قرآن اصلاح کننده و بازتاب‌دهنده فرهنگ است
گروه جامعه: استاد دانشگاه تهران با اشاره به اینکه قرآن در عصر حاضر بسیاری از نابرابری‌های موجود را تلطیف کرده است، گفت: قرآن کریم در طرح برخی از معنا‌ها یک فرهنگ تاریخی و در برخی دیگر فرا تاریخی است و بازتاب دهنده فرهنگ صحیح است.
به گزارش خبرگزاری بین المللی قرآن(ایکنا)، چهارمین «نشست قرآن و فرهنگ زمانه»، شب گذشته 15 تیر‌ماه در سالن کنفرانس‌های باغ موزه دفاع مقدس، از سلسله نشست‌های علمی بیست ودومین نمایشگاه بین المللی قرآن با حضور مجید معارف، قرآن پژوه و استاد دانشگاه تهران برگزار شد.
مجید معارف در این نشست سخنان خود را با اشاره به معنی و زوایای قرآن و فرهنگ زمانه آغاز کرد و گفت: معنی قرآن و فرهنگ زمانه این است که این دو با هم چه تعاملی دارند و چگونه این تعامل به وجود آمده و ایجاد شد است.
بررسی قرآن و فرهنگ زمانه در 3 حالت
وی افزود: اگر بخواهیم به بررسی قرآن و فرهنگ‌زمانه بپردازیم سه حالت را باید یررسی کنیم. یک فرهنگ‌پذیری به معنی اینکه قرآن کریم مولود عصر خویش و انفعال کننده دیگر فرهنگ‌هاست. دوم فرهنگ‌ستیزی، به این معنی که قرآن در عصر خودش شمشیر را از رو بسته است و انهدام کننده فرهنگ‌های دیگر است و سوم اصلاح فرهنگی است، که حالتی بین اول و دوم است. به معنی که نه انهدام و نه انفعال محض است و بین این دو یک حالت میانه قرار گرفته است.
قرآن کریم زبان فرهنگی در عصر خود است
این استاد دانشگاه در ادامه با اشاره به مواردی که در بحث قرآن و فرهنگ زمان حائز اهمیت است گفت: زوایای مختلفی در بحث قرآن و فرهنگ زمانه وجود دارد. یکی از این زوایا، زبان قرآن است. مقصود از زبان قرآن هم، زبان فرهنگی آن در عصر خود وانتقال دهنده فرهنگ قرآنی خواهد بود.
قرآن یک زبان تاریخی و فرا تاریخی است
معارف افزود: زبان قرآن در طرح پایه‌ای از مباحثش هم یک زبان تاریخی است و در عصر حاضر بسیاری از نابرابری‌های موجود را رقیق کرده است. قرآن کریم در طرح برخی از معنا‌ها یک فرهنگ تاریخی و در برخی از مسائل، فرا تاریخی است پس ما آن را بازتاب دهنده فرهنگ می‌دانیم.
قرآن یک زبان عرفی دارد
وی ادامه داد: قرآن یک زبان عرفی و عامیانه دارد که وظیفه داشت مخاطبان عصر نزولش را اقناع کند و این کار را هم به خوبی انجام داد. معنی‌شناسی قرآن هم بحث دیگری است که در اینجا مطرح می‌شود. در این بحث باید ببینیم که قرآن کریم حاوی چه معانی و منابعی است.
استاد دانشگاه تهران افزود: در بحث منابع و معانی قرآن دو رشته بیش از بقیه خودنمایی می‌کند. اول رابطه قرآن با کتاب‌های قبل از خودش و دوم ادب، رسوم، فرهنگ و آنچه در جزیره العرب بوده است مطرح می‌شود.
این پژوهشگر قرآن در ادامه با اشاره به حکمی که مسلمانان در رابطه با فرهنگ قرآن دارند، گفت: مسلمانان معتقد هستند که قرآن کریم متآثر از فرهنگ زمانه خودش نیست و موضع‌گیری و رویکردش هم هیچ فرهنگی را به انحلال نمی‌کشاند بلکه باعث اصلاح فرهنگ هم می‌شود.
قرآن فرهنگ را اصلاح می‌کند
وی در ادامه به رابطه قرآن کریم و بحث تجارت و ارتباطی که آن با فرهنگ دارند، اشاره‌ای کرد و گفت: در این بحث قرآن کریم به رضایت طرفین معامله در تجارت تأکید فراوان دارد و این مثال نشان می‌دهد که قرآن کریم یک بعد فرهنگی با مناسبات حقوقی، فرهنگی، اجتماعی و ... را نشان می‌دهد و در آنها دست به اصلاح زده است.
معارف با اشاره به اینکه فرهنگ قرآن در جامعه تأثیرگذار خواهد بود، بیان کرد: قرآن کریم در وهله اول ناظر بر جامعه است و بخشی از قرآن در گرو سوالاتی است که به صورت پویا نازل شده و همچنین ناظر بر اتفاقات و شرایط مختلف و در عین حال فرا فرهنگ است. به عنوان مثال شراب مسئله زمان جاهلیت نبوده و مسئله دنیای امروز هم است که قرآن به آن اشاره کرده است.
قرآن از رهنمود‌های فرا فرهنگی است
وی با اشاره به اینکه فرهنگ قرآن یک فرهنگ جامع و کامل برای تمامی دوره‌ها است، تآکید کرد: نزول قرآن توام با سبب نزول، مانع تعمیم آن برای دوره‌های دیگر نیست و از رهنمود‌های فرا فرهنگی است و قید زمان و مکان را هم زیر پا گذاشته است.
قرآن متعلق به همه زمان‌ها و انسان‌ها است
استاد دانشگاه تهران در پایان گفت: درسی که از قرآن می‌گیریم در گرو الفاظ عام آن است. این بحث به حدی وسیع است که می‌توان آن را در فضا‌ی دیگر و قصص قرآنی پیدا کرد. قرآن متعلق به همه زمان‌ها و نه فقط در عصر جاهلیت و بلکه برای تمام عموم جهان نازل شده است.
تصاویر این نشست را اینجا مشاهده کنید
