بررسی مدیریت بحران امام رضا(ع) در فصلنامه «فرهنگ رضوی»

به گزارش ایکنا؛ شماره 39 فصلنامه علمی «فرهنگ رضوی» به صاحب امتیازی بنیاد بین المللی فرهنگی و هنری امام رضا(ع) منتشر شد.

عناوین مقالات این شماره بدین قرار است: «راهبردهای فرهنگی امام رضا(ع) در نیل به وحدت اسلامی طی دوران ولایتعهدی در ایران»، «تبیین سیمای امام رضا(ع) بر مبنای تحلیل محتوایی روایت های رضوی (مورد پژوهشی: کتاب منتهی الآمال شیخ عباس قمی)»، «الگوی مواجهه امام کاظم(ع) با تهدیدهای نرم سیاسی فرهنگی»، «خوانش قصّه‌های کودک و نوجوان رضوی مرتضی دانشمند بر پایه نظریه لیپمن (مجموعه ‌قصّه‌های مهمان امام رضا(ع) و آفتاب خراسان)»، «مدیریت بحران در سیره امام رضا(ع) (مطالعه موردی: ماجرای ولایت‌عهدی)»، «نقش و مأموریت مرمت بافت تاریخی حرم مطهر حضرت رضا(ع)»، «ترویج فرهنگ گفت‌وگو و نقش آن در جوامع دینی با الهام از سیره رضوی؛ ضرورت‌ها و بایسته‌ها».

در چکیده مقاله «نقش و مأموریت مرمت بافت تاریخی حرم مطهر حضرت رضا(ع)» می‌خوانیم: «یکی از عوامل مهمی که می‌تواند پاسدار فرهنگ رضوی باشد و از این فرهنگ متعالی و مؤثر به‌گونه‌ای خاص صیانت کند، معماری است. مسئله معماران و هنرمندان متعهد به قصد فوق این بوده است که باید با استفاده از ظرفیت‌های خلاقه هنر و معماری به گسترش این فرهنگ -که به یقین امتداد فرهنگ نبوی است- بپردازند. تکریم و تثبیت و ترویج ارزش‌های حرم حضرت رضا(ع) همچون نماد برجسته ارادتمندی به فرهنگ رضوی همواره، محمل بحث‌های مختلفی از ابعاد مختلف بوده است. برای‌ مثال بافت تاریخی پیرامون این مضجع شریف توانسته در بستر زمان محملِ تداعی‌های رفتارسازی از فرهنگ رضوی باشد. فرهنگی که خود مبتنی بر استذکار و استمرار ولایت الله است. نکته در خور تأمل این است که مرمت بافت تاریخی مذکور همواره در تشدیدِ حرفه‌ای‌گری‌های معمارانه و تنفیذ نگاه فن سالارانه به فراموشی سپارده شده است؛ در حالی که مرمت کنندگان این بناهای تاریخی – بیش و پیش از هرچیز- خود را بسان زائری مخلص می‌یافتند که باید به قدر بضاعت در بروزِ بارقه‌های معنایی فرهنگ رضوی بکوشند و جامع سعی بلیغ و اهتمام فصیح به تن در پوشند. بر این اساس این تحقیق می کوشد تا فراتر از نقش به مأموریت مرمت بافت تاریخی حرم حضرت رضا(ع) هم بپردازد و با نگاهی ساختارگرایانه و نظام‌مند به رابطه های معنادار حاکی از مرمت بپردازد. ماهیت تحقیق کیفی و روش انجام آن توصیفی_تحلیلی می‌باشد.»

در طلیعه مقاله «مدیریت بحران در سیره امام رضا(ع) (مطالعه موردی: ماجرای ولایت‌عهدی)» آمده است: «مدیر موفق کسی است که در مواجهه با بحران، از موقعیت‌ها بهترین و سریع‌ترین بهره را ببرد. یک مدیر بحران راه حل معقولی برای برطرف کردن شرایط غیرعادی در بازگشت به منافع و ارزش‌های اساسی تامین می‌کند. این شرایط غیرعادی معمولا با نشانه‌هایی مثل تهدید بودن برای ماهیت وجودی و کلیت سازمان، غافلگیرکننده بودن، نیاز به تصمیم فوری و تغییر شناخته می‌شود. پژوهشگران در زمینه‌های مختلف مدیریتی دست به مطالعه رفتارهای مدیریتی عام و خاص مدیران الهی زده‌اند تا اصول مدیریتی در قالب ارزش‌های اسلامی را کشف کنند. این مقاله به ‌روش توصیفی تحلیلی و با رویکرد کیفی پدیدارشناسی و استفاده از روش تحلیل هرمنوتیک در مطالعه متون انجام شده است. این پژوهش، پاسخی است به چگونگی مدیریت بحران در سیره امام رضا(ع) در ماجرای ولایت‌عهدی ایشان که مامون عباسی پیشنهاد کرد. در وهله اول مولفه‌های اصلی و مهم و مرتبط آن دوران را بررسی می‌شود. همچنین مولفه‌های فرصت‌گون و تهدیدآفرین در قالب مولفه‌های زمینه‌ای و حکومتی مطالعه می‌شود. سپس با سیره امام به بررسی اقدامات امام رضا(ع) در مدیریت این بحران، چه مربوط به پیش از بحران برای پیشگیری یا برای آمادگی، چه حین بحران و چه مربوط به مدیریت دوران بعد از بحران پرداخته می‌شود.»

در چکیده مقاله «راهبردهای فرهنگی امام رضا(ع) در نیل به وحدت اسلامی طی دوران ولایتعهدی در ایران» می‌خوانیم: «فعالیت‌های گروه‌های مسلح و فرقه‌های مذهبی ناهمگون، با ادعای پیروی از اسلام در قرن‌های نخستین هجری موجب شده بود که فضای فرهنگی جهان اسلام جولانگاه اختلاف، کینه‌ورزی و خشونت دستگاه خلافت و گروه‌های مختلف مسلمان نسبت به یکدیگر شود. این روند در آستانه خلافت مامون عباسی به اوج خود رسید. تحمیل ولایت‌عهدی از جانب مامون بر امام رضا(ع) و حضور ایشان در ایران فرصت مناسبی برای پیگیری و تحقق آرمان‌های ارزشمند وحدت‌گرایی در جامعه پر از آشوب توسط امام بود. این پژوهش به روش توصیفی تحلیلی و با تکیه بر منابع و داده‌های روایی و تاریخی می‌کوشد به پاسخ این پرسش بپردازد که راهبردهای فرهنگی امام رضا(ع) به‌عنوان یک دانشمند و رهبری دینی برای ایجاد وحدت در میان مسلمانان چه بود؟ یافته‌های این پژوهش بیانگر آن است که امام با محوریت رهنمودهای قرآن مجید و سنت نبوی در منصب جدید و در پایتخت در ایران با اتخاذ راهبردهای فرهنگی هدفمند و کارآمد بیشترین بهره‌برداری را برای نیل به وحدت اسلامی کرد. آن حضرت مهم‌ترین عنصر تاثیرگذار را در نوع نگرش و تفکر جامعه دانست و راهبردهای فرهنگی خود را نیز بر این اساس سامان‌دهی کرد. در این زمینه، گفت‌وگو بین مسلمانان یا با غیرمسلمانان به‌جای دستور قتل مخالف اعتقادی به‌کار گرفته شد؛ نقش و جایگاه مقام امام در این چهارچوب تبیین شد؛ ارتقای آگاهی عالمان و عامه مردم از حقایق دینی و نه توهمات منحرفان محور قرار گرفت و سرانجام اینکه در تمامی شرایط بر حسن خلق و رعایت احترام و کرامت انسان‌ها تاکید شد.»