تبعیت محض از امام؛ نقطه مشترک زندگی حضرت حمزه و عبدالعظیم(ع)

حجت‌الاسلام حسین رضایی قمی کارشناس حوزه امامت‌پژوهی، در گفت‌وگو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن (ایکنا) به مناسبت سالروز شهادت حضرت حمزه سیدالشهداء(ع) و وفات حضرت عبدالعظیم(ع)، بر اهمیت بحث تبعیت از امام معصوم(ع) به عنوان نقطه مشترک در زندگی این دو شخصیت تأکید کرد. وی در این رابطه گفت: نیمه ماه شوال دو مناسبت بزرگ دارد. یکی مناسبت شهادت حضرت حمزه و هم‌چنین وفات حضرت عبدالعظیم. نقطه مشترک در زندگی این دو بزرگوار، عمل به آیه شریفه است: «يَا أَيُّهَا الَّذِينَ آمَنُوا أَطِيعُوا اللَّهَ وَأَطِيعُوا الرَّسُولَ وَأُولِي الْأَمْرِ مِنْكُمْ (سوره 4 آیه 59): اى كسانى كه ايمان آورده‌‏ايد خدا و پيامبر و اولياى امر خود را اطاعت كنيد». دستور قرآن است که انسان مطیع فرمان خدا، پیامبر(ص) و اولوالامر باشد.

وی افزود: در احادیث متعددی که در تفاسیر مختلف مثل تفسیر «البرهان و نور الثقلین» ذکر شده است، از اهل بیت(ع) به عنوان اولوالامر یاد شده است. معنایی که از ظاهر این آیه بر می‌آید، اطاعت بدون چون و چرا از امام معصوم است، یعنی بی‌آنکه انسان بخواهد دخل و تصرفی در فرمایش خدا، پیامبر(ص) و اهل بیت(ع) داشته باشد از ایشان پیروی کند. دستور آنان را سریع بپذیرد و در مرحله بعد، به آن عمل کند. شما اطاعات بدون چون و چرا و تسلیم محض بودن در برابر پیامبر اکرم(ص) را در سیره حضرت حمزه سیدالشهداء به‌وضوح مشاهده می‌کنید.

کارشناس بنیاد امامت در ادامه عنوان کرد: یک روایتی را مرحوم کلینی در کتاب شریف «کافی» مطرح می‌کند. کفّار مکه، جهت آزار و اذیت پیامبر(ص)، شکمبه گوسفند بر روی مبارک ایشان می‌ریختند. بعد از تکرّر این واقعه، یک موقع دیگر عرصه بر وجود پیامبر اکرم(ص) تنگ شد. ایشان آمدند خدمت وجود حضرت ابوطالب(ع) و فرمودند: این حسب من نزد شماست؟! این جایگاه من پیامبر(ص) در نزد شماست؟! ببینید اینها چقدر دارند اذیت می‌کنند. حضرت ابوطالب پدر امیرالمومنین(ع)، حضرت حمزه را خواستند. وقتی حضرت حمزه آمدند، حضرت ابوطالب ظاهر پیامبر(ص) را به او نشان داد و جمله ایشان را به حمزه منتقل کرد.

رضایی قمی اضافه کرد: حضرت حمزه به همراه پیامبر آمدند و همه آن افرادی که این جسارت را به وجود پیامبر اکرم(ص) کرده بودند کنار کعبه جمع کردند. بعد حضرت حمزه دستور داد شکمبه گوسفندی آوردند و چهره همه آنها را آلوده ساخت. سپس حضرت حمزه برگشت به سمت پیامبر(ص) و گفت: این حسب و جایگاه تو نزد ماست. اگر کسی به تو تعرض کند ما انتقام می‌گیریم. این بود که در روز شهادت حضرت حمزه، پیامبر اکرم(ص) دستور دادند که زن‌های مدینه که در رثای حمزه گریه کنند.

وی ادامه داد: جایگاه حضرت حمزه آن قدر جایگاه عجیبی است که وقتی پیامبر(ص) دستور تسبیحات حضرت زهرا(س) را به حضرت فاطمه(س) تعلیم دادند، در نقل داریم که ایشان بعد از شهادت حضرت حمزه رفتند و از خاک تربت حضرت حمزه تسبیح درست کردند. تسبیح سی و سه دانه‌ای که از خاک قبر ایشان تهیه کردند و این اذکار را با تربت حمزه بیان می‌فرمودند. حالا این جایگاه و منزلت حضرت حمزه ناشی از کجاست؟ این جایگاه، به خاطر اطاعت از خدا، رسول و اولوالامر است.

وی در ادامه با اشاره به شخصیت حضرت عبدالعظیم(ع) خاطر نشان کرد: شما همین نقطه اشتراک را در زندگی حضرت عبدالعظیم حسنی می‌بینید. این نقل معروف که حضرت عبدالعظیم آمدند خدمت امام هادی(ع) را مشاهده کنید. یک شخصیتی که از نسل امام مجتبی(ع) است. عالم و محدّث است. جزء صحابه ائمه(ع) و از ثقات بوده است. این شخصیت می‌آید در محضر حضرت هادی(ع) و می‌گوید می‌خواهم عقاید خودم را عرضه کنم.

حجت‌الاسلام رضایی قمی در خصوص سابقه این کار در زمان حیات سایر ائمه(ع) گفت: این اتفاق توسط افراد دیگری هم افتاده است. مثلا در کتاب توحید شیخ صدوق آمده است که شخصی آمد خدمت امام صادق(ع) و گفت من می‌خواهم توحیدم را عرضه کنم چه بگویم؟ حضرت فرمود خودت چه عقیده‌ای در باب توحید داری؟ آن شخص گفت همان که تمام انبیا گفته‌اند: «قولوا لا اله الا الله تفلحوا». حضرت فرمودند ادامه بده. گفت: و اشهد ان محمدا رسول الله. حضرت فرمودند ادامه بده. گفت: اشهد ان امیرالمومنین علیا حجة الله. امام صادق(ع) فرمودند: الی هاهنا التوحید. یعنی وقتی رسیدی به پیامبر(ص) و امام(ع)، توحیدت کامل شد. در این ماجرا امام صادق(ع) نسبت به آن شخص اشکال گرفتند تا توحیدش کامل شد.

وی افزود: اما جالب است. در مواجهه حضرت عبدالعظیم و امام هادی(ع)، آنقدر ایشان اعتقادات را دقیق بیان کرد که نه‌تنها از ناحیه امام، اشکالی گرفته نشد بلکه حضرت ایشان را ترغیب هم فرمودند. امام هادی(ع) فرمودند: «انت ولینا حقاً»، تو واقعا دوست مایی. دوست واقعی. دوستی که تمام ابعاد ما را شناختی و فهمیدی و عمل کردی. این یعنی اطاعت بدون چون و چرا از امام زمان(عج).

وی در پایان تصریح کرد: آنچه می‌توانیم به عنوان دستاورد روز شهادت حضرت حمزه و وفات حضرت عبدالعظیم بیان کنیم، اطاعات بدون چون و چرا از امام و ولی خداست. به همین نکته در دعای عصر غیبت امام زمان(عج) که در انتهای مفاتیح‌الجنان آمده است کاملا اشاره شده است. فقط یک فراز است که در این دعا دوبار تکرار شده است: «و الراضّین بفعله». خدایا ما از تو می‌خواهیم وقتی امام زمان(عج) ظهور کردند ما راضی به فعل ایشان باشیم. یعنی نه چیزی کم و نه چیزی زیادتر از فرمان و عملکرد امام انجام دهیم. این دستاورد روز نیمه شوال است.