عقب‌ماندگی ادبیات میان رشته‌ای جبران شود/ کمبود فقیه جامعه‌ساز در سطح خرد
گروه حوزه‌های علمیه: معاون پژوهش دانشگاه امام صادق(ع) با بیان اینکه در زمینه ادبیات میان رشته‌ای بسیار عقب هستیم و حوزه و دانشگاه باید این عقب‌ماندگی را جبران کنند گفـت: یکی از مشکلات در عرصه عدالت، کمبود فقهای جامعه‌ساز در سطح خرد است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) عادل پیغامی، معاون پژوهش دانشگاه امام صادق(ع) امروز ششم اسفند در همایش آسیب‌شناسی عدالت‌پژوهی در کشور در سخنانی گفت: حضرت علی(ع) الگوی هرگونه کار پژوهشی در عرصه عدالت برای حوزه و دانشگاه است؛ عدالت‌پژوهی یعنی تولید ادبیات و نظریه جامع در چیستی و چرایی عدالت که در دو بخش نظری و عملی با مشکل در آن مواجه هستیم ودر جامعه ما تکرار کلیات در حوزه عدالت وجود دارد.
وی افزود: بخش دوم عدالت‌پژوهی در حوزه حکمت عملی است که همان طور که امام علی فرمودند مسئله ضیق است، البته در دنیا نیز این مسئله در مقام مفهومی و تحقق خارجی دچار مشکل است و چندان در چنبره فهم بشر قرار نگرفته است و بشر در چیستی و فهم آن مشکل دارد هرچند این سؤال مطرح است که ما چرا با داشتن دین و آموزه های وحیانی باید مشکل داشته باشیم.
معاون پژوهش دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: در حوزه علم شاید هیچ سؤالی جز عدالت نیست که هنوز مرز دانش آن تکان نخورده است و در مقام تحقق بیرونی، دنیای وجود ظرف تحقق آن را مگر با حضور ولی نمی دهد و برای ما هم نخواهد داد؛ اگرچه عدالت مانند سایر مفاهیم علوم انسانی بشر نیست که محقق شود؛ ولی ما که انسان 250 ساله را داریم چرا این مشکلات را داریم؟ .
تلاش حیرت‌آور غرب
پیغامی با اشاره به بخش دیگر مشکلات عدالت‌پژوهی که ذاتی نیست و به کم کاری ما بر می‌گردد عنوان کرد: مسئله اول ضعف علمی است؛ برخلاف تصور ما که فکر می کنیم عدالت تنها از مقولات دینی ما هست و غربی ها آن را ندارند، نگاه اجمالی به حجم ادبیات علمی در حوزه عدالت پژوهی در غرب نشان دهنده غفلت عظیم ما نسبت به تلاش آنهاست اگرچه به علت دوری از وحی به نتیجه نخواهند رسید ولی تلاش آنان حیرت‌آور است؛ تحقیقات نشان می دهد در ده سال گذشته تحقیقات این عرصه در آمریکا 35 برابر شده است.
معاون پژوهشی دانشگاه امام صادق(ع) تصریح کرد: ما با وجود غنای مذهبی و آموزه‌های فراوان در زمینه عدالت می‌توانیم بر موج تلاش های آنان سوار شویم و ارزش مفاهیم عدالت در دین خودمان را نشان دهیم ولی متاسفانه ما در تخصص عدالت پژوهی با نیروی انسانی محقق و توانمندی روبرو نیستیم و گرایشات تخصصی نیز وجود ندارد در حالی که در غرب 150 رشته فوق تخصصی در عرصه عدالت‌پژوهی وجود دارد.
وی با بیان اینکه ما در حال تمرین در حوزه تحقق آموزه‌های دینی در جامعه هستیم افزود: حتی بعد از انقلاب به علت تقاضای خاص قدرت باز هم موفقیت نداشته ایم، ما به دنبال حل مسئله عدالت پژوهی هستیم اما آیا نظام قدرت به دنبال این مسئله هست؛ از رهبری که بگذریم بدنه اجرایی اجازه ورود عدالت‌پژوه را به درون خود نمی دهد؛ بخش پنهان مالی و اقتصادی ما اساسا اجازه ورود به عدالت پژوه را نمی دهد و اگر دانشجویی بخواهد وارد این مسئله بشود و موضوعی در این راستا برای پایان نامه اش برگزیند اجازه نخواهد یافت و موفق نمی شود و مقاومت این بدنه در مقابل ورود محقق، هوشمند عمل می‌کند.
پیغامی تصریح کرد: الان بالغ بر دو و نیم میلیون دانشجوی علوم انسانی داریم اما دانشجویان ما حتی با تئوری های عدالت نیز آشنا نیستند و دو واحد درسی هم در این زمینه ندارند و دکترای عدالت پژوهی هم اساسا شکل نگرفته و چشم اندازی هم برای آن وجود ندارد لذا چون نظریه جامع نداریم هم‌افزایی توام با انباشتگی نیز دیده نمی شود و زبان مشترک میان عدالت پژوهان در کشور وجود ندارد در حالی که در دنیای غرب این مشکل را ندارند.
وی با بیان اینکه عدالت مقوله ای به شدت میان رشته ای است و ما در ادبیات میان رشته ای بسیار بسیار عقب هستیم، گفت: عدالت از آن جنس کارهایی نیست که فقط نخبگان آن را پیش ببرند زیرا قرآن می فرماید عدالت و قسط با مردم محقق می شود البته از نظامی با 3 دهه تجربه نمی توان انتظار خاصی داشت ولی تقریبا ما هیچ خواستی در فرایند قانونگذاری مجلس درباره عدالت نمی بینیم و قوانین از این مسئله فارغ هستند البته اگر مجلس در قوانین هم آن را لحاظ کند آیا مردم عدالت را رعایت خواهند کرد لذا اول مردم باید فهم مشترکی از عدالت داشته باشند و بعد هم بخواهند که آن را رعایت کنند.
معاون پژوهش دانشگاه امام صادق(ع) بیان کرد: مسئله ادراک عدالت بسیار اساسی است، زیرا امام علی(ع) که اسوه تقوا بود اما وقتی ضربت دید مردم گفتند مگر علی نماز هم می خواند.
نیاز به فقیه جامعه‌ساز
وی با اشاره به نظریه مترقی ولایت فقیه اظهار کرد: سریان و جریان ولایت فقیه صرفا به شکل‌گیری نهادی در راس نظام نیست، بلکه تک تک مردم نیز درجاتی از ولایت را برای تحقق عدالت دارند اما متاسفانه فقیه جامعه‌ساز خرد کم داریم.
وی تاکید کرد: در قانون اساسی گزاره ای مانع عدالت و مخالف عدالت ندارد اما در جامعه سازی خرد، ولی فقیه های کوچک نداریم؛ شیخ بهایی چندین ماه می چرخد تا تقسیم آب در میان روستاها را حل کند و امروز که فرمول شیخ بهایی را کنار گذاشته اند دعوا بر سر آب در اصفهان شروع شده است لذا فقهایی از این دست لازم داریم.
پیغامی عنوان کرد: در حوزه فقه و اجتهاد نیز از ترس استحسان و قیاس، معیار عدل که باید در سلسله احکام، قاعده مند شود نشده است و نتوانسته ایم وارد آن شویم و اصول فقهی که بتواند این مسئله را حل کند نداشته‌ایم.
