سهشنبه 16 آذر، روز دانشجو بود و به این مناسبت جلسات، نشستها و سخنرانیهای فراوانی در دانشگاههای سراسر کشور با حضور مسئولان نظام از قوای سهگانه و فعالان سیاسی از جناحها و طیفهای سیاسی مختلف همراه با سؤالات صریح و شفاف دانشجویان برگزار شد؛ سؤالاتی که شاید بعضا تند به نظر میرسید اما از سر صداقت و دلسوزی مطرح میشد که مسئولان نیز با صبوری و سعه صدر آنها را شنیدند و پاسخ دادند.
روز دانشجو؛ تبلور عملی توصیه قرآنی «فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ»از این منظر روز دانشجو روز مبارکی برای نظام، دانشجویان و کلیت جامعه است زیرا نشاندهنده بلوغ و رشد سیاسی نسل جوانی است که بیتفاوت از مسائل و تحولات اطراف خود نمیگذرد هر چند متهم است که نسبت به نسلهای قبلی چندان توجهی به تحولات و اتفاقات پیرامون خود ندارد و فردگراتر شده است.
اما از نگاه قرآنی مجموعه این نشستها و سخنرانیها در دانشگاههای مختلف کشور که در فضایی آزاد برگزار شد و مسئولان عالیرتبه کشور بعضا با تندترین الفاظ و کلمات از سوی دانشجویان مواجه شدند را میتوان به منزله اجرایی شدن آیه شریفه « فَبَشِّرْ عِبَادِ الَّذینَ یَسْتَمِعُونَ الْقَوْلَ فَیَتَّبِعُونَ أَحْسَنَهُ» دانست که اگر به شیوه «وَ جَدِلْهُم بِالَّتِى هِىَ أَحْسَنُ» مزین شود هم زمینه رشد و توسعه فکری، اجتماعی و سیاسی نسل جوان و به تبع آن جامعه را فراهم میآورد و هم به نهادینه شدن اخلاق در عین پذیرش و رسمیت اختلافنظرها میانجامد.
براین اساس روز دانشجو را میتوان به عنوان الگویی برای رسیدن به چنین جامعهای مورد توجه قرار داد؛ روزی که سخنان و اقوال از زوایای مختلف فکری و سیاسی مطرح میشود و همه به آن گوش فرامیدهند و در نهایت بهترین انتخاب را میکنند. بهترین انتخاب از میان اقوال و سخنان مختلف نیز زمانی حاصل میشود که این گفتوگوها به شیوه «جدال احسن» بیان گردد و حاضران و سخنرانان پایبندی به اخلاق گفتوگو و مناظره داشته و آن را به منزله امتحان خویشتنداری و تحمل در نظر بگیرند.
متاسفانه در طی هفتههای اخیر جامعه شاهد برخی تنشها در میان مسئولان رده بالای کشور بود و مسئولان از طریق رسانههای عمومی با نیش و کنایه با یکدیگر به سخن پرداختند که این دقیقا در تضاد با حفظ آرامش و وحدت جامعه آن هم در شرایطی است که دشمنان در حال ایجاد شرایط دوقطبی شدگی در جامعه از طریق برجام هستند. این مسئله نشان میدهد که مسئولان کشور نیز بعضا از تحمل و خویشتنداری لازم برای شنیدن سخنان مخالف خود برخوردار نیستند و لذا روز دانشجو میتواند درسهای فراوانی برای این دسته از مسئولان نیز داشته باشد.
تمدن نوین اسلامی از درون جامعهای آگاه و بصیر حاصل میشود/ تضارب آرا مقدمه آگاهسازی باید به یاد داشت که نظامسازی اسلامی، دولتسازی اسلامی، جامعهسازی اسلامی و در نهایت تمدنسازی اسلامی وقتی محقق میشود که معنویات، ارزشها و اخلاقیات در جامعه و میان مسئولان با وجود اختلاف نظرها تفاوتهای فکری حاکم گردد و در زندگی اجتماعی و سیاسی جریان پیدا کند. در عین حال که باید معیشت و اقتصاد این جامعه نیز در وضعیت مطلوبی قرار گیرد.
در واقع رسیدن به تمدن نوین اسلامی جز از دریچه گفتوگو و تضارب آرا که رشد و بلوغ فکری جامعه را به دنبال دارد محقق نمیشود، زیرا جامعهای که از آگاهی و بصیرت برخوردار باشد میتواند تمدنسازی کند و به الگویی برای سایرین تبدیل شود. در غیر این صورت صرف پیشرفتهای اقتصادی و مادی نمیتواند ما را به آن تمدن نوین برساند کما اینکه بسیاری از جوامع پیشرفته به لحاظ مادی در طول تاریخ بودهاند که به دلیل غنای پایین فکری و اخلاقی نتوانستند به مرحله تمدنسازی برسند.
از این جهت یکی از آثار و برکات توصیه قرآنی «شنیدن همه سخنان»، «انتخاب بهترین» و «جدال احسن» پرورش استعدادهای فکری و شکوفا شدن اندیشههای نو به ویژه در میان نسل جوان است و این نیازمند بالابردن ظرفیت و تحمل مسئولان از یک سو و حرکت نسل جوان به بیان سخنان و انتقادات صریح و شفاف خود با شیوه اخلاقی و براساس اطلاعات دقیق از سوی دیگر است که اگر این دو عامل با هم جمع شود و مسئولان و کارگزاران و دانشجویان و جوانان خود را در کنار هم و نه در برابر هم ببینند که هر یک از زاویهای به یک موضوع و پدیده مینگرند آنگاه پذیرش انتقادات برای مسئولان سهلتر شده و بیان نسل جوان نیز اخلاقیتر خواهد شد.
روز دانشجو به مثابه مدل مواجهه صمیمانه مسئولان و مردم امروز به برکت انقلاب اسلامی این آزادی در کشور وجود دارد که جوانان و دانشجویان با صراحت و شجاعت از مسئولان انتقاد کنند و حرف دل خود را بزنند پس باید قدر آن را دانست و در جهت حفظ، صیانت، تداوم و توسعه این آزادی حرکت کرد که این مسئله از لوازم بقای انقلاب اسلامی است.
آزادی از آرمانهای اساسی انقلاب اسلامی در کنار استقلال بوده است که روز دانشجو را میتوان تبلور تحقق این آرمان در کشور دانست. پس چه بهتر که سعی شود هر روز در کشور به مانند روز دانشجو باشد و مسئولان به سمت پاسخگویی و شفافیت بیشتر حرکت کرده و خود نیز بستر و زمینههای صراحت، شجاعت و بلوغ فکری جامعه و نسل جوان را فراهم کنند که این نیز جز با تقویت روحیه پرسشگری در جامعه و جلوگیری از حاکم شدن محافظهکاری و بیتفاوتی در نسل جوان ممکن نخواهد شد.
البته برای اینکه فضای آزاد به سمت آشفتگی نرفته و ثبات اجتماعی را به خطر نیندازد مهمترین مسئله توجه به چارچوبهای گفتوگو و مناظره است که «کرسیهای آزاداندیشی» میتوانند بهترین ابزار تحقق آن باشند.
به عبارتی میتوان روز دانشجو را به عنوان مدلی برای مواجهه صمیمانه مسئولان و حاکمان با مردم به ویژه نسل جوان در نظر گرفت که «کرسیهای آزاداندیشی» میتواند به مثابه ابزاری برای چارچوبدار کردن بحثها و حاکم ساختن عقلانیت بر احساسات به کار گرفته شود که از تبدیل شدن جلسات و نشستهای انتقادی با مسئولان به محلی صرفا برای ابراز احساسات و «زنده باد» و «مرده باد» گفتنها جلوگیری میکند و این گفتوگوها، بحثها و انتقادات را به سمت حل مشکلات اساسی کشور در حوزههای اقتصادی، سیاسی، فرهنگی و اجتماعی سوق میدهد.