هشدار در مورد افزایش کودکان کار

به گزارش ایکنا؛ فردا چهارشنبه، 22 خردادماه، مصادف است با 12 ژوئن روز جهانی مبارزه با کار کودکان؛ وقتی مسئله کار کودک یا کودک کار در ایران مطرح می‌‌شود، اولین و عمومی‌ترین تصویری که به ذهن مردم خطور می‌کند کودکان دست‌فروش سر چهارراه‌ها یا داخل متروهاست، اما آیا معضل کودکان کار محدود به همین کودکان است؟ این معضل در ایران چقدر جدی است و آیا بیشتر کودکان کار در ایران اتباع خارجی هستند؟ پاسخ این سؤال‌ها و جزئیات بیشتری را از معضل کودکان کار در جهان از زبان لطف‌الله محسنی، معاون اجتماعی انجمن حمایت از کودکان کار، بخوانید.

152 میلیون کودک کار در جهان 

لطف‌الله محسنی، معاون اجتماعی انجمن حمایت از کودکان کار، در پاسخ به این سؤال که اکنون چه تعداد کودک کار در جهان وجود دارد؟ گفت: براساس آخرین آمار اعلام شده، همه کشورها با مسئله کار کودکان درگیر هستند. البته بیشترین تعداد کودک کار را کشورهای آفریقایی و آسیایی دارند و کشورهای اروپایی و آمریکایی در رده‌های بعدی هستند. در حال حاضر نیز براساس آخرین آمار سازمان بین‌المللی کار(ILO) حدود 152 میلیون کودک در جهان داریم که می‌توان به آنها کودک کار گفت.

وی ادامه داد: از 152 میلیون کودک کار در جهان 83 میلیون نفر درگیر کارهای مخاطره‌آمیز و خطرناک هستند. حدود 108 میلیون نفر در حوزه‌های کشاورزی و دامداری کار می‌کنند و 75 میلیون کودک نیز مشاغل خانگی و خانوادگی را انجام می‌دهند.

محسنی با اشاره به 100 سال مبارزه جهانی با کار کودکان اعلام کرد: علی‌رغم این مبارزه همچنان جهان با این معضل درگیر است.

وی در پاسخ به این سؤال که آیا دست‌فروشی در خیابان برای کودکان کار خطرناکی محسوب می‌شود؟ گفت: در این خصوص دسته‌بندی وجود دارد؛ برخی کارها اساساً و به صورت قانونی برای همه جرم تلقی می‌شود، مثل قاچاق موادمخدر و اعمال مجرمانه؛ برخی کارها مثل استفاده از کودکان در درگیری‌های مسلحانه و نزاع‌ها و فعالیت‌های جنسی، هرزه‌نگاری و پورنوگرافی کارهای خطرناک محسوب می‌شوند. یک‌ دسته از کارها نیز به واسطه شرایط محیط کار جزو کارهای سخت و خطرناک تلقی می‌شوند، مثل کار در مکان‌هایی که دما خیلی بالا یا خیلی پایین است، آلودگی‌های شیمیایی و صوتی شدیدی وجود دارد، ارتعاشات زیاد است و کار در ارتفاع بالا، اعماق دریا یا کارهایی که ساعت کاری طولانی دارد.

این فعال اجتماعی افزود: کودکان در شهرهای بزرگ در معرض صدا، دمای بالا و پایین، آلودگی هوا، ساعت کار بسیار طولانی، خطرات تصادف و مشکلات ترافیکی و رفتارهای توهین‌آمیز قرار دارند.

محسنی در پاسخ به این سؤال که آیا قوانین ایران برای مقابله با کار کودک کافی است؟ گفت: واقعیت این است که قوانین ایران قوانین ضعیفی نیست و براساس کنوانسیون سازمان بین‌المللی کار، حداقل سن کار کودک پانزده سالگی است و طبق آن اگر کودک کاری بین 15 تا 18 سال سن دارد، باید شرایط کارش استاندارد باشد.

قوانین مربوط به کودکان کار ضمانت اجرایی ندارد

وی افزود: ناراحت‌کننده است که در اجرای این قوانین سازوکارهای لازم را نداریم؛ یعنی بخش‌هایی که باید بر کار کودکان نظارت کند و مانع از کار غیرقانونی کودکان شوند، سازوکار و ناظران قوی ندارند. البته این مشکل مختص ایران نیست، بلکه در سایر کشورها به ویژه کشورهایی که بچه‌ها در کشاورزی به کار گرفته می‌شوند نیز مشکل نظارت بر کارگاه‌ها، زمین‌های کشاورزی و ... وجود دارد.

این فعال اجتماعی حوزه کودکان کار با اشاره به اینکه سندیکاها، صنوف و اتحادیه‌های کارگری و کارفرمایی می‌توانند در این باره اقداماتی کنند، گفت: متأسفانه از این صنوف هم استفاده درستی نمی‌کنیم، به آنها آموزش نمی‌دهیم و از آنها نمی‌خواهیم که به رعایت قوانین مربوط به کار کودکان متعهد باشند.

وی بر نقش مهم سازمان‌های مردم‌نهاد در حوزه کودکان کار تأکید و تصریح کرد: سازمان‌های مردم‌نهاد نیز در این باره مؤثرند، زیرا می‌توانند به عنوان بازوی مدنی برای کمک به بچه‌ها فعال باشند؛ به ویژه وقتی بازرسی‌ها نقص دارد و این نهادهای مردمی هم به درستی سازماندهی نمی‌شوند.

محسنی در پاسخ به این سؤال که آیا موانعی بر سر راه فعالیت‌های سازمان‌های مردم‌نهاد حامی کودکان کار در ایران وجود دارد؟ گفت: مانع نه اما از آنها حمایتی هم نمی‌شود و مشکلات آنها شنیده و سازماندهی نمی‌شود. فرض کنید اگر به عنوان فعال مدنی موردی را به وزارت کار برای پیگیری گزارش کنم تا این نهاد برای مداخله قضایی این مسئله را به حوزه‌های قضایی گزارش دهد، روند آن طولانی، سخت و ناکارآمد است.

وی به نقش مردم در این حوزه نیز اشاره کرد و گفت: اگر مردم به خوبی درباره حقوق کودک توجیه و آگاه شوند، می‌توانند ابزارهای بازدارنده خوبی باشند، اما اصلاً به نقش مردم در این مسئله توجه و بر روی آن کار نمی‌شود؛ رسانه‌ها هم ساکت هستند و مردم را به درستی توجیه نمی‌کنند.  

معاون اجتماعی انجمن حمایت از کودکان کار در پاسخ به این سؤال که بچه‌های ایران بیشتر در چه حوزه‌‌هایی کار می‌کنند؟ گفت: یکی از اشکالات عمده در کشور ما این است که تصویر درستی از کار کودک در کشور نداریم. در کل دنیا براساس یک فرمول مشخص و استاندارد بین‌المللی مسئله کار کودک رصد می‌شود، اما هیچ وقت در یک پژوهش مستمر و علمی، کودکان کار کشور را شناسایی و دسته‌بندی و وضعیت آنان را ترسیم نکرده‌ایم؛ به همین دلیل نمی‌توانیم برای آن برنامه‌ریزی و اقدام درستی کنیم یا حتی ادعا کنیم که وضعیت ما چگونه است.

اشتباه بزرگ مسئولان محدود کردن کودکان کار به کودکان خیابانی است

محسنی درباره اینکه مدام ادعا می‌شود بیشتر کودکان کار در ایران اتباع خارجی هستند، گفت: اشتباه بزرگ مسئولان این است که وقتی گفته می‌شود کار کودک این مسئله را محدود می‌کنند به کودکانی که در خیابان هستند و دست‌فروشی، تکدی‌گری و ... می‌کنند، در حالی که آنان درصد کوچکی از کودکان کار ایران هستند. بیشتر کودکان کار در بخش‌ کشاورزی در روستاها، کارگاه‌های غیررسمی و غیرقانونی و مشاغل خانگی فعال‌اند، اما مسئولان فقط کودکان خیابانی را می‌بینند که طبیعتاً بخشی از آنها هم اتباع خارجی هستند.

وی تصریح کرد: برای کسی که دغدغه کودکان را دارد فرقی نمی‌کند که کودک ملیت یا تابعیت کجا را دارد، خانواده دارد یا ندارد، به زور سرچهارراه آورده شده یا خودش رضایت دارد. کودک کودک است؛ مهم این است که هر کودکی حق دارد درس بخواند و رشد کند و نباید درگیر فعالیت‌های مخاطره‌آمیز شود. وظیفه حاکمیت این است که از همه کودکان وقتی در ایران هستند حمایت کند.

محسنی با ابراز تأسف از اینکه در بسیاری از مواقع مسئولان برای فرار از مسئولیت خود به مطرح کردن مباحثی از قبیل اینکه بیشتر کودکان خیابانی اتباع خارجی هستند متوسل می‌شوند، در خصوص چشم‌انداز وضعیت کار کودکان در ایران به ویژه با توجه به وضعیت اقتصادی حاکم بر کشور گفت: از حدود یک سال و نیم پیش در تمام نشست‌ها در این خصوص اعلام خطر کرده‌ایم. شرایط در حال بدتر شدن است و وقتی شرایط اقتصادی بد می‌شود، کودکان کار افزایش پیدا می‌کنند. شوک‌های اقتصادی در دنیا یا شرایطی که منجر به افزایش بیکاری، تورم و یا افزایش مناقشات محلی می‌شود، افزایش تعداد کودکان کار را در پی دارد و اکنون به شدت نگران افزایش شیب تعداد کودکان کار هستیم.

وی هدف از نامگذاری روز جهانی مبارزه با کار کودک را ایجاد بسیج مردمی و افزایش آگاهی جامعه دانست و اظهار کرد: این مشکل با مشارکت عمومی حل می‌شود و این امر با آگاهی عمومی حاصل خواهد شد. افزایش آگاهی مردم باعث می‌شود که نگاه جامعه در مورد این موضوع تغییر کند. البته مسائل اقتصادی و سیاسی هم در این مسئله نقش دارند، اما آگاهی اجتماعی مردم در مسئله کار کودکان مهم است و ما در جایگاه جامعه مدنی و سازمان‌های مردم‌نهاد حامی کودکان، حداقل در این هفته از رسانه‌ها انتظار داریم که به صورت صحیح به مسئله کودکان کار بپردازند.

اشتباهات رسانه‌ها در انعکاس کار کودکان

محسنی در پاسخ به درخواست ایکنا برای بیان اشتباهات رسانه‌ها در انعکاس کار کودکان گفت: یکی از اشتباهات رسانه‌ها محدود کردن مسئله کودکان کار به افرادی است که در خیابان‌ها مشغول کارند. کودکانی که در خیابان‌ها به دست‌فروشی، تکدی‌گری یا شیشه‌پاک‌کنی و ... مشغول‌اند بخش کوچکی از کودکان کار هستند. اشتباه دیگر برخی رسانه‌ها این است که مطرح می‌کنند کودکان کار از طریق باند‌ها هدایت می‌شوند و این بچه‌ها نیاز مالی ندارند و سازماندهی‌شده از احساسات مردم سوء‌استفاده می‌کنند.

وی اضافه کرد: نمی‌گوییم که باندی عمل کردن و سوء‌استفاده باندها از این کودکان اصلاً وجود ندارد، اما میزان این مسئله به حدی کم است که حتی می‌توان آن را نادیده گرفت. اینکه کار کودک را یک پدیده سازماندهی‌شده بدانیم که عده‌ای کودکان را در تهران پخش می‌کنند یک اشتباه است. درصد این مسئله در تهران بسیار پایین است و این آدرس غلط دادن هم مسئولان را در برنامه‌ریزی دچار اشتباه می‌کند و هم مردم در مواجهه با این کودکان دچار خطا می‌شوند.

محسنی فقر مالی و فرهنگی را عامل جدی در راه یاففتن کودکان به بازار کار دانست و اضافه کرد: ممکن است در چهارراه‌ها مشاهده کنید که گروهی از کودکان با هم در حال کارند، اما باید بدانید که این افراد با هم نسبت خانوادگی دارند و درآمدشان را به خانواده‌هایشان می‌دهند.

انتهای پیام