به گزارش
خبرگزاری بینالمللی قرآن(ایکنا)، برنامه رادیویی افق که شنبههای هر هفته از رادیو قرآن به شکل زنده پخش میشود در این هفته با موضوع فعالیتهای قرآنی وزارت علوم و با حضور ابوالفضل خوشمنش و رضا سلامتپناه، به صورت تلفنی به روی آنتن رفت.
در ابتدای این برنامه ابوالفضل خوشمنش، دبیر کمیسیون توسعه پژوهش در آموزش عالی قرآنی کشور و رئیس مرکز هماهنگی فعالیتهای قرآنی وزارت علوم در پاسخ به این سوال که در این کمیسیون چه برنامههایی پیگیری میشود؟ گفت: نام این کمیسیون توسعه پژوهش و آموزش عالی قرآنی است، یعنی قسمت فکری و اندیشهای و نیز قسمتی که مبانی تمدنی جهان اسلام را با محوریت قرآن رصد میکند همینجا هست.
خوشمنش با اشاره به اینکه با احتساب اساتید حدود پنج میلیون دانشجو و استاد در دانشگاهها حضور دارند، افزود: از این تعداد گروه کمی در رشته علوم قرآن و حدیث تحصیل میکنند، اما گروه بسیار بزرگتری هستند که انگیزه قرآنی دارند. اگر نظر این افراد به ظرفیتهای قرآنی جلب شود، در این حوزه کارهای بسیاری را در داخل و خارج از کشور میتوان انجام داد.
ساماندهی برنامهها در سه کارگروه وی تصریح کرد: این کمیسیون زیر نظر وزیر تشکیل میشود و سه کارگروه آموزش، پژوهش و بینالملل دارد که هر یک زیر نظر معاونان وزیر که متناظر با همان کارکرد هستند، تشکیل میشود. در این کمیسیون 9 برنامه ملی تصویب کردهایم و کمیتههای راهبری این برنامهها در حوزه و دانشگاه در قم و تهران با هدف مشارکت حداکثری دانشگاهیان تشکیل شده است.
رئیس مرکز هماهنگی فعالیتهای قرآنی وزارت علوم با تأکید بر اینکه حدود 500 برنامه دریافت شده که 40 عنوان از آنها اجرایی شده و بقیه نیز در دست بررسی است، گفت: این کمیسیون پول و بودجه در اختیار دارد و ما منتظر دریافت طرحهای خوب هستیم. طرح خوب هم از نظر ما باید ویژگیهایی داشته باشد که اولین ویژگی آن نیز باید این باشد که نگاه توسعهای داشته باشد. دومین موضوع نیز این است که طرحهای دریافتی باید جهت گیری ملی داشته باشد.
خوشمنش در بخش دیگری از این برنامه در پاسخ به سوالی در مورد برنامههای سه کارگروه نام برده شده، تصریح کرد: یکی از برنامههایی که این کارگروهها در حالی پیگیری آن هستند بحث «سامانه هوشمند مدیریت دانش قرآنی» در داخل و خارج از کشور است.
وی با تأکید بر اینکه وزیر و معاونان وی، همراهی خوبی با برنامههای قرآنی دارند، افزود: توسعه مطالعات نظامسازی قرآن یکی دیگر از برنامههایی است که مد نظر قرار دادهایم، ما از حیث سختافزاری قوی هستم اما از حیث تئوری باید بسیار بیشتر کار کنیم.
دبیر کمیسیون توسعه پژوهش قرآن در آموزش عالی کشور در ادامه با اشاره به اینکه راهی که افق روشن را نشان میدهد و بن بست نیست، راه قرآن است، عنوان کرد: این برنامهها شعار نیست چرا که ما واقعاً از شعارزدگی پرهیز داریم؛ چرا که با صدها و هزاران استاد و دانشجویی که با آنها سروکار داریم نمیتوان شعار زد.
خوشمنش همچنین بر ظرفیت بسیار بالای فرهنگ قرآنی تأکید و اذعان کرد: یکی دیگر از موضوعاتی که پیگیر آن هستیم بحث فرهنگسازی قرآن است، فرهنگ قرآنی بسیار ظرفیت دارد و ما فاصله زیادی از آن داریم.
وی بحث طراحی برنامههای درسی را یکی دیگر از برنامههای این کمیسیون عنوان کرد و در ادامه افزود: در دروس عمومی و معارف نزدیک به هفت هزار استاد داریم، بر اساس اذعان این افراد از ظرفیت قرآن برای ارتقاء و بالندگی بسیار بیشتر میتوان استفاده کرد که حرکتها هم در همین راستا بوده است. برای هر یک از این برنامهها درصد خاصی از بودجه در نظر گرفته شده است.
فعالیتهای کارگروه بینالمللدبیر کمیسیون توسعه پژوهش قرآن در آموزش عالی کشور گفت: در بحث بینالملل که یکی از سه کارگروه کمیسیون است نیز دو کار عمده قرار دارد، موضوع اول این است که تلاش داریم تا قرآن با خوانش اهل بیت(ع) در عرصه بین الملل ترویج شود و موضوع دیگر نیز اینکه ایران در درون خود بتواند اساتید و دانشجویان و نخبگانی را برای حضور در عرصه بینالملل آماده کند. برای اینها طرح و کمیته راهبری در دبیرخانهها تشکیل شده و هزینههای دبیرخانهای هر میزان که لازم بوده است، پرداخت شده است.
رئیس مرکز هماهنگی فعالیتهای قرآنی وزارت علوم در بخش دیگری از صحبتهای خود در برنامه رادیویی افق به تدوین سند پژوهش و سیاستگذاری آموزشی و پژوهشی اشاره کرد و گفت: این سند پس از اینکه یک بار نگارش یافت و ایراداتی به آن وارد شد، مجدد مورد بازنگری قرار گرفت و به زودی نیز در شورای توسعه مورد تصویب قرار خواهد گرفت.
خوشمنش افزود: یکی از کارهای دیگر، بازنگری در رشته مطالعات قرآن و حدیث یا همان رشته علوم قرآن و حدیث بوده است، در این رشته همانطور که گفته شد حدود 17 هزار دانشجو در حال تحصیل هستند و 17 سرفصل هم در این رشته وجود دارد که برخی از آنها حدود 30 سال است که بازنگری نشده است.
وی در بخش دیگری از صحبتهای خود با اشاره به اینکه حضور قرآن در ذهن و زبان مسلمانان و نخبگان مسلمان جهان عرب، غیر عرب و حتی دنیای لائیک، از آنچه نزد قرآنیان ما هست بیشتر است، گفت: دلیل این موضوع نیز به خاطر رویکرد آنها به قرآن است، بر همین اساس پرداختن به سرفصلها نزدیک به پنج سال وقت از وقت ما را به خود اختصاص داد. هر یک از این سرفصلها را به یکی از اساتید برجسته ارائه دادهیم تا آنها را تدوین کند.
دبیر کمیسیون توسعه پژوهش قرآن در آموزش عالی کشور در ادامه در مورد تعریف توسعه قرآنی در دانشگاه و میزان قرآندانی دانشجویان، خاطرنشان کرد: مسئله دارای چندین بعد است، اینکه دانشجویان این توانایی را پیدا کردهاند یا خیر، پاسخ خیر است، نیت من انداختن توپ به زمین دیگران نیست؛ چرا که من اعتقاد دارم مانند بسیاری از کشورهای توسعه یافته باید وزارت آموزش ما باید یکی باشد. در این زمینه حرف زیاد میتوان زد، اما چون بحث توسعه و جوان و دانشآموزی و قرآن را مطرح کردید بحثی را لازم است بگویم.
خوشمنش افزود: در حال حاضر من می گویم جوانان ما قرآن نمی دانند، البته بچههای ما در 12 سالگی هم قرآن درست نمیدانند، در واقع زبان را هم خوب نمیدانند، من سالها در کشورهای آفریقایی به عنوان معلم قرآن حضور داشتهام، دانشآموزان در آنجا با امکانات بسیار ناچیز چهار یا پنج زبان را میدانند و علاوه بر آن مقداری هم قرآن حفظ هستند، خداوند خود فرموده است که قرآن یک زبان است، زبان خدای زبان آفرین است، انسان با زبان فکر میکند، زبان فکر را تولید میکند و فرهنگ را جهت میدهد و مسائل بعدی هم به دنبال این میآید، اینکه در دنیای استعمار جنگهایی شده و بعد هم زبان آن کشورها مسلط شده است به خاطر منفعت زبان بوده که برای آنها داشته است، بنابر این اگر زبان قرآن واقعاً در ذهن و زبان متعلم جوان در سنین اولیه آموزش قرار بگیرد، اثر خود را خواهد داشت.
در بخش دیگری این برنامه رضا سلامتپناه، معاون مطالعات و برنامهریزی راهبردی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی روی خط تلفنی برنامه آمد و در پاسخ به این سوال که محور توسعه در حوزه پژوهش چه چیزی است، گفت: محوری که در جستجوی آن هستید در عنوان این کمیسیون وجود دارد و آن هم توسعه فرهنگ قرآنی است هرچند من اعتقاد دارم توسعه قرآنی فرهنگ را باید داشته باشیم اما محور اصلی توسعه در پژوهش قرآنی در همین مسیر است. این کمیسیون از دستاوردهای مهم شورا است و در سه چهار سال اخیر فعالیتهای خوبی داشته است و حداقل این فعالیت این بوده است که در صدد ایجاد تغییر فضای گفتمانی در حوزه پژوهشها است.
اشکالات وارده به برخی مقالات وی افزود: این همان فضایی است که نگاه آن به قرآن به مثابه یک حقیقت زنده و جاری است، در بسیاری از مقالاتی که نگاشته میشود، نگاهی به مثابه یک کتاب تاریخی است و این موضوع با نگاهی که ما به قرآن داریم و در برنامهها به دنبال آن هستیم تفاوت دارد.
سلامتپناه عنوان کرد: سرمایههای ملی در مسیری میرفت که فایده برای کلیت کشور ندارد. یکی از مصائب ما این است که هنوز نتوانستهایم نهاد ملی آموزش عالی را با اولویتها همراه کنیم، یکی از مهمترین اولویتها همین مسئله است تا بتوانیم نائل به دانش پیش آهنگ قرآنی شویم.
معاون مطالعات و برنامهریزی راهبردی دبیرخانه شورای توسعه فرهنگ قرآنی همچنین اظهار کرد: یکی از آسیبهای جدی ما این است که عمده پژوهشهای صورت گرفته در این حوزه ارتباطی با نیازها و اولویتها ندارد و الان هم اکثریت آنها با بسیاری از اولویتها تناسب ندارد، هر چند این اولویتها ابلاغ شده است اما هنوز تطابق ایجاد نشده است که باید بیشتر در این زمینه تلاش شود.
وی در ادامه در پایان در مورد دلایل این تطابق نیافتنها نیز بیان کرد: یکی از دلایل این است که چون برای اساتید کار در این حوزه سخت هست کمتر وقت برای این قضیه میگذارند. ضمن اینکه یک مشکل جدی در این حوزه بحث این است که باید در گفتمانی که نسبت به پژوهشهای قرآنی و توسعه مرزهای دانش قرآنی داریم هم افق شویم. بعد از آن است که خروجیها تطابق خواهد یافت.
هیچ مشکل بودجهای نداریم در بخش دیگری از این برنامه ابوالفضل خوشمنش در پاسخ به سوال مجری برنامه در مورد دیگر برنامههای کمیسیون توسعه پژوهش در آموزش عالی قرآنی کشور گفت: بخشی از مطالبی که گفته شد در قالب برنامههای ما بود، مسئلهای که وجود دارد این است که برخی دستگاههای قرآنی مکرراً از کمبود بودجه و ... زیاد گلایه دارند اما ما مشکل بودجهای نداریم.
وی با اشاره به ابلاغ اولویتهای پژوهشی و به امضا وزیر رسیدن آن، اظهارکرد: با وجود این اولویتها بودجه ما منحصر به برنامهها و اولویتها ابلاغی نیست و واقعاً هر برنامهای که گرهگشا باشد و بعد ملی نیز داشته باشد برای ما مغتنم خواهد بود و از آن استقبال میکنیم. وزارت سکاندار برنامههای آموزش و پژوهشی است، ما نیز از اساتید دعوت کرده و بحثهای متعددی ترتیب دادهایم برای اینکه این سکان چند درجهای به نفع قرآن بچرخد که بعداً مفصل گفته خواهد شد.
خوشمنش اذعان کرد: ما برای خود رشته علوم قران و حدیث تلاشهایی کردهایم تا حضور قرآن در این رشته بیش از پیش باشد که هنوز تا حد مطلوب فاصله داریم، به دنبال این هستیم که فارغالتحصیل های این رشته بعد از فراغت از تحصیل و در پایان آن یک دور قرآن و تفسیر آن را فرابگیرند. همچنین کارگاههایی برای دانشجویان مقاطع تکمیلی و نگارش 100 عنوان کتاب درسی آموزشی مقطع عالی با محوریت قرآن از دیگر فعالیتهایی است که اجرا شده یا میشود.
دبیر کمیسیون توسعه پژوهش در آموزش عالی قرآنی کشور در بخش دیگری از صحبتهای خود با اشاره به اینکه حدود 65 شغل قرآنی تعریف و احصاء شده است، گفت: شناسایی این مشاغل که البته با شغلهای قرآنی تعریف شده درسطح جهان به حدود 130 شغل میرسد بخش دیگری از فعالیتها بوده است.
وی با تأکید بر اینکه یک بخش این داستان این است 65 شغل قرآنی در ایران داریم اما نظام تعلیم و تربیت عالی ما نسبت به اینها ساکت بوده است، گفت: برنامه درسی تجمیع و بازنگری شده رشته علوم قرآن و حدیث که پنج سال وقت صرف آن شده است مشتمل بر پنج مجموعه 20 واحدی برای گروههای مختلف شغلی است که در هر مجموعه در مورد چندین شغل توضیحات و آموزش ارائه شده است.