«محمد كريمی»، پژوهشگر فرهنگ بومی كاشمر در گفتوگو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) شعبه خراسان رضوی با بيان اين مطلب اظهار كرد: ردپای اين پيران روشنضمير و عارفان مردمدار را در روستاهای فدافن، قوژد و اسحاقآباد از توابع بخش مركزی كاشمر میتوان شناسايی كرد كه مردمان اين ديار از اين قبور با عنوان مزار پير ياد میكنند.
وی افزود: مردم برای اين مزارها حرمت زيادی قائلند و حتی دوست دارند پيكر عزيزانشان را در جوار اين مزارها دفن كنند.
كريمی با اشاره به اينكه اهالی كاشمر روزهای چهارشنبه را روز زيارت حضرت موسی ابن جعفر(ع) و اولادش میدانند به همين خاطر در اين روز به زيارت مزار پيران میروند، گفت: شبهای جمعه و در مناسبتهای مذهبی نيز برای ادای نذر و روشن كردن شمع بر سر مزار اين پيران رفته و بسته به توان مالیشان، حاضران در آرامستان آبادی را به نان ماست، حلوا، خرما، آش و نان و پنير و بلغور دعوت میكنند.
وی با اشاره به اينكه مزار هر روستا ويژگی خاص خود را دارد، گفت: مزار روستای قوژد مدور و بزرگ است، مزار پير روستای فدافن در مقياسی كوچكتر شبيه به آن است، پير روستای اسحاقآبّاد با سنگ چينی نامنظمی از ساير قبرها جدا شده است و چند متری طول دارد.
اين پژوهشگر فرهنگ منطقه اظهار كرد: در هر روستا مردم اعتقادات خاصی نسبت به پير آباديشان دارند از ديد آنان، اينجا مدفن يكی از مردان خداست كه عمری را به ارشاد خلق خدا اختصاص داده و مشكلگشای مردم بوده است.
وی با اشاره به اينكه از قديم مرسوم بوده در هر جا میخواستند برای شخص و يا مكان زير نظر او احترام قائل شوند از كلمه «پير» استفاده میكردند مانند پير دير، پير خرابات، پير طريقت، پير صحبت و پير خرقه، گفت: پير اصطلاحی عرفانی به معنای مرشد و راهنما و معدل شيخ در زبان عربی و بابا در لهجههای غرب ايران و در زبان تركی است.
وی گفت: اصطلاح پير كه از ديرباز در ميان صوفيان ايران به ويژه خراسانيان رايج بوده و در متون سده پنج هجری قمری مانند آثار خواجه عبدالله انصاری بسيار به كار رفته است.
وی گفت: بنا به اعلام معمران آبادیهای كاشمر برای اين مزارها پيشينهای طولانی در كاشمر وجود دارد شايد عمری فراتر از تاريخ روستا.
كريمی با تأكيد بر ضرورت تك نگاری مربوط به پير در هر آبادی و ثبت وقايع و مراسمهای مربوط به هر مزار اظهار كرد: اين مزارها میتواند سوژه تحقيقی درباره اماكن متبرك شهرستان علاوه بر وجود امامزاده سيدحمزه، سيدمرتضی، سيدمحمد و ... باشد.