قرآن‌های درسی مدارس؛ فرصتها و تهديدها/56
توجه به لسان قوم محور تدوين كتاب‌های قرآن مدارس باشد
گروه كودك و نوجوان: مشاور سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور با مفيد خواندن نقل مفاهيم و مصاديق قرآنی در كتاب‌های درسی گفت: توجه به لسان قوم كه در اينجا زبان و فهم كودكان است، بايد محور تدوين كتاب‌های قران مدارس قرار گيرد تا تأثيرات لازم را بر كودكان مشاهده كنيم.
حجت‌الاسلام و المسلمين «سيد‌ابوالفتح دعوتی»، مشاور سازمان فعاليت‌های قرآنی دانشجويان كشور، در گفت‌و‌گو با خبرگزاری قرآنی ايران(ايكنا) با بيان اين مطلب گفت: قرآن كتابی برای تمام اعصار بشری است و تنها يك كتاب تاريخی نيست كه به دنبال روايات تاريخی در آن بگرديم و بايد با مطالعه آن و رجوع به تفاسير و پيدا كردن مصاديق امروزی وقايع حكمت‌آموز آن در عصر كنونی و بيان ساده آن برای نسل دانش‌آموز به نتيجه‌گرايی بينديشيم.
وی الگو‌برداری در اين زمينه را مفيد خواند و گفت: تدوين متون دينی برای استفاده مقاطع سنی تحصيلی تنها منحصر به ما نمی‌شود و در تمام اديان آسمانی شاهد هستيم كه در برنامه‌های آموزشی و درسيشان برگرفته از كتاب‌های آسمانی، واحدهای درسی تعبيه شده است كه با يك بررسی اجمالی می‌توانيم شاهد باشيم كه اتفاقاً به توفيقاتی در اين زمينه نيز نائل آمده‌اند و اين دروس توانسته برای دانش‌آموزان و طلاب دينی اين اديان كارآمد باشد.
اين قرآن‌پژوه افزود: ما نيز برای آموزش قرآن بايد از حداكثر پتانسيل‌های آموزشی استفاده كنيم تا بتوانيم به شيوه مطلوب دست پيدا كنيم.
دعوتی يكی از راه‌های اين توفيق را توجه به لسان قوم دانست و در تفهيم اين مسئله گفت: منظور از لسان قوم يعنی اينكه ببينيم كه می‌خواهيم اين درس را برای چه كسی و در چه سنی ارائه دهيم. مسلماً قرآن حاوی مفاهيم كلی و ثقيلی است كه پرداخت مستقيم به آن نه تنها برای كودكان و نوجوانان نافهم است و حتی بسياری از بزرگان مفسر را هم با مشكل مواجه می‌كند و حتی آنها هم بايد به نمونه‌های ساده تفسيری مراجعه كنند.
وی ادامه داد: با اين وجود چه توقعی می‌توان داشت كه دانش‌آموز در مواجهه با قرآن بدون پرداختی مناسب و در سطح فهم و دركش ارتباط مؤثری برقرار كند.
اين محقق قرآنی محتوای كتاب‌های قرآنی مدارس را مكمل بيان معلم و مربی قرآنی دانست و گفت: محتوای كتاب‌های قرآنی بايد چنان كامل و جامع باشد كه معلم در چارچوب آموزشی آن حركت كند چراكه اغلب معلمان قرآنی چهره‌های شاخص دينی نيستند كه بتوانند با نفوذ كلامی خود مطالبی اضافه بر كتاب را نقل كنند و توقع اين را نيز داشته باشند كه اين مطالب در ذهن دانش‌آموز ته‌نشين می‌شود.
دعوتی همچنين يادآور شد: پند قرآنی تنها از پرداختن به روايات و قصص قرآنی حاصل نمی‌شود بلكه گاه بايد مفاهيم و مصاديق قرآنی را در داستان‌های پند‌آموز عاميانه و برخی حكايات حكيمانه از گذشتگان جست‌وجو كرد و چه بهتر كه برای تفهيم بيشتر آيات قرآنی آمده در كتاب‌های درسی از اين حكايات استفاده شود.
وی با اشاره به حجم بالای مطالب كه در كتاب‌های قرآنی مدارس به كار می‌رود گفت: نيازی به آوردن اين حجم مطالب نيست، برای بيان معجزات قرآنی به چند مورد شاخص آن اشاره شود، كافی است.
دعوتی گفت: بيان ادله فلسفی قرآن در كتاب‌های درسی موردی ندارد و به جای آن می‌توان با بيان جلوه‌های مادی قرآن كه مظاهر آن را در خلق كائنات و آفرينش جهان مطرح است، كودك و نوجوان را با قرآن پيوند داد و توجه او را به اين كتاب بی نظير جلب كرد كه به اين دليل پيشنهاد می‌كنم قبل از تبيين آياتی از قرآن كه به ماوراء و كليات خداشناسی و اصل توحيد و معاد اشاره دارند، ابتدا به روابط مادی و زمانی و آياتی كه به عناصر مادی به عنوان مظاهر عظمت الهی تأكيد كرده‌اند توجه شود تا از اين طريق پی به وحدانيت و جبروت حق برده شود.
اين قرآن‌پژوه در پايان گفت: زيبايی قرآن زيبايی ذاتی است و بهتر آن است كه شكل و ظاهر كتاب های قرآنی مدارس به جای تأكيد بر آراستگی و زرق و برق اضافی در كمال سادگی ارائه شود، چرا كه اين امر موجب می‌شود، تصور در دسترس نبودن قرآن منتفی شده و قرآن در جای جای زندگی دانش‌آموزان به عنوان آينده‌سازان كشور، نقش ايفا كند.
وی الگو‌برداری در اين زمينه را مفيد خواند و گفت: تدوين متون دينی برای استفاده مقاطع سنی تحصيلی تنها منحصر به ما نمی‌شود و در تمام اديان آسمانی شاهد هستيم كه در برنامه‌های آموزشی و درسيشان برگرفته از كتاب‌های آسمانی، واحدهای درسی تعبيه شده است كه با يك بررسی اجمالی می‌توانيم شاهد باشيم كه اتفاقاً به توفيقاتی در اين زمينه نيز نائل آمده‌اند و اين دروس توانسته برای دانش‌آموزان و طلاب دينی اين اديان كارآمد باشد.
اين قرآن‌پژوه افزود: ما نيز برای آموزش قرآن بايد از حداكثر پتانسيل‌های آموزشی استفاده كنيم تا بتوانيم به شيوه مطلوب دست پيدا كنيم.
دعوتی يكی از راه‌های اين توفيق را توجه به لسان قوم دانست و در تفهيم اين مسئله گفت: منظور از لسان قوم يعنی اينكه ببينيم كه می‌خواهيم اين درس را برای چه كسی و در چه سنی ارائه دهيم. مسلماً قرآن حاوی مفاهيم كلی و ثقيلی است كه پرداخت مستقيم به آن نه تنها برای كودكان و نوجوانان نافهم است و حتی بسياری از بزرگان مفسر را هم با مشكل مواجه می‌كند و حتی آنها هم بايد به نمونه‌های ساده تفسيری مراجعه كنند.
وی ادامه داد: با اين وجود چه توقعی می‌توان داشت كه دانش‌آموز در مواجهه با قرآن بدون پرداختی مناسب و در سطح فهم و دركش ارتباط مؤثری برقرار كند.
اين محقق قرآنی محتوای كتاب‌های قرآنی مدارس را مكمل بيان معلم و مربی قرآنی دانست و گفت: محتوای كتاب‌های قرآنی بايد چنان كامل و جامع باشد كه معلم در چارچوب آموزشی آن حركت كند چراكه اغلب معلمان قرآنی چهره‌های شاخص دينی نيستند كه بتوانند با نفوذ كلامی خود مطالبی اضافه بر كتاب را نقل كنند و توقع اين را نيز داشته باشند كه اين مطالب در ذهن دانش‌آموز ته‌نشين می‌شود.
دعوتی همچنين يادآور شد: پند قرآنی تنها از پرداختن به روايات و قصص قرآنی حاصل نمی‌شود بلكه گاه بايد مفاهيم و مصاديق قرآنی را در داستان‌های پند‌آموز عاميانه و برخی حكايات حكيمانه از گذشتگان جست‌وجو كرد و چه بهتر كه برای تفهيم بيشتر آيات قرآنی آمده در كتاب‌های درسی از اين حكايات استفاده شود.
وی با اشاره به حجم بالای مطالب كه در كتاب‌های قرآنی مدارس به كار می‌رود گفت: نيازی به آوردن اين حجم مطالب نيست، برای بيان معجزات قرآنی به چند مورد شاخص آن اشاره شود، كافی است.
دعوتی گفت: بيان ادله فلسفی قرآن در كتاب‌های درسی موردی ندارد و به جای آن می‌توان با بيان جلوه‌های مادی قرآن كه مظاهر آن را در خلق كائنات و آفرينش جهان مطرح است، كودك و نوجوان را با قرآن پيوند داد و توجه او را به اين كتاب بی نظير جلب كرد كه به اين دليل پيشنهاد می‌كنم قبل از تبيين آياتی از قرآن كه به ماوراء و كليات خداشناسی و اصل توحيد و معاد اشاره دارند، ابتدا به روابط مادی و زمانی و آياتی كه به عناصر مادی به عنوان مظاهر عظمت الهی تأكيد كرده‌اند توجه شود تا از اين طريق پی به وحدانيت و جبروت حق برده شود.
اين قرآن‌پژوه در پايان گفت: زيبايی قرآن زيبايی ذاتی است و بهتر آن است كه شكل و ظاهر كتاب های قرآنی مدارس به جای تأكيد بر آراستگی و زرق و برق اضافی در كمال سادگی ارائه شود، چرا كه اين امر موجب می‌شود، تصور در دسترس نبودن قرآن منتفی شده و قرآن در جای جای زندگی دانش‌آموزان به عنوان آينده‌سازان كشور، نقش ايفا كند.
مطالب مرتبط
