شرح دعای تحویل سال در بیان آیت‌الله جوادی آملی / تعارض در روایات مرتبط با نوروز
آیت‌الله جوادی آملی تأکید کردند: بهار انسان را به یاد قیامت می‌اندازد، در تحویل سال که بهار است به خدا عرض می‌کنیم ای خدایی که دل‌ها را زیر و رو می‌کنی، ای خدایی که چشم‌ها را زیر و رو می‌کنی، ای خدایی که شب و روز را مدیریت می‌کنی، ای خدایی که سال را به سال دیگر و حال را به حال دیگر تبدیل می‌کنی، حال ما را به بهترین وجه تبدیل کن.
به گزارش ایکنا، در آستانه آغاز سال نو و فرا رسیدن نوروز باستانی، فرازهایی از بیانات حضرت آیت‌الله جوادی آملی با موضوع تفسیر نوروز و شرح دعای تحویل سال را از نظر می‌گذرانیم.در میان ملت‌ها و اقوام و پیروان ادیان و مذاهب، سنت‌ها و رسم‌هایی از گذشته دور تا کنون در کار بوده و هست که برخی از آن‌ها پسندیده و برخی ناپسندند. سنت‌های پسندیده مصداق این حدیث شریف هستند که پیامبر گرامی(ص) فرمود: هرکه راه و رسم نیکویی را بنیان نهاد، در پاداش عمل به آن تا روز قیامت سهیم است بی‌آنکه از اجر دیگران کاسته شود. سنت‌های ناپسند نیز مصداق حدیثی دیگرند که آن گرامی فرمود: هرکس روش زشتی را پایه گذاشت، در کیفر و پیامد عمل به آن تا روز قیامت شریک است.
نوروز به معنای روز نو است و در اصطلاح رایج این مرز و بوم به نخستین روز فروردین و رسیدن آفتاب به برج حَمَل و آغاز بهار، نوروز گفته می‌شود. برای این روز در میان ایرانیان و برخی اقوام و کشورهای دیگر آداب و رسومی وجود دارد.
تعارض در روایات مرتبط با نوروز
احادیثی که در منابع روایی درباره این روز آمده‌اند، با صرف نظر از سند آن‌ها، به لحاظ محتوا متعارض هستند؛ برخی آن را تأیید و برخی نفی کرده‌اند. با توجه به مطالبی که درباره اصل زمان و تغییر آن در عنوان اشارات گفته می‌شود به نظر می‌رسد رد و تأیید در این روایات به لحاظ رسم‌های ناپسند و پسندیده نوروز باشد؛ یعنی روایت نفی درباره سنت‌های نادرست آن باشد و روایت تأیید، سنت‌های خوب آن را تأیید می‌کند.
این احتمال هم وجود دارد که روایت تأیید، شاید به جهت نزدیک بودن این روز با حادثه غدیر و ولایت حضرت امیرموٴمنان(ع) باشد، چرا که بر اساس برخی محاسبات ریاضی و نجومی، جریان غدیر در سال دهم هجرت در روز 27 اسفندماه بوده است. پیامبر اکرم(ص) نیز تا سه روز جهت بیعت گرفتن در سرزمین غدیر درنگ فرمودند پس نوروز سال دهم هجری هم‌زمان با غدیر بود.
گفتنی است برخی از سنت‌های خوب آن در شمار اموری است که اسلام به صورت کلی بر آن‌ها تأکید دارد؛ مانند نظافت و خانه‌تکانی، نیکوکاری، کمک به نیازمندان، به ویژه خویشان و بستگان، توجه به سالمندان، مهر و محبت به یکدیگر، صله رحم و دید و بازدید دوستان که بسا از این طریق کینه‌های دیرین زدوده می‌شوند و نیز از سنت‌های خوب آن، روی آوردن به پاکی و طهارت معنوی است که موٴمنان با رفتن به قبرستان‌ها و اماکن مذهبی و زیارتگاه‌ها به ذکر و دعا می‌پردازند و دعای «یا مُقَلّبَ القُلُوبِ وَالأبْصَارِ یا مُدَبّرَ اللّیلِ وَ النَّهَارِ وَ یا مُحَوَّلَ الحَوْلِ وَ الأحّوَالِ حَوّلْ حَالَنَا إلَی أحْسَنِ الحَالِ»، ورد زبانشان است.
نوروز و یاد معاد
در روایات ما آمده است که وقتی بهار را دیدید، به یاد معاد باشید. چون در قرآن کریم یکی از نمونه‌های معاد را جریان بهار ذکر می‌کند. در بهار خدای سبحان دو کار انجام می‌دهد؛ یکی اینکه خوابیده‌ها را بیدار می‌کند و یکی اینکه مرده‌ها را زنده می‌کند. این درخت‌ها در زمستان خواب‌اند، ولی بهار که شد بیدار می‌شوند، وقتی بیدار شدند این درخت مواد مرده را به عنوان غذا جذب می کند و به صورت خوشه و شاخه و برگ و میوه در می‌آورد، این مرده‌ها را زنده می‌کند.
دو آیه قرآن در مورد مقلب القلوب
جریان «مقلّب القلوب و الأبصار» در قرآن دو جا ذکر شده و هر دو جا مربوط به مسئله معاد و قیامت است؛ یکی اینکه فرمود افراد کافری که دل‌هایشان را تطهیر نکردند، آلوده است ما در قیامت دل‌های اینها را زیر و رو می‌کنیم ﴿وَنُقَلِّبُ أَفْئِدَتَهُمْ وَأَبْصَارَهُمْ کَمَا لَمْ یؤْمِنُوا بِهِ أَوَّلَ مَرَّةٍ﴾ و در جای دیگر در سوره مبارکه نور که از رجال الهی سخن به میان می‌آید می‌فرماید رجال الهی کسانی‌اند که ﴿لاَّ تُلْهِیهِمْ تِجَارَةٌ وَلاَ بَیعٌ عَن ذِکْرِ اللَّهِ﴾ اینها کسانی‌اند که ﴿یخَافُونَ یوْماً تَتَقَلَّبُ فِیهِ الْقُلُوبُ وَالْأَبْصَارُ﴾ اینها از روزی می‌ترسند که دل‌ها زیر و رو می‌شود، چشم‌ها برگردانده و زیر و رو می‌شود که این هم باز مربوط به مسئله قیامت است.
نتیجه بحث اینکه بهار انسان را به یاد قیامت می‌اندازد، در تحویل سال که بهار است به خدا عرض می‌کنیم ای خدایی که دل‌ها را زیر و رو می‌کنی، ای خدایی که چشم‌ها را زیر و رو می‌کنی، ای خدایی که شب و روز را مدیریت می‌کنی، ای خدایی که سال را به سال دیگر و حال را به حال دیگر تبدیل می‌کنی، حال ما را به بهترین وجه تبدیل کن تا ما گرفتار تقلیب قلوب نشویم، گرفتار تقلیب ابصار نشویم! بلکه از احسن الأحوال بهره بگیریم، این عصاره دعاست بر اساس تناسبی که بین بهار و معاد و حوادث تلخ معاد است. پس اگر در روایات دارد وقتی بهار آمد، به یاد معاد باشید و یکی از راه‌های تذکره معاد همین است که ما از تقلیب قلوب نجات و از تقلیب ابصار نجات پیدا کنیم.
منبع: کتاب مفاتیح الحیات
انتهای پیام 
