آستین‌ها بالا؛ قرار است در ایران یک میلیارد درخت بکاریم
معاون امور جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور ضمن تشریح طرح کاشت یک میلیارد درخت در کشور طی چهار سال آینده تصریح کرد: ما کشوری اسلامی با فرهنگ ایرانی قوی هستیم و منطقی است که به همان میزانی که جهان را تخریب و آلوده می‌کنیم، ترسیب کربن داشته باشیم.
می‌دانید درختان به خداوندگار سجده می‌کنند؟ «وَالنَّجْمُ وَالشَّجَرُ يَسْجُدَانِ؛ و بوته و درخت چهره سايانند»(آیه ششم سوره الرحمن). یعنی هر زمانی که شما درختی را می‌برید یکی از مخلوقات خدا که بر او سجده می‌کنند را بریده‌اید. این آیه صریح قرآن است پس چرا ما در ایران بیشترین تخریب جنگل‌ها را داریم. در ۷۰ سال گذشته هفت میلیون هکتار از جنگل‌های زاگرس از بین رفته و در حال حاضر تنها پنج میلیون هکتار جنگل در زاگرس باقی مانده است، اینچنین که ما به نابودی جنگل‌ها و مراتع کمر همت بسته‌ایم تا ۵۰ سال آینده تمامی جنگل‌ها و در ۸۰ سال آینده تمامی مراتع را از دست می‌دهیم.
امروز 15 اسفند روز درختکاری است و خبر خوب اینکه سازمان جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور با طراحی برنامه ملی کاشت یک میلیارد درخت سعی دارد روند خطرناک از بین بردن درختان را در کشور متوقف کند. شاید کاشت یک میلیارد درخت به نظر خیلی زیاد برسد اما اصلاً اینطور نیست چون ما چنان جنگل‌ها و درختان کشورمان را قلع و قمع کرده‌ایم که به کاشت بیش از این تعداد درخت نیاز داریم.
نقی شعبانیان، معاون امور جنگل‌ها، مراتع و آبخیزداری کشور در گفت‌وگو با خبرنگار ایکنا، به تشریح ویژگی‌های طرح ملی کاشت یک میلیارد درخت در کشور پرداخت و نحوه اجرای این طرح را توصیف کرد.
ایکنا ـ چرا طرح کاشت یک میلیارد درخت؟
در سرتاسر جهان تخریب جنگل‌ها زیاد است. در قرن اخیر 50 درصد جنگل‌های دنیا تخریب شده به طوری که سالانه 15 میلیارد درخت از بین می‌رود. وضعیت ما در ایران هم خوب نیست و می‌توان گفت از نظر تخریب کمی و کیفی جنگل‌ها، شرایط ما بدتر هم هست. به دلیل وابستگی معیشت مردم به جنگل‌ها و شرایط اقلیمی که طی آن عمده عرصه‌های ما بر روی کمربند اقلیمی خشک و نیمه خشک جهان قرار دارد، وضعیت تخریب در جنگل‌های ما بسیار زیاد است.
به دلیل همین تخریب‌ها در دنیا شاهد معضلات و مشکلات زیادی هستیم مثل افزایش گازهای گلخانه‌ای، افزایش ریزگردها، آلودگی آب و خاک با انوع آلاینده‌ها، فرسایش خاک که در مناطق خشک بیشتر است و در نهایت تغییر اقلیم. لذا دنیا به این فکر افتاد که اگر این روند ادامه پیدا کند خفگی در انتظار زمین و مردمان آن است لذا کنوانسیون‌های زیست محیطی از سال 1990 به این سو شکل گرفته و فعال شدند، مثل کنوانسیون تغییر اقلیم، کنوانسیون مقابله با بیابان‌زایی، تنوع زیستی و ... که عمده اهداف آنها کاهش معضلات زیست محیطی است که در اثر تخریب جنگل‌ها و محیط زیست ایجاد شده است.
لذا یکی از کارهایی که در این خصوص در حال انجام است هدف‌گذاری کاشت یک تریلیون درخت در دنیا است و قرار است تا سال 2030 هزار میلیارد درخت در کل جهان کاشته شود. این طرح با استقبال بسیاری از کشورها مثل عربستان مواجه شده و این کشور تصمیم گرفته تا سال 2030، 50 میلیارد درخت بکارد که 10 میلیارد را در داخل مرزهای خودش و 40 میلیارد را در خارج از مرزهای خودش خواهد کاشت. ما با مدیر این پروژه و مدیران پروژه‌های مشابه در کشورهای همسایه تماس گرفتیم تا از تجارب آنها استفاده کنیم.
یکی از کارهایی که در این خصوص در حال انجام است هدف‌گذاری کاشت یک تریلیون درخت در دنیا است و قرار است تا سال 2030 هزار میلیارد درخت در کل جهان کاشته شود
مدیر پروژه عربستان عنوان کرد که ما این کار را انجام می‌دهیم که اقلیم عربستان را تغییر دهیم. ترکیه نیز در قالب طرحی با عنوان «تنفس برای آینده» چهار و نیم میلیارد درخت کاشت و کاشت شش میلیارد درخت را تا سال 2030 در دستور کار خود قرار داده است. پاکستان پروژه کاشت 10 میلیارد درخت را به اتمام رساند، چین 70 میلیارد درخت را تا 2030 می‌خواهد بکارد و تاکنون نیز 50 میلیارد درخت را با موفقیت کاشته است.
همه کشورها به خصوص کشورهای صنعتی از این طرح استقبال کرده‌اند و در پیمان گلاسکو هم به این نتیجه رسیدند که باید تولید کربن را به صفر رساند و 90 درصد تحقیقات در دنیا نشان می‌دهد که بهترین راه‌کار برون رفت از این معضلات زیست محیطی به خصوص کاهش کربن در دنیا که عامل و ریشه اصلی تغییر اقلیم است، کاشت درخت است. لذا دنیا به این مسئله توجه ویژه‌ای دارد.
ایکنا ـ وضعیت جنگل‌های ما اکنون چطور است؟
از نظر کمیت و کیفیت وضعیت خوبی نداریم. ما 14.3 میلیون هکتار جنگل در کشور داریم و هفت دهم درصد کشور را جنگل‌ها تشکیل می‌دهند که مقدار زیادی نیست و جزو کشورهای کم جنگل به حساب می‌آییم. از سوی دیگر صنایع ما، صنایعی آلوده کننده و تولید کننده کربن هستند به طوری که ما جزو 10 کشور اول آلوده کننده دنیا هستیم.
ما کشوری اسلامی با فرهنگ ایرانی قوی هستیم و منطقی به نظر می‌رسد که به همان میزانی که جهان را تخریب و آلوده می‌کنیم وظیفه داریم همان میزان ترسیب کربن را داشته باشیم که یکی از بهترین راه‌های ترسیب کربن، کاشتن درخت است.
البته در درجه اول ما به جنگل‌های طبیعی که داریم توجه بیشتری کرده و تلاش می‌کنیم این جنگل‌ها حفظ شوند تا کربن بیشتری جذب کنند، اما این کافی نیست و از آنجایی که بخش زیادی از جنگل‌های ما تخریب شده‌اند باید جبران خسارت هم بکنیم و در اطراف شهرها درختانی برای جذب کربن تولید شده در شهرها داشته باشیم. لذا تصمیم گرفته شد ما هم یک میلیارد درخت طی چهار سال از اسفند 1401 تا سال 1405 بکاریم.
برای این کار برنامه‌ریزی خوبی صورت گرفته است و محدودیت‌ها و تنگناها شناسایی شده، پروژه‌های موفق و ناموفق گذشته بررسی و آسیب‌شناسی شده است تا این پروژه با حداقل خطا همراه باشد و بتوانیم درصد موفقیت را بالا ببریم.
ایکنا ـ کاشت یک میلیارد درخت از کجا آغاز می‌شود؟
در چهار بخش این پروژه دنبال می‌شود که یک بخش آن احیای جنگل‌هایی است که داریم. بخش دوم کنترل گسترش بیابان‌ها است. سالانه بخش زیادی از اراضی ما به بیابان تبدیل می‌شود و سرعت گسترش بیابان‌های ما بیش از آن چیزی است که کنترل می‌کنیم لذا باید با کاشت درختانی از گونه‌های بومی و بیابانی جلوی گسترش بیابان‌ها و طوفان‌های ریزگرد را بگیریم. ما اکنون کانون‌های ریزگرد قوی داریم که باید آنها را کنترل کنیم.
بخش سوم کار بحث زراعت چوب است. سالانه بیش از 10 تا 12 میلیون متر مکعب نیاز چوبی کشورمان است. بهره‌برداری چوبی از جنگل‌های شمال کشور از سال 1396 متوقف شده و این نیاز از باغات و واردات تأمین می‌شود اما نیاز به واردات چوب بیشتری داریم که البته واردات چوب یعنی خروج ارز از کشور که در همین راستا هدف گذاری شده است که بخشی از نیاز چوبی کشور را در قالب زراعت چوب تأمین کنیم.
در زراعت چوب، یا مردم متقاضی شخصی هستند که درخواست ارائه می‌کنند تا در اراضی و مستقلات خود آنها کاشت درخت صورت گیرد یا در زمین‌های ملی که این استعداد را داشته باشد به شکل احاله مدیریت و بدون اینکه مالکیت زمین واگذار شود، در قالب طرح‌های زراعت چوب این کار انجام خواهد شد.
بخش چهارم نیز ارتقای سرانه فضای سبز در اطراف شهرها به ویژه شهرهای بزرگ است. سرانه فضای سبز جنگلی در اطراف شهرهای ما کمتر از هفت متر مربع است. ما باید این عدد را حداقل به 15 متر مربع برسانیم البته آمار نرم جهانی 20 تا 25 متر مربع است. در قانون هوای پاک هم آمده است که باید تا سال 1406 سرانه فضای سبز را به 15 متر مربع برسانیم. در شهرهایی مثل تهران، اصفهان و تبریز در هفته چند روز آلودگی هوا داریم و باید فکری برای توقف این روند بکنیم که یکی از این فکرها که دنیا به آن رسیده، کاشت درخت داخل و اطراف شهرها است.
ایکنا ـ چه نوع درختانی قرار است کاشته شود؟
یک میلیارد یک کمیت است در کنار این مسئله باید به کیفیت هم توجه کنیم. یعنی گونه‌های مناسب و روش‌ها و ترکیب‌های کاشت مناسب را باید طوری در نظر بگیریم که این درختان بتوانند نیازهای ما را پاسخ دهند. ما مشکل ریزگرد، گازهای گلخانه‌ای و ... داریم درخت‌هایی باید انتخاب شوند که ضمن سازگاری با شرایط مختلف اقلیمی بتوانند حداکثر نقش را در کاهش این آلودگی‌ها داشته باشند. همه گونه‌ها در کاهش ریزگردها یا کاهش گازهای گلخانه‌ای یکسان عمل نمی‌کنند و تحقیقات زیادی در جهان در این خصوص انجام شده است که ما از نتایج آنها استفاده می‌کنیم.
تحقیقات داخلی نیز در خصوص گونه‌هایی که باید در مناطق مختلف کاشته شود انجام شده است. برای اینکه در این خصوص موفق‌تر باشیم یک کمیته عملی هم در کنار کمیته اجرایی شکل گرفته که اساتید و محققان بزرگی عضو آن هستند که به عنوان بازوی مشورتی در کنار بخش اجرا کمک می‌کنند که بهترین گونه‌ها را که درصد موفقیت طرح را بالا ببرند انتخاب کنیم.
ایکنا ـ آیا نهال‌ها آماده است؟
امسال باید نهال تولید کنیم تا برای اسفند سال بعد قابل استفاده باشند. در سال‌های گذشته عمدتاً میزان تولید نهالمان در سال 20 میلیون نهال بود و بسیاری از نهالستان‌های ما یا از بین رفته بودند یا در حال از بین رفتن بودند چون توجهی به نهال کاری نمی‌شد و اعتباری به آن اختصاص نمی‌یافت و تولید نهال در کشور جایگاهی نداشت. اما این طرح باعث شده در سال جاری که قرار بود زیرساخت‌ها را آماده کنیم، نهالستان‌های ما جان بگیرند. الان 126 نهالستان خوب تحت عنوان نهالستان جنگلی دائمی در کشور داریم که 50 درصد آنها داشتند از بین می‌رفتند و حتی برخی فشار می‌آوردند که این مکان‌ها را ساختمان سازی کنیم.
ما کشوری اسلامی با فرهنگ ایرانی قوی هستیم و منطقی به نظر می‌رسد که به همان میزانی که جهان را تخریب و آلوده می‌کنیم میزان ترسیب کربن را داشته باشیم که یکی از بهترین راه‌های ترسیب کربن کاشتن درخت است
امسال 40 میلیون نهال را بین مردم تقسیم می‌کنیم و بیش از 200 میلیون نهال را کاشته‌ایم تا اسفند ماه سال آینده بخشی که قابل کاشتن است را بکاریم. بخشی نیز بعد از دو یا سه سال آماده کاشتن خواهند شد. اما برنامه‌ریزی ما این است که سالانه 250 میلیون نهال خوب بتوانیم تولید کنیم.
البته قرار نیست فقط یک میلیارد نهال تولید کنیم. چرا که باید افت نهال‌ها را هم در نظر بگیریم قطعاً باید بیش از یک میلیارد نهال تولید کرد تا بتوان یک میلیارد نهال برای کاشت در عرصه فراهم کرد.
ایکنا ـ طرح‌های مشابه در دنیا چه قدر موفق بوده‌اند؟
طرح جنگل‌کاری در هیچ کجای دنیا طرح 100 درصد موفقی نیست و نباید انتظار داشت که وقتی یک میلیارد نهال تولید می‌کنیم و می‌کاریم حتماً یک میلیاد درخت داشته باشیم چرا که حتی اگر تمام جوانب امر را در نظر بگیریم، ممکن است شرایطی پیش بیاید که نهال‌ها از بین بروند.
ترکیه در برخی مناطق تا 50 درصد عدم موفقیت را تجربه کرده است اما هر جا ناموفق بودیم باز هم باید تلاش کنیم. البته باید این مسئله را نیز متذکر شوم که ما نیاز به کاشت بیش از یک میلیارد درخت داریم. دنیا در سطح بسیار بالایی دارد کار می‌کند اما ما تاکنون توجهی نکرده‌ایم و امیدواریم بیش از این میزان بتوانیم درخت بکاریم. البته بخش خصوصی هم نهالستان‌های خوبی دارند که در حال تولید نهال هستند.
ایکنا ـ چطور از ظرفیت مردم علاقه‌مند برای کاشت نهال استفاده خواهد شد؟
طرح ما یک طرح مردمی است؛ سازمان آبخیزداری برنامه‌ریزی و تولید نهال و تعیین طرح برای هر منطقه را انجام می‌دهد و از مشارکت مردم برای کاشت و نگهداری درختان استفاده خواهد شد. البته بخشی از مردم فعالان محیط زیست و داوطلبان هستند و بخش دیگر دستگاه‌های دولتی و غیر دولتی مثل آموزش عالی، هلال احمر، صنایع دفاعی، صنایع پتروشیمی، آموزش و پرورش و ... . مردم یک ظرفیت بزرگ هستند و از ابتدای طرح نیز مردم وارد میدان شده‌اند و این مایه دلگرمی است. باید این فرصت را غنیمت بشماریم، برنامه‌ریزی درستی داشته باشیم و متخصصان لازم برای درختکاری در هر منطقه داشته باشیم تا طرح موفقیت در پی داشته باشد.
ایکنا ـ آبیاری و مراقبت از درختان چگونه انجام می‌شود؟
بخش نگهداری از این درختان به مردم سپرده خواهد شد که ممکن است این مردم مسئولان یک معدن یا صنایع پتروشیمی یا داوطلبان و تشکل‌های مردم‌نهاد حامی محیط زیست باشند.
پیش‌بینی ما در مورد افراد، تشکل‌ها و علاقه‌مندان زیست محیطی این است که به اداره‌های منابع طبیعی مراجعه می‌کنند این اداره‌ها نقشه‌هایی را با طرح و نقشه در اختیار افراد می‌گذارد و تفاهم نامه‌ای منعقد می‌شود که این درختان را در آن منطقه بکارند و چند سال از آنها مراقبت کنند. البته طرح ما این است که نهال‌ها پس از کاشت نیاز به آبیاری یا مراقبت زیادی نداشته باشند.
کارشناسان ما هم در کنار مردم قرار می‌گیرند؛ البته به این معنی نیست که محدودیتی قرار است اعمال شود بلکه این کارشناسان گونه‌های مناسب و محل مناسب کاشت درخت‌ها را به مردم آموزش خواهندداد. ما طی 50 سال گذشته کلاً یک میلیارد درخت نکاشته‌ایم و حالا می‌خواهیم طی چهار سال یک میلیارد درخت بکاریم؛ انتقادهای زیادی به ما وارد شده است ولی با این طرح مسئله جنگل، درخت و نهال بیشتر در جامعه مطرح شده است.
انتهای پیام
