داود صائمی در گفت‌وگو با ایکنا:
علمی که در راستای چپاول خلق باشد اسلامی نیست/ محصول دانشگاه ما چیست؟
عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم اظهار کرد: اگر دانشجوی مسلمان وارد دانشگاه اسلامی شود، باید فارغ‌التحصیل مسلمان هم خارج شود. متأسفانه بسیاری از اوقات افرادی که ظاهر و عقاید مذهبی دارند وارد دانشگاه می‌شوند و وقتی از دانشگاه خارج می‌شوند بسیاری از عقاید خود را از دست داده‌اند. اگر می‌خواهیم به تمدن نوین اسلامی دست یابیم، دانشجو یکی از مهم‌ترین زمینه‌های شکل‌گیری آن است.
به گزارش ایکنا، یکی از اهدافی که از ابتدای انقلاب اسلامی مطرح بوده، تحقق دانشگاه اسلامی است که بارها از سوی مسئولان نظام به آن اشاره شده است، اما به باور صاحب‌نظران تا رسیدن به این نقطه فاصله زیادی وجود دارد و چه‌بسا یکی از دلایل توفیق نیافتن، نبود تعریف درست و جامع از دانشگاه اسلامی و ویژگی‌های آن است، چراکه پس از گذشت چهار دهه از پیروزی انقلاب اسلامی هنوز در این باره اختلاف نظر بسیار است.
برای بررسی بیشتر این موضوع با داود صائمی، عضو هیئت علمی دانشگاه علوم و معارف قرآن کریم، به گفت‌وگو نشستیم که در ادامه می‌خوانید:
ایکنا ـ به نظر شما مهم‌ترین ملاکهای دانشگاه اسلامی کدامند؟ آیا با گذشت چند دهه از پیروزی انقلاب اسلامی، توانسته‌ایم دانشگاه را به سمت و سویی سوق دهیم که فارغ‌التحصیلان در راستای اهداف انقلاب گام بردارند؟
دانشگاه اسلامی یکی از آرمان‌های بسیار گرانقدر جمهوری اسلامی و انقلاب است که باید به آن دست پیدا کنیم و در این راستا تلاش‌هایی صورت گرفته، اما تاکنون این هدف محقق نشده است. با گذشت چند دهه از انقلاب، آیا کسانی که از دانشگاه فارغ‌التحصیل می‌شوند با نگاه اسلامی تربیت شده‌اند؟ به نظرم چنین چیزی محقق نشده است، لذا صرفاً تعریفی را از دانشگاه اسلامی ارائه داده‌ایم.
اما باید چند نکته را در نظر بگیریم. وقتی که از دانشگاه اسلامی سخن گفته می‌شود به کالبد و ظاهر دانشگاه همانند نمازخانه، مسجد و جلوه اسلامی بُردهای دانشجویی اشاره می‌کنیم. اینها خوب است، اما این همه کار نیست، چراکه باید ریشه‌ای کار کنیم و دانشجویان، اساتید و کارمندان هم باید اسلامی عمل کنند، چون عناصری که به دانشگاه رفت و آمد می‌کنند در تحقق دانشگاه اسلامی نقشی تعیین‌کننده دارند. علاوه بر این، باید سرفصل‌‌هایی که در دانشگاه‌ها تدریس می‌شوند با نگاه اسلامی تدوین شده باشند. البته با چسباندن کلمه اسلام به رشته‌ها، همانند رشته اقتصاد اسلامی مشکل حل نمی‌شود، بلکه ابعاد تربیتی و فرهنگی محتوای درسی باید اسلامی باشد، یعنی باید به سمت تربیتِ اسلامی کارکنان حرکت کنیم. همچنین منظور از دانشگاه اسلامی این نیست که رشته‌های مهندسی و پزشکی را تعطیل کنیم، بلکه خروجی آن یعنی فارغ‌التحصیلان باید در خدمت تفکر اسلامی باشند و با نگاه توحیدی در جامعه به کار خود ادامه دهند.
پس اگر دانشجوی مسلمان وارد دانشگاه اسلامی شود، باید فارغ‌التحصیل مسلمان هم خارج شود. متأسفانه بسیاری از اوقات افرادی که ظاهر و عقاید مذهبی دارند وارد دانشگاه می‌شوند و چهار سال بعد که از دانشگاه خارج می‌شوند بسیاری از عقاید خود را از دست داده‌اند. اگر می‌خواهیم به تمدن نوین اسلامی دست یابیم، یکی از مهم‌ترین زمینه‌های شکل‌گیری آن دانشجوست. حضرت امام خمینی(ره) فرمودند که اگر دانشگاه اصلاح شود کشور اصلاح می‌شود. لذا اگر به فکر تمدن اسلامی هستیم، باید دانشگاه اسلامی را ایجاد کنیم. مقام معظم رهبری نیز فرمودند که دانشگاه ما اسلامی نیست. بنابراین باید به سمت اسلامی شدن دانشگاه‌ها به شکل واقعی نه ظاهری حرکت کنیم. البته برای شناخت یک موضوع باید موانع آن را بشناسیم. اولین مانع، تفکر غربی حاکم بر دانشگاه‌هاست و لزوماً بد نیست، اما نباید صددرصد آن را قبول کنیم، بلکه باید عناصر مثبت را بگیریم و عناصر منفی آن را پس بزنیم.
ایکنا ـ منظور شما از حاکم بودن تفکر غربی در دانشگاه‌ها چیست؟
در تفکر غربی به چیزی علم گفته می‌شود که قابل تجربه باشد، اما آیا امور الهی و معنوی قابل تجربه هستند؟ مثلا اگر می‌خواهیم در مورد وحی سخن بگوییم قابل تجربه نیست. لذا در تفکر غربی این موضوع را کنار می‌گذارند. بنابراین نباید این تفکر را بر دانشگاه‌ها حاکم کنیم. همچنین علم در دانشگاه‌های غربی باید برای انسان یا حکومت سلطه ایجاد کند و آن را گسترش دهد، اما ما معتقدیم که علم باید جهان طبیعت را شناسایی کند و برای تحقق اهداف انسانیت گام بردارد. آیا علومی که در دانشگاه‌های ما تدریس می‌شود در خدمت کشورهای سلطه‌گر نیستند؟ به نظرم این علوم در همان راستا هستند و این مانعی بزرگ است که باید برطرف شود. نکته دیگر اینکه در علوم خود حرّیت نداریم. از قدیم‌الایام علما آزاداندیش بوده‌اند و در پرتو سیاست حرکت نکرده‌اند. در حال حاضر سلطه‌گر اصلی آمریکاست و هر علمی را که معرفی کند ما در دانشگاه‌ها تدریس می‌کنیم.
ایکنا ـ با همه این حرف‌ها مهم‌ترین موانع تحقق دانشگاه اسلامی را چه می‌دانید؟
باید فضای حاکم بر دانشگاه اسلامی باشد. همچنین باید اهداف آن در خدمت اسلام و نیز طراحی رشته‌ها اسلامی باشد و باید آرمان‌های اسلام را جزیی از وظایف و سیاست‌های کلی خود بداند و به آن عمل کند.
ایکنا ـ اسلام چه رویکردی به علم دارد و کدام جنبه آن همانند محتوا و سمت و سوی علوم را مهم‌تر می‌داند؟
به گفته شهید مطهری، علم محرک و ایمان جهت‌دهنده علم است. اکنون محصول دانشگاه ما و علوم فعلی چیست؟ باید محصول را در خدمت ایمان و تفکر اسلامی قرار دهیم. متأسفانه دست‌اندرکاران امر بیشتر بر ظواهر تأکید می‌کنند و این ما را به بیراهه می‌برد و نمی‌توانیم به دانشجویان تلقین کنیم که وظیفه آنها تفکر و اندیشه است. حضرت امام خمینی(ره) دانشگاه را عنصر مهمی می‌دانند، زیرا عامل حرکت یک کشور عالمان آن هستند و باید اهل اندیشه باشند.
ایکنا ـ آیا موافقید که تعریف واحد و دقیقی از دانشگاه اسلامی وجود ندارد؟
موافقم. باید به این تعریف واحد برسیم، چراکه وقتی از دانشگاه اسلامی سخن می‌گوییم، برخی درباره ظاهر آن و برخی از محتوای اسلامی سخن می‌گویند. اگر برچسب اسلامی را به رشته‌های دانشگاهی بزنیم یا فضای دانشگاه را با جلوه‌های اسلامی آراسته کنیم، کفایت می‌کند یا انتخاب استاد و دانشجو هم باید منطبق با ویژگی‌های اسلامی باشد؟ دانشگاه اسلامی باید جامعه را در مسیر توحید قرار دهد. در واقع تمام علوم باید در خدمت بشریت باشد. علمی که در راستای چپاول خلق باشد اسلامی نیست و دانشگاه باید در راستای تحقق اهداف اسلام گام بردارد.
