بررسی تغییرات سبک زندگی اسلامی در تحولات جهانی شدن در «آفاق علوم انسانی»

به گزارش ایکنا؛ در این شماره از نشریه «آفاق علوم انسانی»، مقالاتی با عناوین «تغییرات سبک زندگی اسلامی در تحولات جهانی شدن» نوشته عباس شجاعی، زهرا قاسمی و فاطمه بیرجندی؛ «عوامل مؤثر در پیشگیری از وقوع جرم از دیدگاه حقوق اسلام» تألیف محمد شکوهی‌دوست؛ «سنت فکری هرمنوتیک: کندوکاوی در معنا و تاریخ آن» به قلم حسین کمالوند؛ «بررسی هوش معنوی از دیدگاه صاحب‌نظران علوم تربیتی» نوشته حبیبه ابوطالبی؛ «اثربخشی برنامه توانمندسازی روانی اجتماعی بر کاهش رفتارهای پرخطر و افزایش عزت نفس در نوجوانان در معرض خطر» به قلم فرید آسیابانی و مصطفی آسیابانی و «بررسی تأثیر فناوری اطلاعات بر عملکرد کارکنان دانشگاه فرهنگیان مازندران» به قلم نرگس ابوطالبی منتشر شده است.

 

در چکیده مقاله «تغییرات سبک زندگی اسلامی در تحولات جهانی‌شدن» می‌خوانیم سبک زندگی مفهومی عام و کلی است که علاوه بر شغل و مصرف، شامل انتخاب‌های گسترده، رفتارها، نگرش‌ها و باورها می‌شود. طیف فعالیت‌های افراد در هر عرصه از زندگی می‌تواند سازنده سبک زندگی آنها در آن عرصه باشد. رسانه‌ها، از مهمترین عوامل اثرگذار بر شکل‌گیری یا تغییر سبک‌های زندگی به شمار می‌روند. در جهان امروز رسانه‌ها می‌توانند منش، کنش و حتی واکنش‌ها را بسازند و هویت‌های نوینی بیافرینند و نقش مهمی در تبلیغ سبک‌های زندگی گوناگون دارند. رسانه‌ها با حضور در زندگی روزمره می‌توانند آن را (سبک زندگی) دگرگون کنند؛ به طوری که حوزه‌های خصوصی را به عمومی و عمومی را به خصوصی تبدیل نمایند.

 

در این مقاله از مدل تحلیل الگوی فرآیندهای ارتباطی هارولد لاسول بهره گرفته شده است که طی آن اجزا و عناصر یک جریان ارتباطی شامل فرستنده پیام، گیرنده، محتوی، ابزار، فضا و نتایج حاصل از یک جریان ارتباطی مورد بررسی قرار می‌گیرد. در موضوع جهانی شدن و سبک زندگی اسلامی با توجه به عناصر ارتباطی مزبور از قبل هر یک چالش‌های ناشی از جهانی شدن بازنمایی و مختصرا تحلیل شده است.

نتایج حاصل از پژوهش بیانگر آن است که از اواخر قرن بیستم در پرتو تازه‌های تکنولوژیک و دسترسی آحاد جامعه بشری به وسایل ارتباطی جدید شهروندان اقصی نقاط عالم از جمله ایران اسلامی در معرض تهاجم فرهنگی بیگانه به ویژه کشورهای قدرتمند به لحاظ تولیدات فرهنگی و مجهز به ابزارهای پیشرفته ارتباطی قرار گرفته‌اند که در چنین شرایطی به نظر می‌رسد تنها راه مقابله با تهدیدهای فرهنگی مزبور عبارت از این است که: در درجه نخست کیفیت و جاذبه های فرهنگ خودی و سبک زندگی ایرانی- اسلامی را افرایش دهیم و در عین حال خود را با وسایل ارتباطی جدید و فناوری‌های نوین اطلاعرسانی مجهز سازیم. به عبارت دیگر اگر جذابیت‌های فرهنگی بیگانه عامل اصلی تاثیرگذاری آن است و اگر رسانه ابزار انتقال و ایجاد حوزه نفوذ در جامعه هدف محسوب می‌شود ناگزیر باید این دو مقوله را در متن تصمیمات و سیاستگذاری‌های فرهنگی خود قرار دهیم و توجه جدی بدان‌ها مبذول داریم. این پژوهش از نوع تحقیقات کیفی، نظری و توصیفی بوده و با روش کتابخانه‌ای کار جمع‌آوری منابع، فیشبرداری، تنظیم، تجزیه و تحلیل مطالب آن صورت گرفته است.

 

 

نویسنده مقاله «عوامل موثر در پیشگیری از وقوع جرم از دیدگاه حقوق اسلام» در طلیعه نوشتار خود آورده است با افزایش احساس ناامنی و ترس از وقوع جرایم گوناگون و ارتکاب آن از سوی افراد مختلف در سنین متفاوت و همچنین خسارات مادی و معنوی ناشی از وقوع جرم، جوامع در پی ایجاد راهکارهایی برای پیشگیری از جرم برآمدند. در دین اسلام تدابیر پیشگیرانه غیرکیفری فردمدار با تکیه بر قابلیت‌های تربیتی انسان در قرآن و احادیث پررنگتر از سایر موارد است. اما تدابیر پیشگیرانه کیفری نیز در آموزه‌های این کتاب آسمانی و احادیث وجود دارد. در این مطالعه عوامل موثر در پیشگیری از جرم از دیدگاه حقوق اسلام با تکیه بر آیات قرآن بررسی شده است. شایان ذکر است که قبل از هر چیز قرآن تلاش دارد که از راه تزکیه، رشد، تقوی و... که می‌توان آن را تعالی و ارتقا انسانی نامید، انسان را از حیطه انحراف دور بدارد.

 

 

در طلیعه نوشتار «سنت فکری هرمنوتیک: کندوکاوی در معنا و تاریخ آن» آمده است امروزه سنت فکری هرمنوتیک، یکی از مهمترین رویکردهای نظری در علوم انسانی می‌باشد. ریشه این اصطلاح به نام «هرمس» باز می‌گردد که از نظر یونانیان باستان خدایی بود که نقش رساندن پیام خدایان به یکدیگر را برعهده داشت و در عین حال آدمیان را نیز یاری می‌کرد تا هم پیام رمزی خدایان را درک کنند و هم مقصود و منظور یکدیگر را در سخن گفتن و نوشتن بهتر بفهمند. معمولا در برگردان هرمنوتیک، از تفسیر یا تاویل استفاده می‌شود که هرکدام به معنایی جداگانه اشاره می‌کنند. معنای هرمنوتیک، در طول دوره‌های مختلف تاریخی‌اش دچار قبض و بسط شده و معنای واحدی از آن مد نظر نیست. این مقاله با استفاده از روش اسنادی _ کتابخانه‌ای و با تکیه بر اندوخته‌های قبلی پژوهشگران، به دنبال روشنتر کردن معنای هرمنوتیک و تحولات نظری صورت گرفته در آن، به علاوه نمایان ساختن ضرورت و اهمیت مطالعه و فراگیری این سنت فکری برای اهل علوم اجتماعی می‌باشد. هرمنوتیک یونان باستان و روم، هرمنوتیک کلاسیک، هرمنوتیک مدرن، هرمنوتیک فلسفی و هرمنوتیک پسا _ فلسفی (هرمنوتیک معاصر، انتقادی و پست مدرن) دوره‌های مختلفی هستند که این سنت پشت سر گذاشته است. با وجود این تحولات همواره مهمترین دغدغه این سنت نظری «فهم و چگونگی به وقوع پیوستن آن»، مسئله بوده است. در یک جمع بندی نهایی، هرمنوتیک را می‌توان «فلسفه فهم» تلقی کرد.

 

 

نویسنده مقاله «بررسی هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران علوم تربیتی» در طلیعه نوشتار خود آورده است هدف محقق در این مقاله، بررسی هوش معنوی از دیدگاه صاحب نظران علوم تربیتی با استفاده از روش کتابخانه‌ای بوده است. هوش معنوی هوشی است که به وسیله آن ما –روش تحقیق تاریخی مشکلات معنایی و ارزشی را حل کرده و به آنها می پردازیم. هوشی است که از طریق آن ما می‌توانیم فعالیت‌ها و زندگی‌مان را در فضایی غنی‌تر، وسیع‌تر و بامعناتر قرار دهیم و تعیین کنیم کدام یک از روش‌های زندگی معنای بیشتری دارد. این تعریف، همچنین به رابطه هوش معنوی داشتن احساس ارتباط با یک کل بزرگتر و عظیم‌تر اشاره دارد. نتایج تحقیق نشان می‌دهد هوش معنوی به واسطه کنش آن در یکپارچه کردن هوش عقلانی و هوش هیجانی، می‌بایست بهتر از این دو هوش گسترش یابد این کنش یکپارچه کننده هوش معنوی تعامل بین فرآیندهای تفکر منطقی و هیجان را تسهیل می‌کند و این قابلیت را دارد که نتیجه تعامل آن‌ها را به کلی تغییر دهد و بدین واسطه موجب رشد و دگرگونی شخصی شود.