اشتباه‌نويسی و اشتباه‌خوانی قرآن در مساجد؛ چه كسی مسئول است؟
گروه گزارش: چند روز قبل توفيق يافتم در شهرستان كويری كاشان كه آفتابش مستقيم‌تر از جاهای ديگر می‌تابد، به مسجد محل بروم و نماز مغرب و عشايی را ميهمان اين مسجد باشم. قاری خوش صدايی، بعد از دو نماز آياتی از قرآن را تلاوت كرد، با رعايت تجويد، صوت و لحن و وقف و ابتدا اما آيات پوستری كه بر ديوار مسجد نصب شده بود ساز مخالف كوك می‌كرد و نگارشی داشت كه با قاری همخوانی نداشت.
قاری خوش ذوق به طريق مرسوم برخی مساجد بعد از نماز عشاء، آيه«آمن الرسول بما انزل اليه من ربه و المومنون كل آمن بالله و ملائكته و ....»(1) و آيات بعد را تلاوت كرد و بعد از آن هم به تلاوت يك صفحه از قرآن پرداخت، صفحه‌ای كه انتخابی نبود و بلكه از ابتدای قرآن و بعد از ختم قبلی و در راستای اجرای طرح« تلاوت نور» نوبت به آن رسيده بود، طرحی كه هم اكنون و با گذشت چند سال در نزديك به 25 هزار مسجد سراسر كشور در حال اجرا است.
اين طرح از 19 مهرماه سال 1379، با هدف ترويج و گسترش تلاوت قرآن كريم و انس هر چه بيشتر با اين كتاب آسمانی همچنين آشنايی عميق با مفاهيم ارزشمند آن و به همت ستاد عالی كانون‌های مساجد در سراسر كشور آغاز شده است و بر اساس آن تمامی مساجد مجری، موظف شده‌اند تا يك صفحه از قرآن را به صورت روزانه بين دو نماز و يا بعد از آن(عمدتا بين دو نماز ظهر و عصر و يا مغرب و عشاء) تلاوت كنند.
البته بعد از گذشت مدتی طرح بيان تفسير يك يا چند آيه از صفحه تلاوت شده توسط ائمه جماعات بر اساس تفسير اهدايی به مساجد نيز به طرح اضافه شد و بنا به گفته عليرضا شاه‌فضل، معاون آموزش و پژوهش ستاد عالی كانون‌های مساجد در ماه مبارك رمضان امسال 15 هزار تفسير تدوين شده توسط دبيرخانه كانون‌های فرهنگی و هنری مساجد به ائمه جماعات مساجد مجری طرح اهدا خواهد شد تا تفسير همراه با تلاوت را داشته باشند.
طرح مذكور به علت فراگيری دامنه مخاطبان، اجرا با كمترين هزينه و تاثيرگذاری بر جامعه هدف يكی از بهترين طرح‌های قرآنی به شمار می‌رود و همين موضوع سبب شده است تا تعداد مساجد مجری كه تا پايان سال 83 به بيش از 8 هزار مسجد می‌رسيد تا پايان سال 84 به 9500 مسجد و در سال 87 به نزديك به 25 هزار مسجد برسد؛ شركت بيش از 40 هزار نفر در اين طرح در استان يزد و اجرای گسترده و همراه با استقبال زياد مردم در استان‌های ديگر نشان موفقيت طرح است.
عليرضا شاه‌فضل، كسی كه مسئوليت عمده‌ای در زمينه اجرای اين طرح دارد با بيان اينكه طرح تلاوت نور از سال 1379 در كشور آغاز شده است و هم‌اكنون 25 هزار مسجد از مجموع 70 _ 80 هزار مسجد كشور را تحت پوشش دارد می‌گويد: «در هر مسجد دو تا سه قاری درگير اين طرح هستند» كه با توجه به گفته وی، هم‌اكنون تعداد 50 تا 75 هزار نفر در اجرای طرح به عنوان قاری سهيم هستند.
دامنه مخاطبان اين طرح كودكان دختر و پسر چند ساله تا پيرمردها و پيرزن‌های 80 ساله و بالاتر را می‌تواند شامل شود، قاری طرح و مفسر آن نيز افتخاری‌اند و پولی برای زحمت خود نمی‌گيرند و دبيرخانه كانون‌های فرهنگی هنری مساجد هم تنها با اهدای چندين جلد قرآن و اهدای جزوه تفسيری مذكور از اين طرح حمايت می‌كند.
البته تقدير از قاريان و ائمه جماعت طرح در قالب همايش‌های مقطعی نيز از ديگر كارهايی است كه انجام گرفته و می‌گيرد اما متاسفانه نكته‌ای كه گاهی و در برخی از مساجد مجری(اگر نگوئيم اغلب مساجد) مغفول مانده اين است كه عده‌ای از اين قاريان آيات قرآن را اشتباه تلاوت می‌كنند و اين اشتباه هم تنها در محدوده تجويد، وقف و ابتدا و اشكالات صوت و لحنی نيست كه بتوان به آسانی از كنار آن گذشت بلكه اين اشتباهات عمدتا به اشتباهات اعرابی ختم می‌شود.
قاريان و حافظان كلماتی از يك آيه يا چند آيه را اشتباه می‌خوانند كه نه تنها معنای آيه را تغيير می‌دهد بلكه می‌تواند موجب يادگيری اشتباه مخاطبان به ويژه نوجوانان و جوانانی شود كه تنها منبع فراگيری قرآن آنان، مساجد است و مطالب هم بر اساس روايت «العلم فی الصغر كالنقش فی الحجر» بر ذهن آنان نقش می‌بندد و تغيير آن دشوار می‌شود.
البته اين موضوع همچنين می‌تواند موجب كم اهميت جلوه كردن اين طرح در نزد كسانی شود كه به نحوی از دور و يا نزديك دستی بر آتش فنون تلاوت( اعم از صحيح‌خوانی، روان‌خوانی، تجويد و ...)دارند و حتی نوعی سوء استفاده شبيه آنچه را كه در ساليان نه چندان دور و براساس خطاهای موجود در چاپ قرآن گريبان كشورمان را گرفته بود موجب شود.
شاه‌فضل در پاسخ به اين پرسش كه با توجه به اينكه متاسفانه برخی از قاريان، قرآن را به اشتباه تلاوت می‌كنند آيا برنامه‌ای برای آموزش آنان نداريد می‌افزايد: اين افراد آموزش قرائت نديده‌اند و تنها افرادی كه هستند كه توانايی تلاوت را دارند حتی برخی مواقع امام جماعت تلاوت را بر عهده می‌گيرد. ما هم هنوز وارد اين مقوله نشده‌ايم و جای كار وجود دارد البته در بيش از 4000 كانون فرهنگی و هنری ما بحث آموزش قرآن را داريم و مشكلی در اين زمينه وجود ندارد و قاريان خوبی تلاوت قرآن در اين مساجد را بر عهده دارند اما در ساير مساجد ما خيلی ممانعت نمی‌كنيم كه اگر قاری نداريد نخوانيد.
وی ادامه می‌دهد: ولی می‌توان با برنامه‌ريزی، اين افراد را آموزش داد، البته علاقه‌مندی خود افراد مهم است، نهادهای ديگر هم بايد در اين كار مشاركت كنند و البته مربی لازم هم به ويژه برای روستا‌ها و شهرهای خيلی كوچك كه مربی قرآن نداريم بايد تامين شود.
همانطور كه نوای خوش قاری در تلاوت آمن الرسول ادامه می‌يافت، عده‌ای از مردم كه اين آيه را حفظ نبودند و برخی هم مثل من كه علاقه داشتند همانطور كه قاری از روی قرآن می‌خواند با نگاه كردن به پوستری كه اين آيه بر آن حك شده بود و ديوار مسجد را زينت می‌داد آن را زمزمه كنند از روی پوستر می‌خواندند، قاری تلاوت كرد تا رسيد به جايی كه زمزمه عارفان و مومنان در دل شب است و می‌گويند«ربنا انت مولينا فانصرنا ...» اما در پوستر نقش بسته بر ديوار مسجد چيزی ديگری نوشته بود و نوشته بود «ربنا انت موالينا و ...».
اگر در سوره و آيه‌ای از قرآن(مجلد قرآن) چنين اشكالی به چشم می‌خورد همان طور كه در ساليان نه چندان دور و چند مرتبه‌ای پيش آمده است متولی مشخصی داشت كه می‌شد به آن رجوع و گلايه كرد اما بر پوستری كه اهدايی از طرف كسی است و اهداكننده با هزاران نيت خير آن را اهدا كرده است چه می‌توان گفت و به كه می‌توان گفت.
مراكز، موسسات، كانون‌ها و درمانگاه‌ها و ... وقتی می‌خواهند برای خود مهر و امضايی درست كنند و يا اگر مهرشان را گم كردند و خواستند آن را احياء كنند بايد با كلی مدرك اثبات هويت، چنين كاری را انجام دهند اما اگر كسی بخواهد در و ديوار مساجد را به آيات قرآن زينت دهد هيچ كس نيست كه نظارتی بر آن داشته باشد و آنچه از چاپ، بيرون می‌آيد معلوم نيست برای كدام انتشاراتی است و كدام ناشر بدون توجه به غلط‌های آن، آن را چاپ كرده است.
دو مركز عمده نظارت بر چاپ و نشر قرآن در كشور فعاليت دارند؛ اداره كل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم و مركز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ايران. مركز طبع و نشر قرآن كريم از سال 1374 و با هدف چاپ و نشر قرآن‌های ملی راه‌اندازی شد و علاوه بر انجام فرايند تصحيح اغلاط قرآنی تحقيقات مستمری را در اين زمينه انجام می‌دهد و رسم‌الخطی ايرانی نيز تدوين كرده است كه نزديكی بيشتری با رسم‌الملاء فارسی دارد.
اداره كل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم نيز از خرداد ماه سال 1364 به صورت رسمی فعاليت خود را آغاز و تاكنون ده‌ها هزار مجوز چاپ و نشر قرآن را صادر كرده است و در طول مدت مذكور توانسته است توسط مصححان خود، بيش از يك ميليون و 200 هزار غلط در نگارش قرآن را شناسايی و اصلاح كند.
حسن تفكرى، مديركل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن در اين باره مى‌گويد: «سالها پيش از تأسيس اين مكان، قرآن‌هایى چاپ و عرضه مى‌شد كه نه تنها داراى غلط بلكه در بعضى موارد نصف سوره‌اى حذف شده بود و اين امر باعث مى‌شد كشورهاى همسايه كه با ما عناد دارند اين غلط‌ها را انعكاس دهند و بگويند قرآن شيعيان داراى غلط و تحريف شده است.
وی می‌افزايد: ما باتوجه به اين اتفاق‌ها به ارگان‌ها و نهادهاى مختلف پيشنهاد نظارت بر چاپ قرآن كريم را داديم كه همه مراكز به نوعى از انجام اين وظيفه سنگين سرباز زدند نه وزارت ارشاد وقت و نه اوقاف و... اين كار را عهده‌دار نشدند تا جایى كه دارالقرآن كريم زيرنظر شوراى عالى تبليغات اسلامى شروع به كار كرد.
تفكرى با قبول داشتن اشتباهاتى كه در برخى قرآن‌ها وجود دارد مى‌گويد: تعداد قرآن‌هایى كه توسط ناشران مختلف در ايران چاپ مى‌شود بسيار زياد است در حالى كه كشورى مثل عربستان تنها يك نوع قرآن دارد كه هرساله چاپ و منتشر مى‌شود و با توجه به اين حجم قرآن‌هاى چاپ شده سازمان دارالقرآن امكاناتى بسيارمحدود دارد.
وی ادامه مى‌دهد: قرآن‌هایى به مركز ما براى گرفتن مجوز فرستاده مى‌شود كه حدود ۷۰۰۰ غلط دارد و اين اغلاط توسط ده نفر مصحح گرفته مى‌شود اما گاه پيش مى‌آيد كه مواردى از چشم مصحح دور مى‌ماند يا حتى ممكن است در زمان چاپ با جابه جایى زينگ‌ها اين اشتباهات رخ دهد.
تفكری می‌افزايد: ممكن است افراد سودجویى، قرآن داراى مجوز را به جزءهاى مختلف تقسيم كنند تا در مجالس ترحيم استفاده كنند در صورتى كه اين قرآن‌ها داراى تقسيمات غلط هستند و توسط ما مجوز نگرفته‌اند و قرآن اصلى، مجوز سازمان ما را داشته است و اينجا ديگر وظيفه وزارت ارشاد و بازرس‌هاى اين نهاد است كه جلوى انتشار اين قرآن‌ها و امثال آنها را بگيرد.»(2)
تفكرى در پاسخ به اين سئوال كه در سال‌های اخير با نظارت دقيق‌تر بر قرآن‌های چاپ كشور درصد خطاها بسيار كاهش يافته است ولی بعضا در پوسترهای نصب شده در مساجد و يا نوشتارهای تزئينی مزين به آيات قرآن چنين اشكالاتی وجود دارد آيا شما بر اين حوزه هم نظارت داريد يا نه و اگر نداريد چه كسی مسئول اين امر است می‌گويد:« ما اين‌ها را مطرح كرده‌ايم، البته در حال حاضر ما تنها قرآن را نظارت می‌كنيم ولی برخی از افرادی كه می‌خواهند پوستر چاپ كنند وزارت ارشاد به ما ارجاع می‌دهد و ما آن را بررسی می‌كنيم و حتی موارد بسيار ريزی بوده است كه ما باذره‌بين آنها را خوانديم و اصلاح كرديم و مجوز داده‌ايم اما بعضی‌ها به ما ارجاع داده نمی‌شوند و به همان شكل غلط چاپ می‌شوند و ما خودمان هم اين غلط‌ها را می‌بينيم.
وی ادامه می‌دهد: اگر كاری به ما ارجاع شود ما حتما نظارت می‌كنيم اما اين مواردی كه شما می‌گوئيد به چه شكلی زير چاپ رفته‌اند نمی‌دانم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بايد در اين زمينه پاسخ‌گو باشد.
به هر حال فارغ از اينكه بخواهيم كسی و يا نهاد معينی را مسئول چنين مواردی بدانيم به نظر می‌رسد در اين حوزه هم مانند برخی ديگر از حوزه‌های قرآنی تعريف مشخصی از موضوع همچنين تعريف واضحی برای تقسيم كار وجود ندارد و بايد تدبيری انديشيد قبل از آنكه هزينه سنگينی برای آن بپردازيم و متهم به تحريف قرآن شويم.
(1) آيه 285 سوره بقره
(2) روزنامه ايران، دوشنبه ۱۴ آذر ۱۳۸۴
علی فرج‌زاده
اين طرح از 19 مهرماه سال 1379، با هدف ترويج و گسترش تلاوت قرآن كريم و انس هر چه بيشتر با اين كتاب آسمانی همچنين آشنايی عميق با مفاهيم ارزشمند آن و به همت ستاد عالی كانون‌های مساجد در سراسر كشور آغاز شده است و بر اساس آن تمامی مساجد مجری، موظف شده‌اند تا يك صفحه از قرآن را به صورت روزانه بين دو نماز و يا بعد از آن(عمدتا بين دو نماز ظهر و عصر و يا مغرب و عشاء) تلاوت كنند.
البته بعد از گذشت مدتی طرح بيان تفسير يك يا چند آيه از صفحه تلاوت شده توسط ائمه جماعات بر اساس تفسير اهدايی به مساجد نيز به طرح اضافه شد و بنا به گفته عليرضا شاه‌فضل، معاون آموزش و پژوهش ستاد عالی كانون‌های مساجد در ماه مبارك رمضان امسال 15 هزار تفسير تدوين شده توسط دبيرخانه كانون‌های فرهنگی و هنری مساجد به ائمه جماعات مساجد مجری طرح اهدا خواهد شد تا تفسير همراه با تلاوت را داشته باشند.
طرح مذكور به علت فراگيری دامنه مخاطبان، اجرا با كمترين هزينه و تاثيرگذاری بر جامعه هدف يكی از بهترين طرح‌های قرآنی به شمار می‌رود و همين موضوع سبب شده است تا تعداد مساجد مجری كه تا پايان سال 83 به بيش از 8 هزار مسجد می‌رسيد تا پايان سال 84 به 9500 مسجد و در سال 87 به نزديك به 25 هزار مسجد برسد؛ شركت بيش از 40 هزار نفر در اين طرح در استان يزد و اجرای گسترده و همراه با استقبال زياد مردم در استان‌های ديگر نشان موفقيت طرح است.
عليرضا شاه‌فضل، كسی كه مسئوليت عمده‌ای در زمينه اجرای اين طرح دارد با بيان اينكه طرح تلاوت نور از سال 1379 در كشور آغاز شده است و هم‌اكنون 25 هزار مسجد از مجموع 70 _ 80 هزار مسجد كشور را تحت پوشش دارد می‌گويد: «در هر مسجد دو تا سه قاری درگير اين طرح هستند» كه با توجه به گفته وی، هم‌اكنون تعداد 50 تا 75 هزار نفر در اجرای طرح به عنوان قاری سهيم هستند.
دامنه مخاطبان اين طرح كودكان دختر و پسر چند ساله تا پيرمردها و پيرزن‌های 80 ساله و بالاتر را می‌تواند شامل شود، قاری طرح و مفسر آن نيز افتخاری‌اند و پولی برای زحمت خود نمی‌گيرند و دبيرخانه كانون‌های فرهنگی هنری مساجد هم تنها با اهدای چندين جلد قرآن و اهدای جزوه تفسيری مذكور از اين طرح حمايت می‌كند.
البته تقدير از قاريان و ائمه جماعت طرح در قالب همايش‌های مقطعی نيز از ديگر كارهايی است كه انجام گرفته و می‌گيرد اما متاسفانه نكته‌ای كه گاهی و در برخی از مساجد مجری(اگر نگوئيم اغلب مساجد) مغفول مانده اين است كه عده‌ای از اين قاريان آيات قرآن را اشتباه تلاوت می‌كنند و اين اشتباه هم تنها در محدوده تجويد، وقف و ابتدا و اشكالات صوت و لحنی نيست كه بتوان به آسانی از كنار آن گذشت بلكه اين اشتباهات عمدتا به اشتباهات اعرابی ختم می‌شود.
قاريان و حافظان كلماتی از يك آيه يا چند آيه را اشتباه می‌خوانند كه نه تنها معنای آيه را تغيير می‌دهد بلكه می‌تواند موجب يادگيری اشتباه مخاطبان به ويژه نوجوانان و جوانانی شود كه تنها منبع فراگيری قرآن آنان، مساجد است و مطالب هم بر اساس روايت «العلم فی الصغر كالنقش فی الحجر» بر ذهن آنان نقش می‌بندد و تغيير آن دشوار می‌شود.
البته اين موضوع همچنين می‌تواند موجب كم اهميت جلوه كردن اين طرح در نزد كسانی شود كه به نحوی از دور و يا نزديك دستی بر آتش فنون تلاوت( اعم از صحيح‌خوانی، روان‌خوانی، تجويد و ...)دارند و حتی نوعی سوء استفاده شبيه آنچه را كه در ساليان نه چندان دور و براساس خطاهای موجود در چاپ قرآن گريبان كشورمان را گرفته بود موجب شود.
شاه‌فضل در پاسخ به اين پرسش كه با توجه به اينكه متاسفانه برخی از قاريان، قرآن را به اشتباه تلاوت می‌كنند آيا برنامه‌ای برای آموزش آنان نداريد می‌افزايد: اين افراد آموزش قرائت نديده‌اند و تنها افرادی كه هستند كه توانايی تلاوت را دارند حتی برخی مواقع امام جماعت تلاوت را بر عهده می‌گيرد. ما هم هنوز وارد اين مقوله نشده‌ايم و جای كار وجود دارد البته در بيش از 4000 كانون فرهنگی و هنری ما بحث آموزش قرآن را داريم و مشكلی در اين زمينه وجود ندارد و قاريان خوبی تلاوت قرآن در اين مساجد را بر عهده دارند اما در ساير مساجد ما خيلی ممانعت نمی‌كنيم كه اگر قاری نداريد نخوانيد.
وی ادامه می‌دهد: ولی می‌توان با برنامه‌ريزی، اين افراد را آموزش داد، البته علاقه‌مندی خود افراد مهم است، نهادهای ديگر هم بايد در اين كار مشاركت كنند و البته مربی لازم هم به ويژه برای روستا‌ها و شهرهای خيلی كوچك كه مربی قرآن نداريم بايد تامين شود.
همانطور كه نوای خوش قاری در تلاوت آمن الرسول ادامه می‌يافت، عده‌ای از مردم كه اين آيه را حفظ نبودند و برخی هم مثل من كه علاقه داشتند همانطور كه قاری از روی قرآن می‌خواند با نگاه كردن به پوستری كه اين آيه بر آن حك شده بود و ديوار مسجد را زينت می‌داد آن را زمزمه كنند از روی پوستر می‌خواندند، قاری تلاوت كرد تا رسيد به جايی كه زمزمه عارفان و مومنان در دل شب است و می‌گويند«ربنا انت مولينا فانصرنا ...» اما در پوستر نقش بسته بر ديوار مسجد چيزی ديگری نوشته بود و نوشته بود «ربنا انت موالينا و ...».
اگر در سوره و آيه‌ای از قرآن(مجلد قرآن) چنين اشكالی به چشم می‌خورد همان طور كه در ساليان نه چندان دور و چند مرتبه‌ای پيش آمده است متولی مشخصی داشت كه می‌شد به آن رجوع و گلايه كرد اما بر پوستری كه اهدايی از طرف كسی است و اهداكننده با هزاران نيت خير آن را اهدا كرده است چه می‌توان گفت و به كه می‌توان گفت.
مراكز، موسسات، كانون‌ها و درمانگاه‌ها و ... وقتی می‌خواهند برای خود مهر و امضايی درست كنند و يا اگر مهرشان را گم كردند و خواستند آن را احياء كنند بايد با كلی مدرك اثبات هويت، چنين كاری را انجام دهند اما اگر كسی بخواهد در و ديوار مساجد را به آيات قرآن زينت دهد هيچ كس نيست كه نظارتی بر آن داشته باشد و آنچه از چاپ، بيرون می‌آيد معلوم نيست برای كدام انتشاراتی است و كدام ناشر بدون توجه به غلط‌های آن، آن را چاپ كرده است.
دو مركز عمده نظارت بر چاپ و نشر قرآن در كشور فعاليت دارند؛ اداره كل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم و مركز طبع و نشر قرآن جمهوری اسلامی ايران. مركز طبع و نشر قرآن كريم از سال 1374 و با هدف چاپ و نشر قرآن‌های ملی راه‌اندازی شد و علاوه بر انجام فرايند تصحيح اغلاط قرآنی تحقيقات مستمری را در اين زمينه انجام می‌دهد و رسم‌الخطی ايرانی نيز تدوين كرده است كه نزديكی بيشتری با رسم‌الملاء فارسی دارد.
اداره كل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن الكريم نيز از خرداد ماه سال 1364 به صورت رسمی فعاليت خود را آغاز و تاكنون ده‌ها هزار مجوز چاپ و نشر قرآن را صادر كرده است و در طول مدت مذكور توانسته است توسط مصححان خود، بيش از يك ميليون و 200 هزار غلط در نگارش قرآن را شناسايی و اصلاح كند.
حسن تفكرى، مديركل نظارت بر چاپ و نشر قرآن سازمان دارالقرآن در اين باره مى‌گويد: «سالها پيش از تأسيس اين مكان، قرآن‌هایى چاپ و عرضه مى‌شد كه نه تنها داراى غلط بلكه در بعضى موارد نصف سوره‌اى حذف شده بود و اين امر باعث مى‌شد كشورهاى همسايه كه با ما عناد دارند اين غلط‌ها را انعكاس دهند و بگويند قرآن شيعيان داراى غلط و تحريف شده است.
وی می‌افزايد: ما باتوجه به اين اتفاق‌ها به ارگان‌ها و نهادهاى مختلف پيشنهاد نظارت بر چاپ قرآن كريم را داديم كه همه مراكز به نوعى از انجام اين وظيفه سنگين سرباز زدند نه وزارت ارشاد وقت و نه اوقاف و... اين كار را عهده‌دار نشدند تا جایى كه دارالقرآن كريم زيرنظر شوراى عالى تبليغات اسلامى شروع به كار كرد.
تفكرى با قبول داشتن اشتباهاتى كه در برخى قرآن‌ها وجود دارد مى‌گويد: تعداد قرآن‌هایى كه توسط ناشران مختلف در ايران چاپ مى‌شود بسيار زياد است در حالى كه كشورى مثل عربستان تنها يك نوع قرآن دارد كه هرساله چاپ و منتشر مى‌شود و با توجه به اين حجم قرآن‌هاى چاپ شده سازمان دارالقرآن امكاناتى بسيارمحدود دارد.
وی ادامه مى‌دهد: قرآن‌هایى به مركز ما براى گرفتن مجوز فرستاده مى‌شود كه حدود ۷۰۰۰ غلط دارد و اين اغلاط توسط ده نفر مصحح گرفته مى‌شود اما گاه پيش مى‌آيد كه مواردى از چشم مصحح دور مى‌ماند يا حتى ممكن است در زمان چاپ با جابه جایى زينگ‌ها اين اشتباهات رخ دهد.
تفكری می‌افزايد: ممكن است افراد سودجویى، قرآن داراى مجوز را به جزءهاى مختلف تقسيم كنند تا در مجالس ترحيم استفاده كنند در صورتى كه اين قرآن‌ها داراى تقسيمات غلط هستند و توسط ما مجوز نگرفته‌اند و قرآن اصلى، مجوز سازمان ما را داشته است و اينجا ديگر وظيفه وزارت ارشاد و بازرس‌هاى اين نهاد است كه جلوى انتشار اين قرآن‌ها و امثال آنها را بگيرد.»(2)
تفكرى در پاسخ به اين سئوال كه در سال‌های اخير با نظارت دقيق‌تر بر قرآن‌های چاپ كشور درصد خطاها بسيار كاهش يافته است ولی بعضا در پوسترهای نصب شده در مساجد و يا نوشتارهای تزئينی مزين به آيات قرآن چنين اشكالاتی وجود دارد آيا شما بر اين حوزه هم نظارت داريد يا نه و اگر نداريد چه كسی مسئول اين امر است می‌گويد:« ما اين‌ها را مطرح كرده‌ايم، البته در حال حاضر ما تنها قرآن را نظارت می‌كنيم ولی برخی از افرادی كه می‌خواهند پوستر چاپ كنند وزارت ارشاد به ما ارجاع می‌دهد و ما آن را بررسی می‌كنيم و حتی موارد بسيار ريزی بوده است كه ما باذره‌بين آنها را خوانديم و اصلاح كرديم و مجوز داده‌ايم اما بعضی‌ها به ما ارجاع داده نمی‌شوند و به همان شكل غلط چاپ می‌شوند و ما خودمان هم اين غلط‌ها را می‌بينيم.
وی ادامه می‌دهد: اگر كاری به ما ارجاع شود ما حتما نظارت می‌كنيم اما اين مواردی كه شما می‌گوئيد به چه شكلی زير چاپ رفته‌اند نمی‌دانم و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بايد در اين زمينه پاسخ‌گو باشد.
به هر حال فارغ از اينكه بخواهيم كسی و يا نهاد معينی را مسئول چنين مواردی بدانيم به نظر می‌رسد در اين حوزه هم مانند برخی ديگر از حوزه‌های قرآنی تعريف مشخصی از موضوع همچنين تعريف واضحی برای تقسيم كار وجود ندارد و بايد تدبيری انديشيد قبل از آنكه هزينه سنگينی برای آن بپردازيم و متهم به تحريف قرآن شويم.
(1) آيه 285 سوره بقره
(2) روزنامه ايران، دوشنبه ۱۴ آذر ۱۳۸۴
علی فرج‌زاده
