سمفونی «آزادگان» در تالار وحدت طنین‌انداز شد/ لزوم توجه به تولید آثار حماسی در موسیقی
گروه هنر: سمفونی «آزادگان» در شرایطی در تالار وحدت به رهبری شهرداد روحانی به اجرا درآمد و تقدیم به خانواده ایثارگران، آزادگان و شهدا شد که رهبر ارکستر سمفونیک تهران بر تولید بیشتر این‌گونه آثار و اجرای آنها در سراسر کشور تأکید کرد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) مراسم رونمایی از سمفونی «آزادگان»(سرزمین دلاوران) شامگاه دوشنبه 13 دی در تالار وحدت و در حضور سیدعلی صالحی امیری، وزیر فرهنگ و ارشاد اسلامی، محمود واعظی، وزیر ارتباطات و فناوری اطلاعات و چند تن از مسئولان فرهنگی و هنری با اجرای ارکستر سمفونیک تهران به رهبری شهرداد روحانی در تالار وحدت برگزار شد.
در ابتدای این مراسم فریبرز خوب‌نژاد، مدیرعامل مؤسسه فرهنگی پیام آزادگان در سخنان کوتاهی با اشاره به اینکه ساخت این سمفونی که از جمله آثار احمد پژمان از پیشکسوتان موسیقی و آهنگسازی است به همت این مؤسسه و با مشارکت بنیاد رودکی صورت گرفته است گفت: این مؤسسه را باید از جمله یادگارهای فرهنگی سید آزادگان مرحوم حجت‌الاسلام والمسلمین سیدعلی اکبر ابوترابی به حساب آورد که در زمینه‌های گوناگون فرهنگی و هنری با موضوع ترویج فرهنگ ایثار و مقاومت فعالیت می‌کند و تاکنون 150 عنوان کتاب و 80 عنوان فیلم مستند از جمله محصولات این مؤسسه است.
وی گفت: در حوزه موسیقی نیز اثر فاخری را که تا چند دقیقه دیگر خواهید شنید از جمله تولیدات این مرکز بود که به نام سمفونی «آزادگان» نامیده شد اما از آنجا که احمد پژمان اعلام کرد که علاقه شدیدی به میهن دارد و لذا دوست دارد که نام این سمفونی را «سرزمین دلاوران» بگذارد که در نتیجه این سمفونی به نام«آزادگان، سرزمین دلاوران» نامگذاری شد.
خوب نژاد تصریح کرد: این سمفونی همانطور که گفته شد ساخته احمد پژمان با شعری از عبدالجبار کاکایی و رهبری شهرداد روحانی توسط ارکستر سمفونیک تهران تولید و به اجرا درخواهد آمد. اصرار داشتیم که این اثر پیش از جشنواره موسیقی فجر به شکل مجزا به اجرا درآید تا اهمیت آن تحت‌الشعاع سایر جشنواره‌های فرهنگی و هنری قرار نگیرد.
براساس این گزارش در ادامه اعضای ارکستر سمفونیک تهران بر روی سن تالار وحدت مستقر شدند و این سمفونی در 5 قطعه به رهبری شهرداد روحانی نواخته شد. البته در ابتدای هر قطعه عبدالجبار کاکایی؛ شاعر انقلابی و آئینی به دکلمه شعر خود پرداخت و به دنبال آن موسیقی هر قطعه به شرح زیر نواخته شد:
قطعه نخست: نیایش
این قطعه با استفاده از همخوانی گروه کر و شعر معروفی با مطلع «به نام خداوند جان و خرد کزین برتر اندیشه برنگذرد» آغاز می‌شود که در اصل منطبق با مفهوم قطعه، موسیقی نیز به لحاظ تماتیک به نوعی فضاسازی عارفانه در ستایش و مدح پروردگار می‌پردازد.
شاعر در دکلمه آغاز این قطعه و در قالب واژگانی به بزرگی و اقتدار جایگاه ذات الهی می‌پردازد و او را چنان که هست یعنی پیش از آنکه هر چیزی به وجود آید، وجود داشته است وصف می‌کند و او را ناظر و قادر بر وقوع هر رویدادی در جهان برمی‌شمرد.
قطعه دوم: آغاز نبرد
شاعر در سرایش این قطعه از ادبیات کهن ایرانی و وقایع موجود در شاهنامه حکیم ابوالقاسم فردوسی به‌ویژه وجوه حماسی آن و نبردها و کارزارها بسیار وام گرفته است و آن را با میراث ادبی دینی و آئینی و بیشتر از همه حماسه عاشورا به نحوی شاعرانه و هنرمندانه تلفیق کرده است، گاه دم از صف‌شکنی علی(ع) به نیروی ایمان و زور باوز و برندگی ذوالفقار می‌زند و گاه یکه‌تازی رخش رستم را در میدان نبرد با غیوری و سلحشوری رزمندگان در طول هشت سال دفاع مقدس مورد قیاس قرار می‌دهد.
در این قطعه فضای کلی موسیقی نواخته شده توسط گروه ارکستر با استفاده از آلات موسیقی شکلی حماسی به خود پیدا می‌کند و ضرباهنگ آرام آرام از آرامی به اوج رسیده و باشکوه همچون زمانی که خورشید طلوع می‌کند و نخستین اشعه‌های گرمابخش خود را می‌تاباند به ظهور و بروز می‌رسد.
در این هنگام آرشه کشیده شده بر تار ویولن‌ها ریتم تندی به خود می‌گیرد، سازهای کوبه‌ای غالب بر طنین آهنگ و موسیقی شده و همگی با هم نوید یک صحنه نبردی تمام‌عیار را می‌دهند.
قطعه سوم: در بند دشمن
کاکایی فرازهای این قطعه شعری خود را به همان نحوی که نوشته است با افت و خیز فراوانی دکلمه می‌کند. اساساً فضاسازی شعری و ادبی این قطعه همچون اتفاقی که ممکن است در بند و اسارت برای هر انسان آزاده‌ای بیفتد با افت و خیز و نوسان توأم است.
نت نویسی پژمان برای این قطعه موسیقی نیز حال و هوای مشابهی دارد، افت و خیز زیاد همچون پرنده‌ای که در قفسی محبوس است و برای رهایی خود را بر در و دیوار قفس می‌کوبد، حرکات دست روحانی برای رهبری گروه در نواختن این قطعه نیز شتاب بیشتر و نفس‌گیر به خود می‌گیرد. نوای موسیقی گاه از تب و تاب می‌افتد و گاه زخمه کشیده شده بر تار آلات موسیقی همچون زخمی که به واسطه ضرب و شتم آزاده‌ای در بند اسارت بر بدن او می‌نشیند حسی چنین دردناک را به مخاطب و شنونده این قطعه از سمفونی منتقل می‌کند.
موسیقی گاه از تب و تاب افتاده و فضای غمباری بر سالن حکمفرما می‌شود همچون زمانی که اسیری زخمی و خون آلود در گوشه سلول انفرادی خود در حالیکه رمقی در جان و تن ندارد به رؤیای رهایی از بند فکر می‌کند و آهی جانگاه به واسطه درد زخمهایش می‌کشد و مدهوش از حال رفته و خاموش می‌شود اما گویا این خاموشی هیچگاه دلیل بر تسلیم شدن او زیر بار ظلم نیست.
قطعه چهارم: نبرد دلیران
شعر دکلمه شده برای این قطعه معنای ظفر و پیروزی را به ذهن متبارد می‌سازد، پیروزی و فائق آمدن بر یکی از دیگر از مظاهر امتحان الهی، آزاده در بند دشمن و در چریان مرارت‌ها و سختی‌هایی که متحمل شده است گویا از یک امتحان بزرگ الهی سربلند بیرون آمده است.
این قطعه موسیقی نیز با افت و خیزهای زیادی همراه است و تولدی دیگر را نوید می‌دهد؛ همچون شکفته‌شدن یک غنچه گل که درصدد است تا گلبرگ خارجی و تنیده شده به دور خود را شکافته و به بیرون بجهد و یا همچون جوجه‌ای سر برآورده از تخم و یا تولد نوزادی که پای به جهانی نامفهوم و ناآشنا می‌گذارد.
چنین حالتی، حس و حال اسیری را تداعی می‌کند که دوران اسارت و دربند شدن را پشت سر گذاشته و برای شروعی دوباره و تازه امیدوارانه به آینده‌ای مجهول اما سراسر تازگی و پویایی می‌نگرد.
قطعه پنجم: جشن
هم شعر این قطعه و هم موسیقی آن نوید بازگشت یار و عزیزی را از سفر می‌دهد و اینکه بشارت باد بر چشم انتظارانی که عن‌قریب انتظارشان به سر آمده و به‌زودی چشمانشان با جمال مسافری که آمدنش را لحظه شماری می‌کردند روشن خواهد شد.
همه گروه ارکستر با آلات موسیقی خود و البته بسیار منظم و هماهنگ جشن و پایکوبی در صحنه تالار وحدت بازآفرینی می‌کنند. سنج و ترومپت نیز در این جشن به یاری آمده و تکنوازی کلارینت، ویلن سل و آرشه بی‌وقفه ویولن‌ها غوغایی برپا می‌کند.
در جایی از این قطعه همه دست از کار کشیده و بخش سنتی گروه ارکستر شامل دف و تمبک به مثابه برگزاری جشن‌های آئینی ایرانی به رقابتی نفس‌گیر با هم می‌پردازند و سرآخر همه چیز این قطعه نویدبخش آینده‌ای روشن و سرشار از ایمان و افتخار است که به چنین روزگاری همگی امیدوار هستند.
اجرای گروه ارکستر سمفونیک ایران به این ترتیب به پایان می‌رسد که شهرداد روحانی به اتفاق گروه پرطمطراق ارکستر سمفونیک تهران دقایقی بی‌وقفه مورد تشویق حضار و مسئولان فرهنگی و هنری داخل سالن قرار می‌گیرند و این در حالیست که در سالن چهره‌های نام‌آشنای هنر موسیقی همچون نادر مشایخی و فریدون شهبازیان نیز به هنرنمایی همکاران خود در دقایقی چشم تحسین دوخته‌اند.
شهرداد روحانی در انتهای این اجرا ضمن تشکر از حوصله و همراهی حضار در داخل سالن در سخنان کوتاهی این اجرا را تقدیم به همه سلحشوران و غیورمردانی می‌کند که امنیت و آرامش را برای میهمن و ساکنانش به ارمغان آورده و حتی نگذاشتند یک وجب از خاک اهورایی ایران به چنگ دشمنان بیفتد.
روحانی در ادامه گفت: امیدوارم مسئولان فرهنگی تمهیداتی بیاندیشند که از این قبل کارهای تأثیرگذار در عرصه موسیقی بیشتر تولید و به مردم عرضه شود، ضمن آنکه مقدماتی نیز فراهم شود که این ارکستر سمفونی «آزادگان» را در جای جای ایران اسلامی به اجرا درآورده تا مردم بیشتری بتوانند از آن استفاده نمایند.
سرآخر به
دعوت روحانی، احمد پژمان، پیشکسوت هنر موسیقی و آهنگسازی و سازنده سمفونی
«آزادگان» به روی سن فراخوانده می‌شود و شهرداد روحانی را به واسطه رهبری جانانه و
حرفه‌ای گروه در آغوش کشیده و مورد تفقد قرار می‌دهد و در سخنان کوتاهی می‌گوید:
زمانی که این سمفونی را می‌نوشتم خوشحال از این بودم که سهم کوچکی در فرهنگ حماسه
و ارج نهادن ره رشادت فرزندان این آب و خاک دارم، این خوشحالی امشب و با اجرای بی‌نظیر شهرداد روحانی و گروه ارکستر، زایدالوصف شد.
این گزارش حاکی است صالحی امیری و هیئت همراه با حضور در پشت صحنه تالار وحدت ضمن گفت‌و‌گوی مستقیم با اعضای ارکستر سمفونیک تهران از آنها به خاطر تولید چنین اثر فاخر موسیقایی کمال تشکر را به عمل آورد.
امیرسجاد دبیریان
