آیت‌الله اعرافی:
نقشه جامع علمی حوزه در حال تدوین است/ شناخت نیازهای روز؛ شاخصه حوزه انقلابی
گروه حوزه‌های علمیه: مدیر حوزه‌های علمیه با بیان اینکه حوزه انقلابی حوزه‌ای است که نیازهای روز را بشناسد و برای آن تلاش کند تاکید کرد: نقشه جامع علمی حوزه در حال تدوین است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) آیت‌الله علیرضا اعرافی، مدیر حوزه‌های علمیه امروز 25 آذرماه در مراسم اختتامیه هشتمین جشنواره علمی پژوهشی علامه حلی که در سالن غدیر دفتر تبلیغات اسلامی برگزار شد با اشاره به جلوه‌های زیبای نهج‌البلاغه در مورد پیامبر(ص) گفت: بیش از صد تعبیر و تشبیه و تمثیل در مورد پیامبر در نهج‌البلاغه وجود دارد و قطعا این سخنان با سخنان دیگران در مورد پیامبر(ص) متفاوت است زیرا گوینده این سخنان امام علی(ع) به عنوان نزدیکترین فرد به پیامبر است.
اعرافی ادامه داد: در خطبه 194 نهج‌البلاغه آمده است که پیامبر(ص) که شمع جمع عالم و جمع جمع همه مراتب هستی است کسی است که برای رسیدن به قله رضوان الهی در همه سختی‌ها غوطه‌ور شد و خود را به دریای سختی‌ها زد و در این راه همه غصه‌ها را به جان خرید و این در حالی بود که نزدیکان و افراد دشمن در مکه همه و همه علیه او ایستادند اما او نهراسید؛ همه بسیج شدند تا این فریاد رسای عالم غیب را خاموش کنند و همه لجام گسیخته به این جنگ آمدند و از هر سو جمع شدند.
این استاد حوزه تصریح کرد: در خطبه 72 نیز شکل دیگری از ماجرای پیامبر(ص) را بیان می‌کند که عبارات بسیار زیبایی است به همین دلیل توصیه من به طلاب این است که همیشه با نهج‌البلاغه انس داشته باشید که عامل مهمی در تربیت جان انسان است. فرموده است پیامبری که لشکریان باطل را کنار زد و شکوه گمراهی‌ها را از میان برداشت.
مدیر حوزه‌های علمیه با اشاره به وضعیت پژوهش در حوزه بیان کرد: حوزه گام‌های مهمی در تولید آثار و اندیشه برداشته است؛ اگر کتاب حوزه در 95 ساله اخیر و به ویژه بعد از انقلاب اسلامی و دو دهه اخیر را ورق بزنیم نشان‌دهنده به حرکت درآمدن قطار تولید علم و تحصیل است زیرا حوزه پیشرفت‌های زیادی را تجربه کرده است و همه در قلمرو تولید کتاب و علم و مقاله و ... گام‌های بزرگی برداشته‌اند و شاهد طرح‌ها و مراکز و آثار پژوهشی زیادی هستیم همچنین شاهد تنوع زبانی و تولید آثار و گسترش کاروان اندیشه و علم و تنوع جنسیتی در حوزه هستیم که بیانگر منظومه پژوهشی فعال و خوبی است.
اعرافی با اشاره به برپایی 15 جشنواره در حوزه از جمله کتاب سال و جشنواره‌های علمی دیگر ادامه داد: علامه حلی در کنار کتاب سال دو بالی است که برترین‌های علمی حوزه تشویق می‌کند و تولید آثار زیادی نیز دارد؛ در هشتمین جشنواره نیز شاهد درخشش‌هایی هستیم؛ اینکه تنوع رشته‌ای وجود دارد و حوزه خواهران نیز حضور دارند؛ استان‌ها حرکت رو به جلویی را آغاز کرده و در بیش از 15 استان، دبیرخانه جشنواره برپا شده همه بیانگر رشد این جشنواره است.
پژوهش حوزه نیازمند نقشه جامع است
مدیر حوزه‌های علمیه بیان کرد: حرکت پژوهش باید دارای نقشه جامع و هدفمند و نظام‌مند باشد همچنین نظام آموزشی باید پژوهش‌محوری را تقویت کند که حداقل 20 شاخصه دارد؛ نظام آموزشی که همه را خلاق و مولد تربیت کند و نباید این روحیه پژوهشگری فقط در افراد خلاق و محدود دیده شود که البته گام‌های برداشته شده ولی نیازمند گام‌های جدی‌تری است.
اعرافی با بیان اینکه سطوح عالی حوزه باید نظام‌مند و جدی‌تر وارد عرصه پژوهش شوند اظهار کرد: الان در قم قریب به 40 هزار نفر در سطوح عالی و خارج حوزه در حال تحصیل در بخش برادران داریم که ظرفیت خواهران نیز باید به آن اضافه شود که با درنظرگرفتن جمیع ظرفیت‌ها، چیزی بیش از 50 هزار طلبه در حال تحصیل آماده به پژوهش در حوزه می‌توانیم تربیت کنیم که این ظرفیت بسیار بالایی است و هدفگیری این جامعه بسیار ارزشمند می‌تواند تحولات بزرگی را رقم بزند یعنی اگر گام‌های استوار و سنجیده به سمت فعال‌سازی این هسته‌های بزرگ علمی برداشته شود شاهد تحول عمیقی در تولیدات علمی خواهیم بود.
عضو شورای عالی انقلاب فرهنگی اضافه کرد: باید زیرساخت‌های کلان پژوهش در حوزه مانند کتابخانه و بانک اطلاعاتی و ایجاد گروه‌ها و شوراهای علمی و پژوهشی اقتدار و قوت بیشتری پیدا کند همچنین ما نباید به تحقیقات سطح پایین بسنده کنیم بلکه باید محققانی در تراز علامه طباطبایی، شهید صدر و مطهری و ... تربیت کنیم که برای رسیدن به این تراز باید بنیه علمی حوزه تقویت شود.
اعرافی افزود: توان تحقیق ما در اصول فقه نهفته است زیرا اصول، دستگاه روشی برای تحقیق در رشته‌های علمی حوزه است لذا اصول باید سامان جدیدی متناسب با رشته‌ها و نیازها پیدا کند و حداقل بخش‌هایی از اصول باید تقویت شود زیرا اصول خاص فقه نیست همچنین بنیه عقلی و فلسفی طلاب باید تقویت شود.
وی افزود: بسیاری از علوم را داریم که اسلامی به معنای دقیق نیست زیرا از روش اجتهادی درستی بهره‌مند نبوده است و اگر بخواهیم در همه حوزه‌ها به خصوص در علوم انسانی به اجتهاد برسیم نیازمند بینش عقلی و منطقی و آگاهی به اصول است؛ همه کسانی که در علوم انسانی دنبال تولید علم هستند باید بر این پشتوانه تکیه بزنند البته فناوری تحقیق و روش‌های جدید نیز مهم است که حوزه نیز گام‌های خوبی برداشته ولی جریانات بسیار فعالی در خارج از کشور در زمینه تحلیل و پردازش متن و هوش مصنوعی به صورت فوق‌العاده کار می‌کنند و حوزه قم نیز نمی‌تواند و نباید نسبت به آن بی تفاوت باشد.
اعرافی اظهار کرد: نکته مهم دیگر برای طلاب، قلم و بحث ادبیات است زیرا طلبه باید بتواند با قلم شیوا وعلمی و در عین حال روان بتواند ذهن شیفتگان به معارف اسلام و اهل بیت را به خوبی به مخاطب منتقل کند؛ همچنین باید طلاب به مطالعه مستمر ترغیب و تشویق شوند و مطالعه آزاد خارج از متون درسی در متن فرهنگ حوزه قرار گیرد؛ در دیدار اخیری که شورای عالی حوزه با رهبر معظم انقلاب اسلامی داشتند و در دیدارهایی که بنده با ایشان دارند همواره بر این موضوع تاکید دارند که طلاب را به مطالعه مستمر تشویق و ترغیب کنید.
تدوین نظام جامع علمی حوزه
وی تاکید کرد: نظام آموزشی و تنوع رشته‌ای از دیگر کارهایی است که باید مورد توجه قرار گیرد که البته نظام جامع رشته‌ای و نظام جامع علمی در حال تدوین است.
وی افزود: حوزه باید محور تحقیقات کشور آن هم در تحقیقات ناظر به نیازهای کشور علاوه بر تحقیقات بنیادی باشد؛ این از مطالبات رهبری است و ما هم بر آن اصرار داریم زیرا حوزه مهد انقلاب بوده و انقلاب باید در دامن حوزه رشد کند.
حوزه انقلابی نیازهای جامعه را می‌شناسد
مدیر حوزه با اشاره به تاکید رهبری بر حوزه انقلابی تصریح کرد: شاخصه‌های انقلابی باید در حوزه رشد کند و مهمترین شاخصه انقلابی بودن نیز این است که حوزه نیاز جامعه و انقلاب را در ساحات مختلف بشناسد زیرا تحقیق ما زمانی در تراز انقلابی است که جامعه را بشناسیم در عین اینکه تحقیقات سنتی به همان شکل قدیم باید ادامه یابد و بالنده شود و در عین حال باید وارد عرصه‌های جدید شویم زیرا می‌توان ریشه در سنت داشت و وارد دنیای جدید هم بشویم و کسانی مانند علامه طباطبایی و شهیدصدر این مسئله را به ما آموخته و این تجربه را در اختیار حوزه قرار داده‌اند..
عضو شورای عالی حوزه‌های علمیه عنوان کرد: در استان‌ها و شهرها باید هسته‌های پژوهشی طلاب جوان ایجاد شود همچنین داشتن نگاه فراملی و منطقه‌ای و بین‌المللی بسیار مهم است زیرا حوزه امروز متکفل بعد نرم‌افزاری تمدن اسلامی است و تمدن اسلامی که می‌خواهد در دنیای حرفی برای گفتن داشته باشد باید نگاه تمدنی و بین‌المللی هم داشته باشد.
همچنین هادی معصومی نفر اول بخش ویژه این جشنواره در سخنانی در مورد مقاله ارایه شده خود با عنوان بازخوردهای ضد امنیتی هستی‌شناسی اجتماعی سلفیت جهادی گفت: بنیادهای نظری هر مکتب فکری اعم از هستی‌شناسی، معرفت شناسی و روش شناسی زمینه ساز بروز رفتارها، واکنش ها و بازخوردهای ویژه ای است که به صورت ویژه به متمایز شدن پیروان مکتب از اتباع دیگر مکاتب فکری می‌انجامد.
وی اظهار کرد: در این میان هستی‌شناسی سلفیت و زوایه نگاه آن به هستی که بر پایه خودی _ دشمن تعریف شده است مولد و هدایتگر طیفی از رفتارهای ضد امنیتی و خشونت بار از سوی پیروان این فرقه علیه دیگران است که چالش‌های فراوانی را برای جوامع مختلف به دنبال داشته است.
وی تاکید کرد: در یک جمع‌بندی کلان، مهمترین بازخوردهای ضدامنیتی چنان هستی‌شناسی را در مولفه‌های رفتاری مشخصی چون دگرستیزی نظری و عملی یا مخالفت خشونت‌بار فکری و عملی علیه دیگران، خودستیزی نظری یا سرکوب فطرت‌های الهی _ انسانی، جامعه‌ستیزی و مبارزه با هندسه هنجارها و عرف‌های اجتماعی، رادیکالسازی فضای اجتماعی و در نهایت تحرک‌پذیری مرزستیزانه جست و جو کرد.
در خاتمه این مراسم از 60 نفر از برترین‌های این جشنواره تجلیل شد همچنین دبیر علمی به ارایه گزارشی از این جشنواره پرداخت و زینب بهجت‌پور از دیگر محققان حوزه نیز که مقاله‌ای با عنوان پیام‌های سیر تنزیلی اسماء و صفات قرآن در قرآن به این جشنواره ارسال و قابل تحسین شناخته شده بود به ارایه بخش‌هایی از آن پرداخت و بر لزوم عمق‌بخشی به تحقیقات علمی تاکید کرد.
