ملازمت عقل و وحی از مهمترین حکمت‌های سیره امام رضا(ع)

به گزارش ایکنا، حجت‌الاسلام والمسلمین رضا برنجکار، استاد دانشگاه تهران امروز 23 تیرماه در سومین همایش «سیره امام رضا(ع)؛ آموزه‌ها و کارکردها» که در موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی در قم برگزار شد، گفت: حکمت وقتی برای عرضه در جامعه، آرام آرام از سوی خداوند در قالب قرآن تنزل یافته است، گرچه براساس نزول یکباره قرآن، این حکمت بر قلب پیامبر القاء شده است.

وی با بیان اینکه فقط در دوران برخی از ائمه(ع) فرصت برای تبیین حکمت شیعه فراهم شد، افزود: در چند دوره مانند دوران امام علی(ع) خطبه‌های توحیدی مطرح شده، در دوره صادقین(ع) و بعد از آن دوره امام رضا(ع) مباحث حکمی شیعه در ابعاد دیگر هم مورد توجه قرار گرفته است؛ مثلاً یکی از مباحث مهم بحث اراده است. در مناظره امام رضا(ع) با سلیمان مروزی شاهدیم که امام یکایک دیدگاه‌های وی را نقد فرموده و نظر مبارکشان را فرمودند که اراده، صفت فعل و حادث است.

برنجکار بیان کرد: اولین اصل در سیره حکمی امام رضا(ع) بحث عقل و نقل است. ایشان فرمودند که ما محتاج به نقل و وحی هستیم، زیرا عقول مردم با هم اختلاف دارند و بعد فرمودند که اساساً اگر بخواهیم به دین برسیم، باید از طریق سمع برسیم و بدون سمع، امکان رسیدن به دین ممکن نیست. البته سمعی که منشأ آن پیامبر و اهل بیت(ع) هستند.

استاد دانشگاه تهران اظهار کرد: امام بر این نکته تأکید دارند که هر کسی فکر کند که غیر از وحی می‌تواند به دین برسد، خدا او را به فنا می‌رساند؛ ابن سکیت، عالم و فقیه خدمت امام آمد و گفت که اختلاف زیاد شده است و قرآن را هر کسی طوری تفسیر می‌کند و ما از کجا بفهمیم که کدام حجت است؛ امام فرمودند که عقل ملاک است، لذا کلینی کافی را هفت جلد نوشته، ولی از کتاب العقل شروع کرده است، زیرا عقل، مدار و قطب است. با عقل است که می‌فهمیم امام حق است؛ پس عقل نیاز به وحی و وحی هم نیاز به عقل دارد و این تفکر عقل‌بسندگی مردود است.

وی افزود: اگر در برخی روایت از متکلمین نقد و ذم شده است، مراد کسانی هستند که کلام را بدون استناد به قرآن و روایات، ملاک کار خود قرار می‌دهند و هر چه از ذهنشان تراوش کند، می‌گویند.امام بر این نکته تأکید دارند که هر کسی فکر کند که غیر از وحی می‌تواند به دین برسد، خدا او را به فنا می‌رساند

امام رضا(ع) بر این نکته تأکید دارند که هر کسی فکر کند که غیر از وحی می‌تواند به دین برسد، خدا او را به فنا می‌رساند.

برنجکار در توضیح فلسفه نام‌گذاری علم کلام تصریح کرد: حکمای دینی و غیردینی چون سخنانشان را با تکلم بیان می‌کردند، شاید همین سبب شده تا علم کلام به این اسم نامگذاری شود.

وی با برشمردن برخی نکات جزئی‌تر در حکمت شیعه افزود: امام از یک‌طرف معرفت را صنع خدا می‌دانند و از طرف  دیگر استدلالات عقلی را مطرح می‌کنند. در خطبه معروفی که امام وارد مرو شدند، فرمودند که نظام توحید خدا، نفی صفات از خداوند است، زیرا صفات مخلوق هستند.

برنجکار با بیان اینکه امام رضا(ع) الهیات تعبیری را بنیان نهادند، بیان کرد: ایشان فرمودند که اسماء و صفات با تذکر فطری ما را به خدا می‌رساند.

انتهای پیام