حضرت ابراهیم(ع)؛ مظهر اطاعت محض از فرمان پروردگار

محمدحسین خوانین‌زاده، پژوهشگرو استاد حوزه در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، درباره واقعه روز عید قربان گفت: داستان از زمان حضرت ابراهیم(ع) شروع شد، حضرت ابراهیم(ع) در شب هشتم ماه ذی‌الحجه در خواب می‌بینند که مشغول به ذبح فرزندش حضرت اسماعیل(ع) شده است اما ممکن است سؤالی در ذهن پیش آید که دلیلی ندارد حضرت ابراهیم(ع) به یک خواب اعتنا کند و به همین کارعمل کند ولی حضرت ابراهیم(ع) مجددا در شب عرفه و نیز در شب عید قربان همین خواب را دیدند که مأمور به ذبح سر فرزندشان هستند حال اینکه چرا حضرت ابراهیم(ع) این کار را کرد مبحث بسیار مفصلی است که حضرت ابراهیم(ع) از کجا متوجه شده است.

وی ادامه داد: شبهه‌ای در کتاب «فُصوص»(فُصوص‌الحِکَم) اثر شیخ اکبرابن عربی از کتب مشهور تصوف و عرفان نظری است، که می‌گوید حضرت ابراهیم(ع) العیاذبالله علم تعبیرخواب بلد نبودند و اگر می‌دانستند این کار را نمی کردند! در جواب این شبهه باید گفت:که حضرت ابراهیم(ع) و فرزندش به این کار امر شده بودند همچنان که در قرآن از آیه فَلَمَّا بَلَغَ مَعَهُ السَّعْیَ قَالَ یَا بُنَیَّ إِنِّی أَرَى فِی الْمَنَامِ أَنِّی أَذْبَحُکَ فَانْظُرْ مَاذَا تَرَى قَالَ یَا أَبَتِ افْعَلْ مَا تُؤْمَرُ سَتَجِدُنِی إِنْ شَاءَ اللَّهُ مِنَ الصَّابِرِینَ ﴿١٠٢﴾ فَلَمَّا أَسْلَمَا وَتَلَّهُ لِلْجَبِینِ ﴿١٠٣﴾ وَنَادَیْنَاهُ أَنْ یَا إِبْرَاهِیمُ ﴿١٠٤﴾ قَدْ صَدَّقْتَ الرُّؤْیَا إِنَّا کَذَلِکَ نَجْزِی الْمُحْسِنِینَ ﴿١٠٥﴾ إِنَّ هَذَا لَهُوَ الْبَلاءُ الْمُبِینُ ﴿١٠٦﴾ وَفَدَیْنَاهُ بِذِبْحٍ عَظِیمٍ﴿١٠٧﴾ آن گاه که (آن پسر رشد یافت و) با او به سعی و عمل شتافت (یا در جهد و عبادت یا در سعی صفا و مروه با پدر همراه شد) ابراهیم گفت: ای فرزند عزیزم، من در عالم خواب چنین می‌بینم که تو را قربانی (راه خدا) می‌کنم، در این واقعه تو را چه نظری است؟ جواب داد: ای پدر، هر چه مأموری انجام ده که ان شاءالله مرا از بندگان با صبر و شکیبا خواهی یافت و این نشان‌دهنده این است که حضرت ابراهیم به این کار امر شده است.

خوانین‌زاده درباره دلیل نامیدن این روز به نام عید قربان گفت: درباره این واقعه می‌توان به این دلیل اشاره کرد که ادیان اسلام و مسیحیت و یهودیت جزو ادیان ابراهیمی است در حالی که این سه دین همه از اصول حضرت ابراهیم(ع) تبعیت می‌کنند، ولی با این وجود باید نمادی از این واقعه در دین ما وجود داشته باشد و می‌توان حالت سنبلیک را از این قضیه استخراج کرد که با وجود بعضی از شعور، بعضی از نماد و شعائر را هم حفظ کنیم و از آنها نگهداری کنیم و آنان نیز تحت لوای آن شعور حفظ شود و اسلام هم همین کار را انجام داده است.

فلسفه شش انگشتی شدن فرزند در شب عید قربان

خوانین‌زاده در رابطه روایتی که اگر نطفه‌ای که در شب عید قربان منعقد شود، فرزند شش انگشتی خواهد شد، گفت: این روایت از وصایایی است که پیامبر اکرم(ص) به حضرت علی(ع) فرمودند: «با همسرت در شب عید قربان نزدیکی مکن زیرا اگر در این شب نطفه‌ای منعقد شود نوزادی که متولد می‌شود یا شش انگشت خواهد داشت و یا چهار انگشت ...». این حدیث علاوه بر کتاب حلیة‌المتقین در کتاب‌های جامع‏‌الأخبار تألیف تاج‌الدین الشعیری و مکارم ‏الأخلاق تألیف رضی‌الدین حسن بن فضل طبرسی آمده است اما از نظر سند مرسله است  بنابراین گر چه این روایت از نظر سند مرسله است و از نظر محتوا نیز نمی‌توان نزدیکی با همسر در شب عید قربان را به عنوان علت تامه شش انگشتی شدن فرزند دانست، اما به عنوان هشدار به یک ضرر و خطر و دفع ضرر محتمل که یک امر عقلایی است می‌توان به آن عمل کرد.

حکم ازدواج در شب عید قربان و فطر

وی درباره حکم ازدواج در شب عید قربان و فطر گفت: در زمان جاهلیت معروف بودند که بین فطر و عید قربان ازدواج نمی‌کردند و اگر ازدواج کنند از همدیگر جدا می‌شوند یا یکی از آن‌ها می‌میرد ولی این در زمان جاهلیت مشهور بوده است ولی در اسلام چنین حرفی دارای هیچ سندی نیست.

این استاد حوزه درباره سود قربانی که حجاج در سرزمین منی انجام می‌دهند، گفت: شبهه‌ای را ایجاد می‌کنند که این قربانی‌ها که انجام می‌شود کجا می‌رود؛ گفته شده که این قربانی‌ها را به کشورهای آفریقایی می‌فرستند و آنها استفاده می‌کنند؛ با این وجود یکی از مراجع بزرگوار تقلید گفته است که اگر قربانی‌ها در منی تلف می‌شود، باید خارج از این سرزمین استفاده شود چرا که اسراف جایز نیست.

محمد ایمانی‌مهر