عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه تشریح کرد:
اثرات شفافیت اقتصادی از منظر قرآن کریم/ پیام‌های نظارتی که سوره «مطففین» دارد
گروه اقتصاد: از تفسیر آیات قرآن کریم درباره کم‌فروشی چنین برمی‌آید که شفافیت در امور اقتصادی، افزایش اعتماد مشتریان، فروش بیشتر و موفقیت در رقابت را برای تولیدکنندگان در پی دارد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، وجود کم‌فروشی یا گرانفروشی در بازار از جانب برخی فروشندگان، یکی از مسائلی است که مورد نهی دین مبین اسلام بوده و موجبات رنجش و آزار مردم را فراهم کرده است. کم‌فروشی از آن دست مسائلی است که در قرآن صراحتا مورد اشاره قرار گرفته و به کسانی‌که چنین اقدامی انجام می‌دهند هشدار جدی داده شده است؛ چراکه این مسئله دارای آثار و پیامدهای عمیق اقتصادی و اجتماعی است.
خداوند متعال در آیه 85 سوره مبارکه اعراف درباره اهمیت رعایت وزن و پیمانه به قوم شعیب می‌فرماید: «وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛ و به سوى [مردم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم] گفت اى قوم من خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست در حقيقت شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد و اموال مردم را كم مدهيد و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد. اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است» (الاعراف/85).
همچنین خداوند متعال در قرآن کریم در سوره الاسراء می‌فرماید: «وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ؛ و چون پيمانه مىكنيد، پيمانه را تمام دهيد و با ترازوى درست بسنجيد كه اين بهتر و خوش فرجامتر است». (الاسراء/ 35). علاوه بر این مواردی که به آنها اشاره شد، در بسیاری دیگر از موارد در قرآن و روایات در مورد آثار ناگوار کم‌فروشی و گرانفروشی هشدار داده شده است تا درس عبرتی برای همه مردمان در همه دوره‌های تاریخ باشد؛ بنابراین لازم است که آثار و عواقب کم‌فروشی از منظر قرآن مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.
لزوم استفاده از بسته‌بندی شفاف در ارائه مواد غذایی
برای بررسی بیشتر این موضوع، با حجت‌الاسلام والمسلمین امیر خادمعلیزاده، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که وی به ایکنا گفت: در ابتدا باید گفت که وظیفه نظارتی بخش‌های مسئول در اینجا بسیار مهم است. اگر قرار است در قیمت‌گذاری و نوشتن قیمت توجه کنند، پیام اقتصادی قرآن این است که این افراد، علاوه بر این موضوع، بر روی شفاف‌سازی بسته‌بندی مواد غذایی حساس باشند و با عدم شفافیت در این زمینه، بیشتر مبارزه کنند.
وی ادامه داد: الان در برخی از بستهبندیهای مورد نیاز هر روزه مردم، ظروف ارائه محصولات غذایی را به گونه‌ای رنگ‌آمیزی و غیرشفاف ارائه می‌کند که با باز کردن و مصرف آنها معلوم می‌شود که وزنی کمتر از وزن نوشته شده بر روی بسته آن را داراست.
لزوم افزایش مطالبه مردم برای مقابله با کم‌فروشی
خادمعلیزاده افزود: در بسیاری از موارد، محصولاتی مانند دوغ و مانند آن، با بسته‌بندی غیرشفاف به گونه‌ای که محتویات داخل آن بسته اصلا قابل مشاهده نیست ارائه می‌شود. در اینصورت محتوا با وزن آن سازگار نیست و وقتی‌که مصرف‌کننده، بسته غذایی را خریداری می‌کند، چون همه چیز تیره و رنگ‌آمیزی شده است متوجه این نمی‌شود که بخشی از آن بسته غذایی، خالی و وزن آن کمتر است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: امروز یکی شکل‌های کم‌فروشی در جامعه ما در همین بستهبندیهای غیرشفاف است که هم باید از طریق رسانه‌ها به مردم آگاهی‌بخشی شود هم اینکه حساسیت و مطالبه مردم و در واقع مسئولین نظارتی نسبت به این مسئله افزایش پیدا کند.
پیام اقتصادی سوره «المطففین» به مسئولان نظارتی در بازار کالا و خدمات
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی در ادامه اظهار کرد: پیام اقتصادی سوره «المطففین» به مسئولان نظارتی در بازار کالا و خدمات این است که تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات را به شفاف‌سازی دعوت کرده و از دعوت بالاتر، شفاف‌سازی را الزام و قاعده‌مند کنند. این پیام قرآن برای شرایط اقتصادی ماست و در کنار نظارت بر قیمت‌ها، بر ارائه محتوا و وزن بسته‌بندی‌ها به طور شفاف، اصرار، بلکه بالاتر از آن، الزام داشته باشند.
وی افزود: اما بحث دیگر درباره آثار اقتصادی شفافیت در امور اقتصادی و از جمله وزن کالاها است. یکی از آثار اقتصادی شفافیت که با استفاده از ادبیات اقتصادی می‌توانیم در تفسیر آیات شریفه قرآن عنوان کنیم، افزایش اعتماد مشتریان است که البته تفسیر این مطلب را به مطالعه کتاب «تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی» واگذار می‌کنم که تبیین قرآنی و تبیین اقتصادی این مسئله و مسائل مشابه را در آنجا مطالعه کنند.
لزوم رعایت مسائل شرعی در امر خرید و فروش
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: در اینجا اشاره کنم که یکی از آثار اقتصادی شفافیت در امور اقتصادی و مبادلات و از جمله وزن کالاها، به خصوص در این بسته‌بندی‌ها، جلب اعتماد مشتریان و فروش بیشتر و موفقیت در عرصه رقابت است؛ یعنی اگر تولیدکنندگان، خواستار فروش بیشتر و سود عادلانه بیشتر هستند، باز به لحاظ اقتصادی، شفاف‌سازی در این بسته‌بندی‌ها و مانند آن به نفع آنها است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: نکته‌ای که قرآن در زمینه خرید و فروش‌ها اشاره کرده است که باید هم به آثار اخلاقی، فردی و اجتماعی و هم آثار اجتماعی و اقتصادی این مسئله توجه داشت که نفع تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان و حتی بالاتر از آن، نفع مصرف‌کنندگان را مورد توجه قرار داده است، رعایت الزامات شرعی از جمله ضمان شرعی است که در خرید و فروش بسیار دارای اهمیت است.
مفهوم کم گذاشتن در ارائه خدمات
نویسنده کتاب «تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی» تأکید کرد: این مسئله در قرآن مورد توجه قرار گرفته است و گفته شده که این مسئله در اقوام گذشته باعث نابودی امت‌ها شده است.
وی افزود: بنابراین عدم شفافیت در وزن کالاها و حتی ارائه خدمات که شامل کم گذاشتن در ارائه خدمات الکترونیکی، مکانیکی، ساختمانی، خیاطی و مانند هم می‌شود، بسیار یافت می‌شود که همه این موارد، مشمول کم گذاشتن در ارائه خدمات است.
عواقب اقتصادی کم‌فروشی
خادمعلیزاده ادامه داد: علاوه بر ضمان شرعی که باید از سوی رسانه‌ها مورد تأکید قرار گیرد و پیام قرآن است. «وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ» را برخی فقها، بر تحریم به این کار تفسیر کرده‌اند. پس عدم شفافیت در وزن کالاها و حتی ارائه خدمات، علاوه بر ضمان شرعی، موجب حذف عرضه‌کننده از صحنه رقابت و فروش و سود کمتر یک واحد اقتصادی می‌شود که اقدام به کم‌فروشی کرده است و این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی افزود: نکته دیگری هم که لازم است توضیح دهم، این است که گرانفروشی نیز مصداقی از کم‌فروشی است؛ چون آن کسی‌که در حال گرانتر فروختن از قیمت بازار است، به نوعی وزن کمتری را در مقابل بها و قیمت بالاتر از مردم می‌گیرد و باز مشمول آیات شریفه سوره المطففین است.
وی افزود: کم‌کاری یک مهندس، یک معلم، یک پرستار، یک پزشک و مانند آن، در هر محیطی، موجب کاهش بهره‌وری آن نیروی ارائه‌کننده کار یا تولید‌ات اقتصادی یک بنگاه، یک مغازه یا فروشگاه و ماننده آن می‌شود. وقتی بهره‌وری آن فروشگاه پائین بیاید، هزینه‌های تولید افزایش پیدا می‌کند و قدرت رقابت آن بنگاه و آن واحد اقتصادی کاهش پیدا خواهد کرد.
کاهش قدرت اقتصادی کشور با رواج کم‌فروشی
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: بنابراین چنانچه کم‌فروشی فراگیر شود که عرض کردم، به فرمایش قرآن، باعث نابودی امت‌های گذشته شده است، در سطح کلان، کاهش قدرت رقابت کشور را به دنبال خواهد داشت.
خادمعلیزاده عنوان کرد: چنانچه می‌خواهیم کالاهای ایرانی تبلیغ کنیم، یا کالاهای ایرانی به دنیا صادر کنیم اما اگر خدای ناکرده با مشکل کم گذاشتن در آن کالاها یا وزن کمتر مواجه شویم، این امر باعث سلب اعتماد در بازرگانی داخلی و بازرگان خارجی ما و در نتیجه، صادرات ما و کاهش تقاضا برای کالاهای ایرانی از داخل و خارج از کشور می‌شود؛ بنابراین باعث کاهش قدرت رقابت اقتصادی کشور هم خواهد شد.
لزوم وادار کردن کم‌فروشان به جبران خسارت مصرف‌کنندگان
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: نتیجه چنین وضعیتی، این است که صادرات، کمتر شده و واردات با افزایش بی‌رویه روبرو می‌شود و سپس وابستگی اقتصادی به خارج کشور و کسری تراز تجاری را شاهد خواهیم بود. در این فراز پایانی، توجهات را به آثار اقتصادی یک ناهنجاری اقتصادی در قرآن به نام کم‌فروشی توجه دادم که باعث نابودی بلند‌مدت جوامع شده است.
وی افزود: در سطح خُرد هم این عمل منفی، نتایج منفی در پی دارد که موجب از بین رفتن اعتماد در بازار و نامناسب شدن فضای کسب‌و‌کار در کشور می‌شود. بی‌‌اعتمادی در فضای کسب‌و‌کار، در واقع باعث افزایش هزینه مبادله می‌شود و افزایش هزینه مبادله هم چیزی غیر از رکود اقتصادی در پی نخواهد داشت.
خادمعلیزاده در پایان گفت: مسئولان نظارت‌کننده باید افراد کم‌فروش را مکلف کنند که این کم‌فروشی را برای تمام مصرف‌کنندگان، در حدی که ضامن هستند، شرعا جبران کنند؛ همانگونه که نظارت‌کنندگانی از سوی امام علی(ع) در بازار می‌گشتند و با این کم‌فروشی‌ها برخورد می‌کردند.
خداوند متعال در آیه 85 سوره مبارکه اعراف درباره اهمیت رعایت وزن و پیمانه به قوم شعیب می‌فرماید: «وَإِلَى مَدْيَنَ أَخَاهُمْ شُعَيْبًا قَالَ يَا قَوْمِ اعْبُدُوا اللَّهَ مَا لَكُمْ مِنْ إِلَهٍ غَيْرُهُ قَدْ جَاءَتْكُمْ بَيِّنَةٌ مِنْ رَبِّكُمْ فَأَوْفُوا الْكَيْلَ وَالْمِيزَانَ وَلَا تَبْخَسُوا النَّاسَ أَشْيَاءَهُمْ وَلَا تُفْسِدُوا فِي الْأَرْضِ بَعْدَ إِصْلَاحِهَا ذَلِكُمْ خَيْرٌ لَكُمْ إِنْ كُنْتُمْ مُؤْمِنِينَ؛ و به سوى [مردم] مدين برادرشان شعيب را [فرستاديم] گفت اى قوم من خدا را بپرستيد كه براى شما هيچ معبودى جز او نيست در حقيقت شما را از جانب پروردگارتان برهانى روشن آمده است پس پيمانه و ترازو را تمام نهيد و اموال مردم را كم مدهيد و در زمين پس از اصلاح آن فساد مكنيد. اين [رهنمودها] اگر مؤمنيد براى شما بهتر است» (الاعراف/85).
همچنین خداوند متعال در قرآن کریم در سوره الاسراء می‌فرماید: «وَأَوْفُوا الْكَيْلَ إِذَا كِلْتُمْ وَزِنُوا بِالْقِسْطَاسِ الْمُسْتَقِيمِ ذَلِكَ خَيْرٌ وَأَحْسَنُ تَأْوِيلًا ؛ و چون پيمانه مىكنيد، پيمانه را تمام دهيد و با ترازوى درست بسنجيد كه اين بهتر و خوش فرجامتر است». (الاسراء/ 35). علاوه بر این مواردی که به آنها اشاره شد، در بسیاری دیگر از موارد در قرآن و روایات در مورد آثار ناگوار کم‌فروشی و گرانفروشی هشدار داده شده است تا درس عبرتی برای همه مردمان در همه دوره‌های تاریخ باشد؛ بنابراین لازم است که آثار و عواقب کم‌فروشی از منظر قرآن مورد بررسی بیشتر قرار گیرد.
لزوم استفاده از بسته‌بندی شفاف در ارائه مواد غذایی
برای بررسی بیشتر این موضوع، با حجت‌الاسلام والمسلمین امیر خادمعلیزاده، عضو هیئت‌علمی دانشکده اقتصاد دانشگاه علامه طباطبایی، گفت‌وگویی انجام داده‌ایم که وی به ایکنا گفت: در ابتدا باید گفت که وظیفه نظارتی بخش‌های مسئول در اینجا بسیار مهم است. اگر قرار است در قیمت‌گذاری و نوشتن قیمت توجه کنند، پیام اقتصادی قرآن این است که این افراد، علاوه بر این موضوع، بر روی شفاف‌سازی بسته‌بندی مواد غذایی حساس باشند و با عدم شفافیت در این زمینه، بیشتر مبارزه کنند.
لزوم افزایش مطالبه مردم برای مقابله با کم‌فروشی
خادمعلیزاده افزود: در بسیاری از موارد، محصولاتی مانند دوغ و مانند آن، با بسته‌بندی غیرشفاف به گونه‌ای که محتویات داخل آن بسته اصلا قابل مشاهده نیست ارائه می‌شود. در اینصورت محتوا با وزن آن سازگار نیست و وقتی‌که مصرف‌کننده، بسته غذایی را خریداری می‌کند، چون همه چیز تیره و رنگ‌آمیزی شده است متوجه این نمی‌شود که بخشی از آن بسته غذایی، خالی و وزن آن کمتر است.
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی یادآور شد: امروز یکی شکل‌های کم‌فروشی در جامعه ما در همین بستهبندیهای غیرشفاف است که هم باید از طریق رسانه‌ها به مردم آگاهی‌بخشی شود هم اینکه حساسیت و مطالبه مردم و در واقع مسئولین نظارتی نسبت به این مسئله افزایش پیدا کند.
پیام اقتصادی سوره «المطففین» به مسئولان نظارتی در بازار کالا و خدمات
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی در ادامه اظهار کرد: پیام اقتصادی سوره «المطففین» به مسئولان نظارتی در بازار کالا و خدمات این است که تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان کالاها و خدمات را به شفاف‌سازی دعوت کرده و از دعوت بالاتر، شفاف‌سازی را الزام و قاعده‌مند کنند. این پیام قرآن برای شرایط اقتصادی ماست و در کنار نظارت بر قیمت‌ها، بر ارائه محتوا و وزن بسته‌بندی‌ها به طور شفاف، اصرار، بلکه بالاتر از آن، الزام داشته باشند.
وی افزود: اما بحث دیگر درباره آثار اقتصادی شفافیت در امور اقتصادی و از جمله وزن کالاها است. یکی از آثار اقتصادی شفافیت که با استفاده از ادبیات اقتصادی می‌توانیم در تفسیر آیات شریفه قرآن عنوان کنیم، افزایش اعتماد مشتریان است که البته تفسیر این مطلب را به مطالعه کتاب «تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی» واگذار می‌کنم که تبیین قرآنی و تبیین اقتصادی این مسئله و مسائل مشابه را در آنجا مطالعه کنند.
لزوم رعایت مسائل شرعی در امر خرید و فروش
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی عنوان کرد: در اینجا اشاره کنم که یکی از آثار اقتصادی شفافیت در امور اقتصادی و مبادلات و از جمله وزن کالاها، به خصوص در این بسته‌بندی‌ها، جلب اعتماد مشتریان و فروش بیشتر و موفقیت در عرصه رقابت است؛ یعنی اگر تولیدکنندگان، خواستار فروش بیشتر و سود عادلانه بیشتر هستند، باز به لحاظ اقتصادی، شفاف‌سازی در این بسته‌بندی‌ها و مانند آن به نفع آنها است.
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: نکته‌ای که قرآن در زمینه خرید و فروش‌ها اشاره کرده است که باید هم به آثار اخلاقی، فردی و اجتماعی و هم آثار اجتماعی و اقتصادی این مسئله توجه داشت که نفع تولیدکنندگان و عرضه‌کنندگان و حتی بالاتر از آن، نفع مصرف‌کنندگان را مورد توجه قرار داده است، رعایت الزامات شرعی از جمله ضمان شرعی است که در خرید و فروش بسیار دارای اهمیت است.
مفهوم کم گذاشتن در ارائه خدمات
نویسنده کتاب «تفسیر موضوعی قرآن کریم با رویکرد اقتصادی» تأکید کرد: این مسئله در قرآن مورد توجه قرار گرفته است و گفته شده که این مسئله در اقوام گذشته باعث نابودی امت‌ها شده است.
وی افزود: بنابراین عدم شفافیت در وزن کالاها و حتی ارائه خدمات که شامل کم گذاشتن در ارائه خدمات الکترونیکی، مکانیکی، ساختمانی، خیاطی و مانند هم می‌شود، بسیار یافت می‌شود که همه این موارد، مشمول کم گذاشتن در ارائه خدمات است.
عواقب اقتصادی کم‌فروشی
خادمعلیزاده ادامه داد: علاوه بر ضمان شرعی که باید از سوی رسانه‌ها مورد تأکید قرار گیرد و پیام قرآن است. «وَيْلٌ لِلْمُطَفِّفِينَ» را برخی فقها، بر تحریم به این کار تفسیر کرده‌اند. پس عدم شفافیت در وزن کالاها و حتی ارائه خدمات، علاوه بر ضمان شرعی، موجب حذف عرضه‌کننده از صحنه رقابت و فروش و سود کمتر یک واحد اقتصادی می‌شود که اقدام به کم‌فروشی کرده است و این مسئله از اهمیت زیادی برخوردار است.
وی افزود: نکته دیگری هم که لازم است توضیح دهم، این است که گرانفروشی نیز مصداقی از کم‌فروشی است؛ چون آن کسی‌که در حال گرانتر فروختن از قیمت بازار است، به نوعی وزن کمتری را در مقابل بها و قیمت بالاتر از مردم می‌گیرد و باز مشمول آیات شریفه سوره المطففین است.
ارتباط کم‌کاری با کم‌فروشی
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی ادامه داد: نکته دیگری که به عنوان آثار اقتصادی کم‌فروشی به زبان ادبیات اقتصادی روز باید توضیح داد، این است که کم‌کاری و کم گذاشتن در خدمات و کم‌فروشی کالاها و مانند آن، یا حتی کم‌گذاری نیروی کار هم مصداق کم‌فروشی است.وی افزود: کم‌کاری یک مهندس، یک معلم، یک پرستار، یک پزشک و مانند آن، در هر محیطی، موجب کاهش بهره‌وری آن نیروی ارائه‌کننده کار یا تولید‌ات اقتصادی یک بنگاه، یک مغازه یا فروشگاه و ماننده آن می‌شود. وقتی بهره‌وری آن فروشگاه پائین بیاید، هزینه‌های تولید افزایش پیدا می‌کند و قدرت رقابت آن بنگاه و آن واحد اقتصادی کاهش پیدا خواهد کرد.
کاهش قدرت اقتصادی کشور با رواج کم‌فروشی
این پژوهشگر اقتصاد اسلامی یادآور شد: بنابراین چنانچه کم‌فروشی فراگیر شود که عرض کردم، به فرمایش قرآن، باعث نابودی امت‌های گذشته شده است، در سطح کلان، کاهش قدرت رقابت کشور را به دنبال خواهد داشت.
خادمعلیزاده عنوان کرد: چنانچه می‌خواهیم کالاهای ایرانی تبلیغ کنیم، یا کالاهای ایرانی به دنیا صادر کنیم اما اگر خدای ناکرده با مشکل کم گذاشتن در آن کالاها یا وزن کمتر مواجه شویم، این امر باعث سلب اعتماد در بازرگانی داخلی و بازرگان خارجی ما و در نتیجه، صادرات ما و کاهش تقاضا برای کالاهای ایرانی از داخل و خارج از کشور می‌شود؛ بنابراین باعث کاهش قدرت رقابت اقتصادی کشور هم خواهد شد.
لزوم وادار کردن کم‌فروشان به جبران خسارت مصرف‌کنندگان
عضو هیئت‌علمی دانشگاه علامه طباطبایی افزود: نتیجه چنین وضعیتی، این است که صادرات، کمتر شده و واردات با افزایش بی‌رویه روبرو می‌شود و سپس وابستگی اقتصادی به خارج کشور و کسری تراز تجاری را شاهد خواهیم بود. در این فراز پایانی، توجهات را به آثار اقتصادی یک ناهنجاری اقتصادی در قرآن به نام کم‌فروشی توجه دادم که باعث نابودی بلند‌مدت جوامع شده است.
وی افزود: در سطح خُرد هم این عمل منفی، نتایج منفی در پی دارد که موجب از بین رفتن اعتماد در بازار و نامناسب شدن فضای کسب‌و‌کار در کشور می‌شود. بی‌‌اعتمادی در فضای کسب‌و‌کار، در واقع باعث افزایش هزینه مبادله می‌شود و افزایش هزینه مبادله هم چیزی غیر از رکود اقتصادی در پی نخواهد داشت.
خادمعلیزاده در پایان گفت: مسئولان نظارت‌کننده باید افراد کم‌فروش را مکلف کنند که این کم‌فروشی را برای تمام مصرف‌کنندگان، در حدی که ضامن هستند، شرعا جبران کنند؛ همانگونه که نظارت‌کنندگانی از سوی امام علی(ع) در بازار می‌گشتند و با این کم‌فروشی‌ها برخورد می‌کردند.
