حفظ قرآن را بازتعریف کنیم / سطح‌بندی کیفی به جای شمارش تعداد اجزاء

سیدمهدی سیف، مدرس و پیشکسوت قرآنی کشورمان و عضو هیئت علمی مؤسسه مهد قرآن، درباره تعریف حفظ عمومی و تخصصی قرآن گفت: در حال حاضر حفظ قرآن بیشتر در مسابقات مطرح می‌شود و در آموزش‌های رسمی کمتر از آن سخن به میان می‌آید. به بحث صوت و لحن حافظان در دهه‌های اخیر بیشتر توجه شده و در زمینه درک مفاهیم نیز اقدامات خوبی از جانب حفاظ و نهادهای ذی‌ربط صورت گرفته است، اما هنوز در شأن قرآن کریم نبوده و جای کار بسیار دارد.

سیف با اشاره به اینکه از حفظ قرآن تعریف درستی ارائه نشده و بیشترین تعریفی که از حفظ قرآن در اذهان هست، حفظ برای مسابقات است، گفت: در جامعه حفظ قرآن باید ارتباط و انس جدی با آن را به همراه داشته باشد و این یکی از خواسته‌های مهم رهبر معظم انقلاب است. لذا در حال حاضر تقسیم‌بندی حفاظ براساس حجم محفوظات و تعداد اجزای حفظ شده است(حفظ 1، 3، 5، 10، 15، 20 و 25 جزء و حفظ کل) در حالی که از این مهم‌تر سطح حفظ است، چراکه شاهدیم سطح محفوظات حافظان ضعیف است. برخی حفظ ضعیفی دارند و حفظ بعضی متوسط یا کامل است.

این مدرس قرآن تصریح کرد: حافظان را باید از لحاظ کیفیت سطح‌بندی کنیم، یعنی حفظ اولیه و مقدماتی(حفظ آسان برای عموم مردم)، حفظ سطح دو (که کامل‌تر و مطلوب‌تر است)، حفظ سطح سه و چهار در نظر بگیریم تا به حفظ کامل و تام و تمامی برسد(که در مسابقات مطرح می‌شود).

سیف در پاسخ به این سؤال که آیا این طرح نیازمند حمایت دستگاه‌های متولی است یا از مؤسسات قرآنی نیز می‌توان آغاز کرد؟ گفت: مؤسسات قرآنی می‌توانند همراهی کنند، اما متولی اصلی آن باید وزارت آموزش و پرورش یا وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی یا دیگر دستگاه‌های داعیه‌دار و متولیان فعالیت‌های قرآنی باشد. از آنجا که گاه مؤسسات قرآنی خیلی جلوتر، قوی‌تر و اثرگذارتر از سازمان‌های دولتی و ارگان‌ها اقدام می‌کنند و نتیجه می‌گیرند، طرح سطح‌بندی کیفی حفاظ از سوی آنها امکان‌پذیر است.

این قاری و مدرس قرآن اظهار کرد: اغلب افرادی که در زمینه قرائت و حفظ قرآن موفق می‌شوند، بیشتر در مؤسسات مردمی به ثمر رسیده‌اند تا ارگان‌ها و سازمان‌های دولتی. لذا همه باید در این باره کار کنند، چه مؤسسات مردمی و چه سازمان‌های دولتی. به هر حال هر فردی به اندازه ظرفیت و مسئولیتش باید مسئولیت قبول کند. بنابراین همان‌طور که از لحاظ حجم محفوظات حفاظ سطح‌بندی می‌شوند، از لحاظ کیفیت نیز سطح‌بندی شوند و حتی این امر مهم‌تر تلقی می‌شود و سطح‌بندی براساس کیفیت محفوظات و ارائه روش‌های اجرایی مهم است.

سیف بیان کرد: از سوی دیگر حفظ قرآن در همه سطوح (مقدماتی، عمومی و تخصصی) باید جامع باشد. به این معنا که توأم با قرائت صحیح و مُجوّد باشد و همچنین با درک، فهم و تدبر و تعامل با قرآن باشد تا بتوانیم با قرآن داد و ستد کنیم.

وی در پایان با ذکر اینکه باورهایمان، رفتارمان و زندگی اجتماعی‌مان باید انعکاس آیات شریف قرآن باشد، تأکید کرد: باید از محفوظاتمان بهره‌برداری کنیم. به نظرم دو بال حفظ یکی قرائت و دیگری درک و فهم است. بنابراین نباید حفظ را با قرائت ضعیف ترویج کنیم. یعنی همان‌طور که حفظ رشد می‌کند(هم از نظر کیفیت و هم کمیت) قرائت حافظان نیز باید رشد کند و درک و فهممان نیز، که غایت اصلی است، ارتقا یابد. در واقع باید به دنبال آموزش و حفظ جامع قرآن بود.

گفت‌وگو از سمیرا انصاری