حج؛ آئینی برای تمام ادیان ابراهیمی

دعوت حضرت ابراهیم(ع) از همه مردم برای حج
وی با تأکید بر اینکه برای فهم بهتر این موضوع نیاز به بیان برخی شواهد قرآنی است، بیان کرد: خداوند در آیه 96 سوره آل‌عمران می‌فرماید اولین خانه‌ای که برای مردم قرار داده شد، خانه کعبه بود «إِنَّ أَوَّلَ بَيْتٍ وُضِعَ لِلنَّاسِ لَلَّذِي بِبَكَّةَ مُبَارَكًا وَهُدًى لِلْعَالَمِينَ»؛ خداوند این‌چنین مردم را به حج فراخواند تا به این سو بیایند. همچنین خداوند در آیه 124 سوره بقره، به این موضوع اشاره می‌کند که حضرت ابراهیم(ع) را به‌عنوان امام برای تمام مردم قرار داده است «... قَالَ إِنِّي جَاعِلُكَ لِلنَّاسِ إِمَامًا...» و در آیات 125 تا 127 به موضوع حج می‌پردازد و در ادامه، در آیه 128، حضرت ابراهیم(ع) دست به دعا بر می‌دارد و می‌‌گوید «... أَرِنا مَناسِكَنا ...»؛ این درخواست ایشان برای تمام مردم است. 

حیدری افزود: آیات 26 و 27 سوره حج نیز ضمن اشاره به این موضوع که خداوند مکان خانه «البیت» را به ابراهیم و اسماعیل نشان داده، بیانگر دعوت عمومی از تمام مردم برای حج است «وَ أَذِّنْ فِي النّاسِ بِالْحَجِّ...»؛ از مجموع این آیات در می‌یابیم که مسئله حج صرفاً مربوط به مسلمانان نبوده و بلکه مربوط به تمام انسان‌ها است.

این محقق تاریخ اسلام یادآور شد: حضرت ابراهیم(ع) آداب و اعمال حج را از خداوند درخواست کرد، البته در آیات 33 و 34 سوره مبارکه حج و همچنین آیه 67 همین سوره بیان شده که برای هر امتی روش‌هایی در قربانی کردن و دیگر موضوعات به‌صورت اختصاصی آمده است «لِكُلِّ أُمَّةٍ جَعَلْنا مَنْسَكاً ...» و این موضوع نباید باعث اختلاف‌افکنی و ستیزه‌جویی شود.

این پژوهشگر علوم قرآن و حدیث اظهار کرد: در آیه 27 سوره قصص، می‌بینیم که وقتی حضرت شعیب(ع) می‌خواهد با حضرت موسی(ع) درباره هشت سال کار کردن قرار بگذارد، او به جای استفاده از واژه «سال» از واژه «حج» استفاده می‌کند «ثَمانِيَ حِجَجٍ ...»؛ استفاده از این واژه نشان‌دهنده این است که موضوع حج در آن زمان برای حضرت شعیب(ع) و همچنین حضرت موسی(ع) کاملاً شناخته شده بوده و از اهمیت ویژه‌ای نیز برخوردار بوده است. همچنین روایاتی از بجای آوردن حج توسط حضرت عیسی و موسی(ع) در کتب روایی وجود دارد که نشان‌دهنده تقید انبیاء(ع) بعد از حضرت ابراهیم(ع) به این موضوع است.

حیدری با اشاره به ادعای یهودیت و مسیحیت مبنی بر برخورداری از دین ابراهیمی، گفت: با وجود این ادعا، می‌توان این سؤال را پرسید حج که یک آئین ابراهیمی است و این دو گروه ادعای ابراهیمی بودن دارند، پس چرا مقوله حج از اعمال یهودیت و مسیحیت حذف شده است؟ ممکن است این‌گونه پاسخ دهند که ما به موضوع حج معتقد هستیم، اما مکان حج یهودی‌ها و مسیحی‌ها جدای از مسلمانان است و آنها این اعمال را در بیت‌المقدس بجای می‌آوریم، اما این سخن صحیح نیست، چرا که بر اساس آیات قرآن، مکان حج همان خانه کعبه است، لذا نمی‌توان مکان دیگری برای حج در نظر گرفت. در واقع اینکه در تاریخ گفته شده حج یهود در بیت‌المقدس بوده، تحریف است و حضرت ابراهیم(ع) همه مردم را به حج در مکه دعوت کرده است.

ادعای یهود و مسیحیت بر ابراهیمی بودن کذب است
این پژوهشگر علوم قرآن و حدیث در پاسخ به این سؤال که چرا اکنون یهود و مسیحیت به این حج نمی‌پردازند، اظهار کرد: خدا در قرآن پاسخ این سؤال را می‌دهد که چگونه یهودی‌ها تورات را طومار طومار و بخش‌های زیادی از آن را مخفی کردند «...تَجْعَلُونَهُ قَراطيسَ تُبْدُونَها وَ تُخْفُونَ كَثيراً»، یکی از بخش‌هایی که علمای یهود آن را از دسترس پیروان خود پنهان کردند، همین مسئله حج بیت‌الله الحرام است. 

حیدری گفت: حضرت ابراهیم(ع) به‌عنوان امام بر همه انسان‌ها، همگان را به حج دعوت کرد، اما یهود و مسیحیت که ادعای ابراهیمی بودن داشتند، بر خلاف فرمایش ایشان عمل کردند، مسیحیان مسئله حج را نادیده گرفته و کنار گذاشتند و یهودیان مکان و اعمال آن را تحریف کردند. 

وی یادآور شد: زمان این تحریف به قبل از اسلام باز می‏‌گردد، آنها گرچه در اطراف خانه کعبه زندگی می‌کردند، اما هیچ‌گاه برای به حج نمی‌آمدند و طبق نقل مورخان در زمان حکومت عمر بن خطاب، فرمان اخراج و منع ورود اهل کتاب به شهر مکه باعث شد تا این شکاف به اوج خود برسد و امروزه شاهد آن هستیم که امکان وارد شدن اهل کتاب به شهر مکه وجود ندارد.

موسی ابراهیمی