قزاقستان؛ مهد مساجد مدرن/ پاسخ‌گویی نیازهای مذهبی به شکل نوین
ساخت مساجد از زمان استقلال قزاقستان تاکنون با رشد چشمگیری مواجه شده است که با طراحی بخش‌های متعدد در مساجد تلاش شده است پاسخ‌گوی نیازهای مذهبی مسلمانان به شکل مدرن باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) شعبه آسیای مرکزی، بنابر آمارهای ارائه شده در دوره اتحاد جماهیر شوروی در قزاقستان تنها 63 مسجد وجود داشت. در حالی که امروزه بیش از 5000 هزار مرکز و مؤسسه دینی و مذهبی در این کشور وجود دارد که قریب به 3000 مرکز و مؤسسه‌ها را مساجد تشکیل می‌دهند.
فعالیت‌های اصلی سازمان‌های مذهبی مسلمانان در قزاقستان آموزش و پرورش معنوی، روشنگری، ترویج مبانی دینی و انجام امور خیریه است، حدود 20 مدرسه علوم دینی در آلماتی، آتیراو، تالقار، تاراز و آستانه وجود دارد. در ادامه برخی از این مساجد را معرفی می‌کنیم:
مسجد جامع آلماتی
مسجد جامع آلماتی یکی از بزرگترین و زیباترین مسجد قزاقستان است. این مسجد برای 7000 هزار نفر نمازخوان طراحی شده است، مسجد با یک گنبد آبی با قطر 20 متر و ارتفاع 36 متر تاج‌گذاری شده است، بنیاد این مسجد در سال 1993 پی‌ریزی شده است، اما ساخت و ساز آن در سال 1999 به پایان رسید.
در سال 2000، گنبد بزرگ این مسجد با آیاتی از قرآن توسط کارشناسان ترکیه طراحی و با خوشنویسی و محراب آن با کاشی‌های سرامیکی و دکور زینتی تزئین شده است. در داخل مسجد ورودی جداگانه‌ای برای مردان و زنان در نظر گرفته شده است و در جنب مسجد اتاق‌های ویژه‌ای برای ازدواج و برگزاری کلاس‌های آموزشی موضوعات اسلامی وجود دارد.
مسجد نور آستانه
مسجد نور آستانه مسجدی واقع در آستانا است که قبل از افتتاح مسجد «حضرت سلطان» بزرگترین مسجد در قزاقستان و آسیای مرکزی بود. این مسجد دارای چهار مناره در 62 متر، ارتفاع اصلی گنبد 43 متر و مساحت 3930 متر مربع است. در فضای داخلی این مسجد به طور میانگین و بصورت غیر فشرده 5000 نفر می‌توانند نماز بخوانند.
این مسجد با حمایت دولت قطر ساخته شده است. ساخت و ساز آن بین سال‌های 2002-2005 به طول انجامید و در22 مارس سال 2005 در جشن نوروز افتتاح شد.
مسجد حضرت سلطان
مسجد حضرت سلطان، مسجدی بزرگ در آستانه است که بزرگترین مسجد در آسیای مرکزی بشمار می رود. ساخت این مسجد در آستانا که واقع در ساحل راست رودخانه «ایسیل» در مجاورت کاخ «صلح و پیمان» جا گرفته است. در ژوئن 2009 آغاز شد. در طی ساخت آن در دوره‌های زمانی مختلف، 1000 تا 1500 کارگر اشتغال داشته‌اند. این مسجد که ساختمان آن به سبک کلاسیک اسلامی با استفاده از زیورآلات سنتی قزاق‌ها ساخته شده است قرار بود در اوایل سال 2012 افتتاح شود، ولی بدلیل آتش‌سوزی که در 15 ژانویه 2012 در آن رخ داد موجب تأخیر در افتتاح آن شد و در نهایت روز ششم ژوئیه سال 2012 با حضور رئیس جمهور قزاقستان، نظر بایف، سفرا و نمایندگان کشورهای خارجی و اقشار مختلف مردم شهر آستانا با برگزاری مراسم و اقامه نماز جمعه به‌صورت رسمی افتتاح شد، با افتتاح این مسجد یکی از معماری‌های منحصر به فرد آستانا پا به عرصه وجود گذاشت و به سرمایه‌ای گرانبها برای قزاقستان و شهرآستانا پایتخت قزاقستان بدل شد.
مسجد سلطان بیش از 11 هکتار وسعت دارد و در فضای داخلی آن حدود 5000 نفر می‌توانند نماز بخوانند. البته در روزهای عید مسلمانان تا 10000 نفر در این مسجد نماز عید را برپا می‌کنند.
یکی از قابلیت‌ها و ویژگی‌های مهم این مسجد که می‌توان به آن اشاره کرد وجود فضا برای مراسم مذهبی و سالن‌های عروسی، خواندن قرآن و آموزش‌های دینی است؛ به‌طور خلاصه می‌توان گفت این مسجد نمونه بارز فضای مذهبی مدرنی است که تمام نیازهای مذهبی را به شکل مدرن پاسخگو است.
بنابر قولی تاکنون در جهان 15 مسجد مدرن، بزرگ و با معماری جدید ساخته شده است که این مسجد عنوان شانزدهمین مسجد را به خود اختصاص داده است.
این مسجد که در مجاورت کاخ صلح و پیمان، واقع شده است، به سبک کلاسیک اسلامی و با بهره‌گیری از معماری سنتی قزاقی ساخته شده است. در گوشه‌های مسجد چهار مناره با شکوه با 77 ارتفاع قرار دارد و گنبدی به شکل مارپیچ با 80 متر مساحت که یک هلال به عنوان نماد اسلامی در بالای آن قرار دارد و همچنین هشت گنبد با قطر 10.45 و 7.6 متر و با ارتفاع 33.46 و 25.25 متر زیبایی این مسجد را صد چندان کرده است.
ظهور یک مسجد جدید درآستانه پایتخت جدید التأسیس قزاقستان که به نحو چشمگیری با معماری مدرن امروزی ساخته شده است بسیار لازم و ضروری می‌نمود، تا جای نماد اسلامی در کنار سایر نمادهای متجدد و دوران معاصر خالی نباشد.
ساختمان اداری وامکانات متعدد از جمله سالن‌های مراسم عروسی، سالن مخصوص قرائت و آموزش قرآن و مرکز آموزش‌های دینی بسیار مجلل از مزایای این مسجد بشمار می‌رود و به طور خلاصه، این مسجد باشکوه مطابق با تمام نیازهای مدرن امروزی ساخته شده است.
نام گذاری این مسجد به «حضرت سلطان» به خاطر پاسداشت صوفی بزرگ منطقه؛ شیخ خواجه احمد یسوی، نویسنده «دیوان حکمت یسوی» است که مقبره آن در ترکستان قزاقستان واقع شده است.
مسجد شهر شیمکنت(چیمکنت)
در شهر «شیمکت» مساجد زیاد وجود دارد. ولی یکی از بزرگترین مسجد در جنوب قزاقستان در بخش غربی شهر «شیمکنت» در تاریخ 31 می سال 2013 با وسعت 2.69 هکتار افتتاح شد.
بودجه ساخت این مسجدی سه هزار نفری از محل صندوق خیریه امارات متحده عربی متعلق به «زاید بن سلطان آل نهیان» در چارچوب توافقنامه همکاری میان رؤسای جمهور قزاقستان و امارات متحده عربی با هزینه یک میلیارد و 622 هزار تنگه تأمین شده است.
این مجتمع عبادی با داشتن یک سبک معماری خاص با گنبد سفید بزرگ و مناره‌های مرتفع قطعا یکی از ساختمان‌های زیبا در شهرستان شیمکنت به شمار می‌رود، تزئین نرده‌های مسجد با نام خدا، تعبیه تمام ورودی‌ها به رمپ برای صندلی چرخ دار معلولین، وجود دفتر ائمه مسجد، دارا بودن کتابخانه‌ای با کتب متعدد به زبان‌‌های گوناگون، وجود سالن غذاخوری در کنار مسجد، فروشگاه مذهبی، تالار زنان با ورودی جداگانه از ویژگی‌های این مسجد است که در پنج وقت نمازگزارن نماز خود را به جماعت برگزار می‌کنند و پس از نماز جمعه امام جماعت به سؤالات مردم پاسخ می‌دهد.
اصغر صابری- رایزن فرهنگی ایران در قزاقستان
