زبان طنز؛ ساختاری برای شکست هیمنه پوشالی داعش/ هم‌ذات پنداری خانواده‌های مدافعان حرم برای ما ارزشمند بود

سریال «پایتخت 5» در سری جدید خود با پرداختن به موضوع داعش نظرات متفاوتی را معطوف خود کرد، اما به هر حال این مجموعه با تمام نقاط قوت و ضعف خود، بهترین سریال نوروزی سیما از دیدگاه تماشاگران بود. با این توضیح خبرنگار ایکنا گفت‌و‌گویی با سیروس مقدم کارگردان این مجموعه انجام داده که در ادامه با آن همراه می‌شویم.

چرا در فصل پنجم پایتخت موضوع داعش محور اصلی قصه قرار گرفت؟

 تیم سازنده پایتخت، در مسیر فیلمسازی و سریال سازی خود، طبیعتاً به پختگی‌های رسیده‌اند و در کنار آن با نقد‌ها و نظرات مردم و منتقدان آشنا شده و خود را مسلح  به تکنولوژی جهان در بخش‌های مختلف کرده‌‌اند. در بخش فیلمنامه‌ای محسن تنابنده و خشایار الوند، به سراغ موضوع رفتند که در سال گذشته بسیار داغ بود و در ساختار هم، تلاش کردیم که قصه را از زیبایی‌های شمال کشور یعنی مازندران شروع کنیم و سپس به ترکیه و سوریه برسیم. که هر کدام جذابیت‌های خودش را دارا بود.

درباره همکاری پایتخت با سازمان فرهنگی هنری اوج توضیح دهید؟

موسسه فرهنگی و رسانه‌ای اوج، اساساً بوجود آمده تا در بخش‌های فرهنگی که شاید دیگر سازمان‌های و ارگان‌ها، کمبود دارند، کمک کند تا آثار فاخر و ارزشمندی تولید شود. این بودجه و سرمایه متعلق به مردم است و چه بهتر که خرج خود مردم ایران شود. طبیعی است که این‌گونه سرمایه گذاری، موجب رونق فرهنگ‌سازی و سریال سازی می‌شود و بسیاری از پروژه‌های ارزشمند که امکان ساخت آن در جاهای دیگر وجود ندارد، امکان تولید پیدا می‌کنند.

آیا سرمایه گذاری اوج در پروژه به دخالت در کار نیز منتج شد؟

در مورد پایتخت که به هیچ وجه اینچنین نبود، ما طرح یک فیلم سینمایی از پایتخت را داشتیم که به دلیل سنگینی تولید و عدم شناخت از مقوله داعش و سوریه  با موسسه‌ اوج در میان گذاشتیم و آن‌ها هم استقبال کردند و از آن حمایت مادی و معنوی به عمل آوردند. به اعتقاد بنده سفارشی‌سازی معنای دیگری دارد که در مورد پایتخت صادق نیست.

باید اضافه کنم، همانگونه که توضیح دادم تنابنده طرحی سینمایی از پایتخت داشت که همین قصه‌ای است که به سریال تبدیل شد. این طرح حدود دو سال پیش برای سینما نوشته شده بود که تلویزیون پیشنهاد سریال شدنش را داد و چون اوج هم به سوژه علاقمند شده بود، امکاناتی را فراهم کرد تا پایتخت 5 ساخته شود. آنها مشاوره‌های خوبی به ما دادند، تعداد زیادی فیلم و گزارش درباره سوریه داعش برایمان فراهم کردند. جلسات خوبی با کسانی که در سوریه حضور داشتند گذاشتند و ما از تجارب و خاطرات آنها در سریال استفاده کردیم. در مرحله نگارش فیلمنامه هم قدم به قدم کنار ما بودند و اگر نظری داشتند به ما می‌دادند، اما هرگز سمت و سوی قصه و یا تغییر در روایت قصه به وجود نیامد و همانی ساخته شد که از ابتدا تنابنده نوشته بود.

درباره الزام پرداختن به چنین موضوعاتی توضیح دهید؟

همانطور که می‌دانید در سال گذشته بحث داعش و خط آنها بسیار داغ بود و ما می‌خواستیم که این بار خانواده پایتخت را در شرایطی بحرانی‌تر و فراتر از مرزهای خودمان محک بزنیم و اینکه اگر این خانواده در شرایطی سختی در کشوری جنگ زده قرار بگیرند، چه واکنشی نشان می‌دهند، طبیعی بود که بهترین بحران، مسئله داعش بود و کانون حادثه یعنی سوریه.

درباره تصویرسازی از داعش باید اضافه کنم، هیچ جای سریال به یاد نمی‌آورم که داعشی‌ها را زبون و ضعیف و تسلیم نشان داده باشیم وگرنه آن خوف و وحشتی که مخاطبان به ما می‌گویند به سراغشان آمده، اساساً به وجود نمی‌آمد تنها تفاوت در این است که قهرمانان ما، هم فکر خوبی دارند و هم غیرت، وطن دوستی، عزت و توکل به خدا و ائمه. از سوی دیگر، ما آنقدر آنها را بزرگ و تسلیم ناپذیر و خطرناک نشان داده‌ایم که به هدفی که آنها داشته‌اند، یعنی ایجاد ترس و رعب در دل ایرانیان گویی لبیک گفته‌ایم آنها با شهادت و بریدن سر و ... می‌خواهند ما را بترسانند و ما با پایتخت و کمدی‌اش به آنها می‌خندیم و می‌گویم شما لو‌لو خورخوره‌ دیگران هستید و ما داریم بر ضد استراتژی آنها عمل می‌کنیم در غیر این صورت آنها و اربابانشان به هدفشان که همان ایجاد رعب و وحشت در دل ما است می‌رسند.

برخی‌ها از نگاه پایتخت به موضوع داعش انتقاد دارند، پیرامون این موضوع چه نظری دارید؟

این‌هم از همان مسائلی است که بنده درک نمی‌کنم، ما سعی کردیم خطراتی که منطقه و کشورمان را تهدید می‌کند، نشان دهیم ما تلاش کردیم، اوضاع دردناک سوریه و مردم آواره و سرگردان آنجا را نشان دهیم تا مردم، قدر امنیت و آرامش کشورمان را بدانند تلاش کردیم، غیرت، مردانگی، ناموس‌پرستی ایرانیان و همچنین وحدت و همدلی مردم سرزمین‌های مسلمان را نشان دهیم و پاس بداریم، جوانانی را که برای حفظ این امنیت و آرامش از خودشان بگذرند و ... آیا این‌ها مسائل کم اهمیت یا بی‌ارزشی است که بعضی‌ها آن را نقد می‌کنند که چرا داعش را مطرح کردید، چرا مقاومت خانواده نقی معمولی را نشان دادید... یا مثلا خانواده‌های مدافعان حرم اگر با قهرمانان پایتخت هم‌ذات پنداری کرده‌اند مرتکب گناهی شده‌ایم؟ پس بهتر است برای قضاوت کردن در هر موردی کمی منصف بود.

این سریال درفصل پنجم کاری بسیار بزرگ به لحاظ پروداکشن است. درباره سختی‌های پیش رویتان در این سریال توضیح دهید؟

گروه سازنده سریال پایتخت از همان ابتدا با خود عهد کرده بودند که یا دیگر پایتخت نسازند و یا اگر می‌سازند از هیچ چیز کم نگذارند و سختی‌هایش را به جان بخرند تا پایتختی قوی‌تر و با کیفیت‌تر از چهار پایتخت قبلی ساخته شود، پایتخت 5 کار سختی بود ما در خرداد و تیر یعنی وسط گرمای تابستان بخش‌های جنگ و بیابان‌ها را در شهرک دفاع مقدس در گرمای 50 درجه فیلمبرداری کردیم حضور بیش از بیست نفر در یک ماشین جنگی به همراه دوربین و صدا بردار و ... کار طاقت فرسایی بود، بخش‌های بالن و سقوط  در دریا کشنده بود و بسیار سختی‌های دیگر ولی همه با جان و دل و با انگیزه سختی‌ها را تحمل کردند و هرگز کم نگذاشتند. ظرفیت اصلی را روحیه و انگیزه تک تک افراد گروه بازیگران بوجود آوردند که من همین جا از همه آنها تشکر می‌کنم.

پایتخت 5 تجربه جدید را در حوزه جلوه‌های ویژه پیش‌روی سریال‌سازی ما قرار می‌دهد کمی درباره این موضوع توضیح دهید؟

مسئله ویژوال افکت مسئله‌ مهجور و گمشده‌ای در امر فیلمسازی ایران است در حالیکه جهان به کمک این تکنولوژی، فضاهای را خلق می‌کند که انسان را حیرت‌زده‌ می‌کند، اما در ایران به آن کمتر توجه می‌شود. فرید ناظر فصیحی، یکی از بهترین تکنسین‌های این رشته است او به کمک کرد تا هر آنچه را که فکر می‌کردیم ولی امکان ساخت واقعی آن را نداشتیم، داشته باشیم. حضور یک بالن با ده سرنشین در آسمان، باد، ابر، طوفان، باران و سقوط  فقط  با کمک او و تکنولوژی آن قابل اجرا بود. امیدواریم پایتخت بهانه‌ای شود تا به این تخصص دیگران هم جدی‌تر فکر کنند. در ضمن در بخش‌های بالن هم با استفاده از علم و فن ویژوال افکت، توانستیم صحنه‌های را خلق کنیم که در تلویزیون و سینمای ایران بی‌سابقه بود. بدیهی است که اگر امکانات و حمایت‌های اوج نبود، قطعا بضاعت ما برای ایجاد چنین صحنه‌هایی بسیار کم بود.

پایتخت تا چند فصل ادامه پیدا خواهد کرد؟

تا زمانی که پایتخت ساخته شود و تا زمانی که بازیگران پایتخت با همین انگیزه و هیجان دوست داشته باشند که حضور داشته باشند، قطعاً این همکاری صورت می‌گیرد. ما با سختی‌های فراوان و تلاش‌های تنابنده والوند این شخصیت‌ها را خلق کرده و پرورش داده‌ا‌یم، بنابراین، یک سرمایه‌ دراماتیک و جذابی را که خودمان بوجود آورده‌ایم، هرگز دلمان نمی‌خواهد از دست بدهیم؛ زیرا در کنار هم، همگی می‌دانیم که موفق خواهیم بود.

درباره شخصیت‌پردازی در سریال توضیح دهید و بگوید چرا شیرینی شخصیت «هما و پنجعلی» به اندازه دیگر بازیگران سریال نیست؟

هر شخصیتی در فیلمنامه کارکردی دارد و آن را باید در ارتباط با کلیت کاراکتر‌ها نگاه کرد ما در پایتخت سعی کرده‌ایم رنگ آمیزی متنوعی را بوجود بیاوریم. خانواده‌ای که هم در آن بچه‌ها هستند و هم پیرمرد، جوان، کودک، زن و شوهر ... بنابراین، این ترکیب کنار هم خوب قرار گرفته‌اند، البته شخصیت هما در این پایتخت، تغییرات اساسی کرده است و همان‌طور که دیدیم، فراز و نشیب‌های روحی زیادی دارد ولی به هر حال عقلش به دلیل سواد بیشتر، تسلط به زبان انگلیسی و ... بیش از دیگران است و از تصمیمات لحظه‌ای و احساسی پرهیز می‌کند کما این‌که در نظر‌سنجی سازمان، بیشترین آرا به خود اختصاص داده است. نکته دیگر این‌که هر نقشی در این رنگ‌آمیزی کار کرد خودش را دارد طبعا یک پیر مرد بیمار، الزایمری و ناتوان، نمی‌تواند سخنوری کند و یا فعالیت آنچنانی داشته باشد مهم این است بخاطر علاقه خانواده به او، قادر است برای دیگران قصه بسازد.

درباره جایگاه محسن تنابنده در پایتخت توضیح دهید؟

ایده اولیه پایتخت در ده سال پیش توسط محسن تنابنده شکل گرفت و با استقبال ما روبرو شد، در واقع می‌شود گفت که مغز و ایده‌ای پایتخت متعلق به اوست او به خلق شخصیت‌ها پرداخت و سپس برایشان زبان و لهجه ساخت، سپس با کمک خشایار الوند، قصه‌ها را پرداخته کرد. از سوی دیگر یکی از نقش‌های حساس پایتخت را یعنی نقی را بازی می‌کند و چون نویسنده متن است، به خوبی کار هدایت بازیگران را برعهده دارد و در طول ساخت هم مشاوره‌های سازنده‌ای به بنده می‌دهد تا فکر او در عمل به خوبی پیاده شود.

شخصیت بهتاش چگونه به کار اضافه شد و چرا تا به این اندازه با استقبال تماشاگران مواجه شد؟

بهرام افشاری بازیگر توانایی است من یک تئاتر از او دیدم و لذت بردم او برای کارش سالهاست زحمت می‌کشد خون دل می‌خورد و در انتظار لحظه‌ای بود که توانش را نمایش دهد. در پایتخت 2، نقش کوچکی را به‌عنوان برادر بهبود که معتاد بود را بازی کرد و خوش درخشید سپس در علی‌البدل یکی از نقش‌های محوری را بازی کرد و خیلی خوب با تیم اخت شد و از سختی کار نهراسید به همین خطار ما با او جای خالی بهبود را که پدرش می‌شد را پر کردم و او دیگر جزء خانواده پایتخت شده است.

شروطی که برای ساخت ادامه پایتخت لازم است را نام ببرید؟

بارها عرض کرده‌ام که سه عامل اصلی وجود دارد اول، مخاطب و مردم همچنان پایتخت را دوست داشته باشند و خواهان ادامه باشند. دوم، مدیران فرهنگی و سازمان صدا و سیما به این نیاز جامعه لبیک بگوید و برایش سرمایه گذاری کند. سوم، مهمتر از همه این‌که پایتخت و محسن تنابنده به ایده‌ای جدید و نو برسد. توقع مردم از پایتخت بالا رفته و اگر به قصه‌ خوبی نرسیم ترجیح می‌دهم خاطرات پنچ گانه پایتخت را خراب نکنیم. باید اضافه کنم سریال برای نوروز ساخته شده و قرار بود 13 قسمت باشد از سوی دیگر دو سال از پخش پایتخت 4 می‌گذشت و ما مجبور بودیم، خانواده را بعد از این مدت کنار همدیگر ببینیم و مخاطب با او تجدید خاطره کند و سپس وارد بحث سفر و ترکیه و داعش بشویم، به همین دلیل در تقسیم بندی ما سه قسمت شروع، دو قسمت ترکیه بالن و دریا و 6 قسمت سوریه و جنگ وجود داشت که با اضافه شدن تعطیلات تا هفدهم، این تقسیم بندی هم تحت الشعاع قرار گرفت.

 گفت‌و‌گو از داود کنشلو

انتهای پیام