاز شد.
وی ضمن بیان جزئیات برنامه امروز، به توضیح شیوه امتیازدهی به آثار در این جشنواره پرداخت و اظهار کرد: امسال 860 اثر به جشنواره رسید و آثار 12 نفر به عنوان آثار برتر انتخاب شد؛ 5 نفر شایسته تقدیر شناخته شدند و همچنین از 7 حوزه برادران و 7 حوزه خواهران تقدیر به عمل خواهد آمد.
در ادامه این مراسم، حجت‌الاسلام سیدابراهیم رئیسی، معاون اول قوه قضائیه به ایراد سخنانی در خصوص عالمان دینی پرداخت و اظهار کرد: در بررسی نسبت به آن‌چه که از آثار بزرگان و عالمان وجود دارد، به این نتیجه می‌رسیم که تحصیل و تدریس آنها در بیش از هزار سال همواره همزاد با تحقیق بوده است.
وی ادامه داد: بعد از جریان فقه ماثور و آغاز فقه اجتهادی از قرن چهارم و ابن بابویه تا زمان شیخ طوسی و محقق اردبیلی و تا زمان آیت‌الله وحید بهبهانی و مکتب صاحب جواهر و شیخ انصاری و در زمان حاضر در مکتب حضرت امام، همواره تحقیق و پژوهش و نوآوری در سیره و سلوک علمی بزرگان ما وجود داشته است.
معاون اول قوه قضائیه با تأکید بر این‌که شناخت پژوهشگر و طلبه فاضل نه به مدرک او بلکه به عمق پژوهش‌های او بوده است، گفت: پژوهش گواه بر علم یک طلبه است. در دهه ای که به پیشرفت و عدالت مزین شده است، یکی از لوازم پیشرفت، در تحقیق و پژوهش موضوعیت دارد.
وی ادامه داد: در حال حاضر، به برکت انقلاب اسلامی و توجه به دین و معنویت، نه تنها در شرق، که در مغرب‌زمین هم رشد معنویت و توجه آنها به دین و به ویژه دین مقدس اسلام، بسیار شده و رشد عرفان‌های کاذب به دلیل همین نیاز است.
وی ضمن تأکید بر اهمیت توجه به نیاز جهانی به معنویت، اظهار کرد: اکنون پرسش این است که دلیل رشد انواع عرفان‌ها چیست؟ دلیل آن نیاز به دین‌خواهی است که در قاطبه جوانان مغرب‌زمین به وجود آمده است. تلاش برای پاسخگویی به این نیاز، مسئولیت حوزه‌ها را بسیار زیاد می‌کند.
حجت‌الاسلام رئیسی ادامه داد: امروزه فهم دقیق مبانی دینی بسیار مهم است و هیچ چیزی همانند پژوهشی که یک محقق انجام می‌دهد، نمی‌تواند در این فهم یاری‌گر باشد.
وی با اشاره به اهمیت سه نکته محوری در هر پژوهش، گفت: اول این‌که پژوهش حتما باید متقن و مبتنی بر مبانی و اصولی باشد. نکته دوم مسئله نوآوری و سخن نو گفتن است. اگر در پژوهش گشایشی نباشد، تکرار سخنان قبل است. به تعبیر مقام معظم، تحقیق باید با نظریه‌پردازی همراه باشد. شرط سوم کارآمدی است. تحقیق علاوه بر نوآوری، باید کاربردی هم باشد.
وی در توصیه به طلبه‌های حوزه‌های علمیه، تأکید کرد: پژوهش‌های شما باید با نیازسنجی همراه باشد. برخی پژوهش‌ها مسئله‌محور نیستند و دارای شکل موضوع‌محور هستند. پژوهش مسئله‌محور و اطلاع‌رسانی موضوع‌محور است. اطلاعات گاهی با هم خلط می‌شوند و این باعث می‌شود که تفاوت‌گذاری با مشکل مواجه شود.
وی با اشاره به اشکالات اساسی در تحقیق، گفت: یکی از اشکالات اساسی پژوهش‌ها این است که مسبوق به مسئله نیست، بلکه مسبوق به نظریه است و این مشکلاتی را پدید خواهد آورد.
وی شناخت سخنان سلف و خلف برای پژوهش‌های کاربردی و هماهنگی بین مراکز پژوهشی برای افزایش بهره‌وری را بسیار مهم دانست و گفت: به قول شهید صدر، باید به منطقه‌الفراغ‌هایی که کمتر به آن پرداخته شده، عنایت شود.
وی با تأکید بر این‌که ترس از ابراز عقیده نداشته باشید، گفت: سخن خود را بگویید . این آفتی است که اگر پژوهشگری به جایی رسید و سوالی برایش پیش آمد، مطرح نکند. در پژوهش‌های خود عوام‌زدگی نداشته باشید و سخنان علمی بگویید.
