مدخل امام(ره) در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی سراسر تشویش است
گروه اندیشه ــ در نشست «نقد و واکاوی آثار مرتبط با زندگینامه امام خمینی(ره)»، برخی از محققان از جمله حجج اسلام معادیخواه و تقوی به نقد مدخل مربوط به امام خمینی(ره) در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی پرداختند و نسبت به نادیده گرفتن فاطمی‌الحدوث بودن انقلاب به بحث پرداختند.
به گزارش خبرنگار ایکنا؛ نشست «نقد و واکاوی آثار مرتبط با زندگینامه امام خمینی(ره)»، امروز، ۷ اسفند، با حضور جمعی از صاحب‌نظران، دانشجویان و علاقه‌مندان در پژوهشکده امام خمینی(ره) برگزار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین عبدالمجید معادیخواه در این نشست بیان کرد: طرح مسئله این است که یک وقت روش‌شناسی تاریخ مطرح بود و در بحث روش‌شناسی تاریخ، یک موضوعی با عنوان تاریخ‌نگاری شخصیت‌محور مطرح شد که سوالاتی را مطرح کردم که منظور کدام‌یک از این نوع تاریخ‌نگاری است؟ یعنی چند نوع تاریخ‌نگاری داریم که می‌تواند عنوان تاریخ‌نگاری شخصیت‌محور داشته باشد؛ بنابراین می‌آییم و یک راه دیگری را طی می‌کنیم و آن این است که عصاره تاریخ‌نگاری یک کشور باید در دایرةالمعارف‌هایش دیده شود و باید آینه کار فرهنگی در آن کشور باشند. حالا یک نمونه از بهترین دایرةالمعارفها که در ایران به نام اسلام داریم، همین دایرةالمعارف بزرگ اسلام است.
وی در ادامه افزود: انصافاً به جهت جذب نیرو شاهکار بزرگی است، اما اینکه به لحاظ دایرةالمعارف نویسی و نقد آن بحث‌های دیگری مطرح است. برای اینکه به این آینه نگاه کنیم و از بین دایرةالمعارفها یکی را انتخاب کنیم، دایرةالمعارف بزرگ اسلامی مقدم است. مدخل امام(ره) در این دایرةالمعارف وجود دارد که طبعا در حد طرح مسئله است. در مجموع، این مقاله‌ای که به عنوان امام خمینی(ره) در آن دایرةالمعارف است، هیچ صفحه‌ای ندارد جز اینکه اشکال جدی داشته باشد.
معادیخواه بیان کرد: یک انتقاد این است که از ظرفیت فاطمیه برای این حرکت و نهضت، خواه یا ناخواه استفاده شده، اما در این مقاله و مدخل مطرح نیست، در حالی که اولین صدای انقلاب در مراسم فاطمیه است و طرفه اینکه، مشروطه نیز همین طور بوده است و حرکت جدی که در مشروطه مردم را با رژیم درانداخت و سید کشته شد، در مراسم فاطمیه بوده است.
وی تصریح کرد: حالا در نظر بگیرید که از ظرفیت‌هایی که به عنوان ظرفیت‌های مذهبی داشتیم، صرف‌نظر از اینکه بحث‌هایی داشته باشیم یا خیر، این واقعیت مورد غفلت قرار گرفته است. کسانی که علاقه به مذهب ندارند، طبیعی است که به این مسائل بی‌اعتنا باشند، اما بی‌اعتنایی از جانب ما پسندیده نیست. در تمام این مقاله دایرةالمعارف مطرح نیست که نقش فاطمیه و مراسم فاطمیه در این حرکت چه بوده است که یکی از بخش‌های برجسته انقلاب است.
معادیخواه بیان کرد: این انقلاب فاطمی‌الحدوث و حسینی‌البقا بود. در حدوثش نمی‌دانم امام این عنایت را داشتند یا خیر، اما امام در بقاء آن، اصرار داشتند که نهضت را به عاشورا گره بزنند. در فیضیه نیز ماجرا در شوال شروع می‌شود، اما امام به عمد آن را طول می‌دهند تا اینکه به محرم می‌رسانند که البته با سیاست و تدبیر بوده است. یعنی تنور انقلاب را سعی کردند گرم نگه دارند تا برسد به عاشورا و به بهانه بزرگداشت شهدای فیضیه این مراسم را داشتند؛ لذا برای اینکه تنور انقلاب سرد نشود، برنامه‌ای را که موتلفه نیز پیگیری می‌کردند را دنبال می‌کرد؛ بنابراین وقتی که به محرم رسید، آن محرم را امام، محرم استثنایی کردند. یعنی یک محرم سیاسی که در تاریخ ما نقطه عطف است؛ لذا حسینی‌البقا بودن نهضت با سیاست امام بوده است، اما این نکته مهمی است که به آن اعتنایی نداریم که فاطمی‌الحدوث بود است.
وی تصریح کرد: بعد از این مسائل، شروع قضیه است که با درگذشت آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی مرجع تقلید شیعیان است. یعنی این مقاله وقتی به بخش سیاسی می‌رسد، اینطور است که می‌گوید با درگذشت آیت‌الله سیدابوالحسن اصفهانی، آیت‌الله خمینی که معتقد به مرجعیت واحد و مسلط بود، برای جانشینی آیت‌الله بروجردی و دعوت از ایشان، برای هجرت به قم پای فشرد.
معادیخواه بیان کرد: اشکال این است که در واقع، گویی یک عالم، با ابتکار عمل خود اقدامی کرده است که بعد از سیدابوالحسن، آیت‌الله بروجردی مرجع شوند. در حالی که بحث مرجعیت آیت‌الله بروجردی یک رخداد بزرگ در تاریخ است. بعد از شهریور ۱۳۲۰ اگر دقت کنید، می‌بینید که همه کار‌هایی که احزاب کردند، با اولین خزان دیکتاتوری از بین رفت و تنها چیزی که باقی ماند، این اقدامی بود که یک نسل در قم آن را انجام دادند و امام نیز محور بودند، نه اینکه حرکتِ شخصی باشد و فرد انجام داده باشد.
وی بیان کرد: این کار مربوط به یک مجموعه‌ای بود که توجه کردند که در شهریور ۱۳۲۰ می‌توانند مرجعیت را از حالت تفرقه درآورند. در واقع می‌خواستند که آن دوره پراکندگی را با این فضای جدید و با آوردن آیت‌الله بروجردی، تبدیل به یک مرجعیت مقتدر کنند؛ لذا تنها چیزی که از شهریور ۱۳۲۰ باقی ماند همین بود. البته این مورد یکی از نقد‌هایی است که به این مدخل دایرةالمعارف اسلامی وارد است و می‌تواند تا ۷۰ نقد را شمرد.
در ادامه نیز حجت الاسلام تقوی به ایراد سخن پرداخت که مهم‌ترین بخش از سخنان وی نیز عبارت از نقد مدخل دایرةالمعارف بزرگ اسلامی پیرامون امام خمینی بود. وی بیان کرد: البته تقدیر از پدید آورندگان این آثار و دایرةالمعارف محفوظ است و این نقد‌ها نیز علمی است تا اصلاحات انجام گیرد. متاسفانه مقاله‌ای که در دایرةالمعارف بزرگ اسلامی در مورد امام نوشته شده است سراسر مشوش و مغلوط و دارای اشتباهات عدیده است و از آقای موسوی بجنوردی بعید بود که چنین اجازه‌ای دهند؛ بنابراین باید بازنویسی شود.
انتهای پیام
