اهمیت تغذیه فکر در معجزه خواندنی پیامبر(ص)

به گزارش کانون خبرنگاران ایکنا، نبأ؛ خواندن و تعمق در کتاب از مسائل مؤکد دین اسلام است. از آن جا که قرآن، کتاب هدایت و راهنمایی به راه سعادت و کمال است و هدایت هم جز از راه عقل و علم میسر نیست؛ علم و دانش اهمیت و جایگاه به‌سزایی در قرآن کریم دارد. آیات بسیار زیادی از قرآن کریم به ارزش و اهمیت علم و معرفت و ابزار و وسایل تحصیل آن؛ مانند تدبر، تأمل، تعقل و ... می‌پردازد و حدود یک چهارم از قرآن را به خود اختصاص داده است.
 فرهنگ مناسب باعث ترویج کتاب‌خواندن در جامعه می‌شود و ذات خود کتاب نیز در فرهنگ غنی جامعه اهمیت در خور توجهی دارد. زمان از آن گذشته که ما ایرانیان فقط به فرهنگ و تاریخ پربار گذشته خود ببالیم و بر آن فخر داشته باشیم. قلب تپنده فرهنگ ایران ضربان‌های آخر خود را می‌زند؛ اگر آن را احیاء نکنیم، اگر با مطالعه کتاب، انتشار کتاب‌های علمی، ادبی، داستانی و... در جان کهنسالش خون تزریق نکنیم. قرن‌هاست حافظ، سعدی، مولانا، ابوعلی سینا، ابوریحان و... مایه مباهات ما بوده، هست و خواهد بود؛ اما مبادا آیندگان از نسل ما به خوبی‌ای که از گذشتگان یاد می‌کنند، از ما یاد نکنند. اصلا مبادا که ما در انتقال تاریخ، فرهنگ، تمدن و آداب و رسوم‌مان به نسل‌های بعد دستمان کوتاه باشد یا کوتاهی کنیم.
اولین آیه‌ای که بر رسول خدا(ص) نازل شد؛ در باب خواندن، علم و دانش، معرفت و شناخت بوده است: «اقْرَأْ بِاسْمِ رَبِّكَ الَّذِي خَلَقَ ﴿۱﴾: بخوان به نام پروردگارت كه آفريد(جهان را)، خَلَقَ الْإِنْسَانَ مِنْ عَلَقٍ ﴿۲﴾: همان کس که انسان را از خون بسته‏‌اى خلق کرد، اقْرَأْ وَرَبُّكَ الْأَكْرَمُ: بخوان که پروردگارت (از همه) بزرگوارتر است، الَّذِي عَلَّمَ بِالْقَلَمِ: همان کسى که به وسیله قلم تعلیم داد، عَلَّمَ الْإِنْسَانَ مَا لَمْ يَعْلَمْ: به انسان آنچه را نمى‏‌دانست، یاد داد»(سوره مبارکه علق). فراتر از این اساساً خلقت انسان همراه علم و معرفت بوده است. سپس علم اسماء[علم اسرار آفرینش و نامگذارى موجودات‏] را همگى به آدم آموخت.
خداوند در قرآن می‌فرماید: «قُلْ هَلْ يَسْتَوِي الَّذِينَ يَعْلَمُونَ وَالَّذِينَ لَا يَعْلَمُونَ إِنَّمَا يَتَذَكَّرُ أُولُو الْأَلْبَابِ: بگو آیا دانایان با نادانان مساوی‌اند؟ جز این نیست که تنها خردمندان یادآور می‌شوند»(آیه 9 سوره الزمر).
اهمیت علم در اسلام آنقدر زیاد است که طلب آن را بر هر مسلمانی همچون دیگر فرایض و واجبات اسلامی، واجب دانسته است و از لحاظ زن و مرد یا صنف و طبقه‌ای هم استثنایی ندارد؛ همانگونه که پیامبر اکرم(ص) می‌فرماید: «طلب العلم فریضة علی کل مسلم».
پیامبر اکرم(ص) پیروانش را به فراگیری علم و دانش تشویق می‌کرد. کودکان اصحابش را وادار کرد که سواد بیاموزند، برخی از یارانش را فرمان داد زبان سریانی بیاموزند. این تأکید و تشویق‌ها درباره علم سبب شد که مسلمانان با همت و سرعت بی‌نظیری به جست‌وجوی علم در همه جهان پرداختند، آثار علمی را هر کجا یافتند، به دست آوردند و ترجمه کردند و خود به تحقیق پرداخته و از این راه علاوه بر این که حلقه ارتباطی شدند، میان تمدن‌های قدیم یونانی، رومی، ایرانی، مصری، هندی و غیره و تمدن جدید اروپایی، خود یکی از شکوهمندترین تمدن‌ها و فرهنگ‌های تاریخ بشریت را آفریدند که به نام تمدن و فرهنگ اسلامی شناخته شده و می‌شود.
بزرگترین معجزه دین اسلام، کتاب قرآن است. این معجزه خواندنی پیامبر اکرم(ص) از با ارزش‌ترین کتاب‌هایی است که می‌تواند انسان را به آرامش روحی و روانی برساند. امام علی(ع) نیز در مقام علم‌آموزی فرموده است: «مَن جاءَتهُ مَنِیَّتُهُ و هُوَ یَطلُبُ العِلمَ فبَینَهُ و بَینَ الأنبیاءِ دَرَجَةٌ؛ هر کس در حال طلب دانش مرگش فرا رسد، میان او و پیامبران تنها یک درجه تفاوت باشد».
وقت آن رسیده که از خودمان شروع کنیم. بر حسب علایق، نیازهای روزمره و آتی جامعه و نیز نیاز به دانستن، به خواندن روی بیاوریم چون همین تعداد برگه‌های کاغذ بی‌جان، توانایی ایجاد تفکر در انسان را دارند. وقت آن رسیده که به جای جنگ و مخاصمه با دلیل و تفکر بر سر میز بنشینیم و مسائل را حل کنیم.
سرنوشت یک کشور را بیش از سیاست و اقتصاد، وجود انسان‌های متفکر و سالم تعیین می‌کند. انسان‌هایی که در زمینه‌های مختلف یک جامعه عهده‌دار مسئولیت‌های کوچک و بزرگ می‌شوند و ضامن فرهنگ، تمدن و پیشرفت آن کشور خواهند بود. سرانه مطالعه برای کشوری با وجود داشتن اولین‌ها و برترین‌ها در تاریخ گذشته، بسیار پایین است.
از آنجا که دوران خردسالی و کودکی از مقاطع مهم و حساس در زندگی هر انسانی است و زیربنای عادت به مطالعه باید در سنین پایین‌تر در وجود انسان شکل گیرد؛ بنابراین شایسته است عشق به خواندن و تفکر را در همین دوره ایجاد کنیم. اولین محیطی که کودک خود را در آنجا در می‌یابد، بستر خانواده است، بنابراین کودکی که پدر و مادر خود را مشتاق کتاب خواندن می‌بیند و توجه می‌کند آن‌ها در کنار دیگر فعالیت‌های روزانه خود، مطالعه را نیز گنجانده‌اند احتمال اینکه کتاب همراه دیگر اسباب‌بازی‌های کودک قرار گیرد، بسیار است. آموزش و پرورش، صدا و سیما، مدارس و... نیز هر کدام به نوبه خود نقش مهمی در ایجاد انگیزه خواندن در کودک به‌وجود می‌آورند. همچنین جلد کتاب، عنوان کتاب، هزینه، میزان پشتوانه فکری و ادبی کتاب و... نیز از دیگر عوامل مؤثر در این زمینه هستند.
انسان‌های فرهیخته و دانشمندان راستین، در عین اینکه در علم‌آموزی سرآمد بودند، به نادانی خود اقرار کردند؛ یعنی خاصیت دانش این است که هرچه در آن غوطه‌ور شوی، به بزرگی و تنوع علوم پی می‌بری و اقرار می‌کنی جزئی از کل دانش را می‌دانی و در واقع هیچ نمی‌دانی. برای مثال ابوعلی سینا در طلب و ترویج دانش چنان کوشا بوده است که روزی پنجاه ورق می‌نوشته و گاهی برای فهمیدن درست مطلبی، چهل بار یک مطلبی علمی را مطالعه می‌کرده است. با این وجود برخی افراد تسخیر و مغلوب دانش اندک خود می‌شوند و نیاز به مطالعه را گزینه‌ای بی‌مورد و یا کم اهمیت برای زندگی خود می‌دانند و از خواندن سر باز می‌زنند.
با مطالعه کتاب‌های کوناگون دیگر نیازی نیست همه چیز را تجربه کنیم بلکه می‌توان از تجربیات صدها نفر دیگر سود جست، به عبارتی عمری به اندازه عمر اکثر تجربیات انسان‌ها داشت. اما آنچه اهمیت مطالعه را بیش از پیش روشن می‌کند، این است که کتاب با مرور زمان فکر را تغذیه مناسب می‌کند؛ چرا که بعد از خواندن کتاب‌های بسیار، ناگزیر از تفکر منطقی خواهیم بود و همین مسیری برای رسیدن به رشد فرهنگی و عقلانی جامعه خواهد بود. حتی کشوری که از پیشینه تاریخی فرهنگی خود بی‌خبر مانده باشد، سرنوشتی جز زوال و فرومایگی نخواهد داشت در این باب گفته‌اند برای از بین بردن فرهنگ و تمدن یک ملت نیازی به جنگ و خون‌ریزی نیست بلکه با سوزاندن کتاب‌های آن کشور به مقصود نائل می‌شویم.
از مسائل تازه‌تر در این مورد، فضای مجازی و جذابیت‌های آن است؛ فضای مجازی همچون رسانه‌های دیداری و شنیداری است. این دو چون به نسبت کمی افراد مختلف جامعه را به تفکر و کاوش وا می‌دارد، با توجه به نیاز شغلی و... لازم است مدت کوتاهی از روز را به آن‌ها اختصاص دهیم و با برنامه درست و آینده‌نگری آموخته‌ها و یافته‌های دیگران در کتاب‌ها را در لیست همیشگی فعالیت‌های روزانه خود قرار دهیم. برای اثبات اهمیت این مقوله کافیست به این توجه کنیم کشورهایی که سازنده و توسعه‌دهنده این رسانه‌ها و برنامه‌ها هستند، بسیار کمتر از جوامع توسعه نیافته و در حال توسعه از آن‌ها استفاده می‌کنند و برای مطالعه خردسالان، کودکان و سایر اقشار و رده‌های سنی کشور خود برنامه‌های مختلفی را پیگیری می‌کنند و این رمز پیشرفت و سرآمدی در فرهنگ، علوم و فنون مختلف است.
پریا سبزمحمدی
انتهای پیام