حساب اهل تسنن از وهابیت جداست / فراوانی روایات امام رضا(ع) در متون اهل تسنن

به گزارش ایکنا، محقق گرفمی، عضو هیئت علمی مرکز شبهه‌شناسی دانشگاه علوم اسلامی رضوی، امروز، 7 آبان‌ماه در نشست «نقد و بررسی ارجاعات کتاب اصول مذهب الشیعه قفاری به عیون اخبار الرضا(ع)» که به صورت وبینار برگزار شد، گفت: محتوای عالی روایات عیون اخباالرضا(ع) که موضوع آن کلامی است همچنین انتساب به امام رضا(ع) و تألیف اثر از سوی شیخ صدوق دال بر اهمیت بالای این کتاب است.

وی اضافه کرد: تقدم تاریخی این کتاب سبب توجه اهل تسنن به این کتاب شده است؛ بنابراین گزافه نیست که این کتاب را دانشنامه عقاید اسلامی و شیعی بنامیم؛ البته گرچه علمای اهل تسنن نسبت به امام رضا(ع) ابراز ارادت کرده و کتب رجالی آنان سرشار از تمجیدات نسبت به امام است، اما ارجاعات زیادی از کتاب عیون در بین آثار آنها مشاهده نمی‌شود و عمدتاً بدون ذکر منبع به روایات و مطاب پرداخته‌اند.

محقق گرفمی با بیان اینکه از امام رضا(ع) حتی در منابع کلامی اهل تسنن با صفاتی تمجیدوار مانند بزرگ سادات، اجلة الهاشمیین، عظیم الشان و ... یاد شده است، ادامه داد: تعبیر سعانی در انساب «من اکابر العلما»، فخر رازی «کان من الفضلاء»، ابن خلکان  «در زمان ایشان شخصی افضل و لاحق‌تر از او برای خلافت وجود نداشت و جوینی در فرائد السمطین، «مظهر خفیات الاسرار، منبع المکارم، عارف بحقائق العلوم» و ... نشان دهنده جلالت مقام امام در نزد علمای اهل تسنن است. ابن حجر عسقلانی در تقریب التهذیب که کتاب رجالی است در مورد امام آورده «وی فردی راستگو بود و خلل از کسانی است که از او رایت کرده‌اند».

فراوانی روایات امام رضا(ع) در متون اهل تسنن

وی اظهار کرد: روایات امام رضا در کتب عامه فراوان است برخلاف آن چیزی که سلفیون آن را کم دانسته است؛ با تحقیقات وسیعی که بنده داشتم مشخص شد روایات زیادی از امام نقل شده است و ترمذی، ابن ماجه و ابی داوود از روایات رضوی در زکات و ایمان نقل کرده‌اند؛ دولابی، خسروجردی، بیهقی، ابن اثیر، ابن عساکر در ده موضوع و متقی هندی و ... مطالب زیادی از روایات امام رضا ذکر کرده‌اند؛ با این توضیح، عجیب است اینکه ابن تیمیه و قفاری روایات رضوی را در کتب عامه ناچیز شمرده و روایاتی هم که وجود دارد، به افراد معلوم الحال نسبت داده‌اند.

گرفمی بیان کرد: قاضی نورالله در احقاق الحق این موارد را بیان کرده است. همچنین محمدمحسن طبسی در کتاب امام رضا(ع) در اهل سنت موارد متعدد ذکر کرده است. محمدبن عیسی احادیث فقهی امام را زیاد می‌داند، اما می‌گوید چون مردم در بحث خلافت دچار شبهه شدند، سؤالاتشان از امام رضا عمدتاً در این زمینه بود؛ همچنین مسائل مجربه 15 هزار سؤال پرسیده شده از امام را بیان کرده ولی در عین حال تاکید دارد که روایات فقهی امام هم زیاد بوده است.

کرامتی از سند حدیث سلسلة الذهب

محقق گرفمی با بیان اینکه گرچه در منابع اهل تسنن مستقیماً از عیون نام برده نشده است، ولی کسانی مانند قفاری  ده‌ها و صدها مورد از بحار را نام برده که این حادیث صرفاً در عیون وجود دارد، تصریح کرد: احمدبن حنبل، امام بزرگ حنابله که وهابیت منابع فقهی خود را از او می‌گیرند، می‌گوید اگر کسی اسناد حدیث شریف سلسلة الذهب را به مجنون بزند، او شفا می‌یابد. ابن ماجه، خطیب بغدادی، ابن ابی حاتم رازی به این نکته اشاره کرده‌اند؛ ابی حاتم گفته من در شام شخصی مبتلا به صرع دیدم و به ذهنم این حدیث آمد و خواستم آن را روی بیمار آزمایش کنم و اسناد را بر او خواندم که شخص برخاست و به راه افتاد.

گرفمی تصریح کرد: اهل تسنن از برخی موضوعات عیون استفاده کرده‌اند که گرچه مستقیم به عیون نسبت نداده‌اند، اما جز در این کتاب در منبع دیگری سراغ نداریم. مانند ویژگی‌های علمی و رفتاری، بشارت موعود، نامه مامون به امام رضا، اشعار دعبل خزاعی  و ... .

جدایی وهابیت از اهل سنت

این پژوهشگر با بیان اینکه ما حساب وهابیت را از اهل تسنن جدا می‌دانیم، زیرا آنها به علت تجمد فکری و افراط‌گری مفرط دچار انحراف شده‌اند، تصریح کرد: برادران عامه نسبت به عیون به علت تقدم تاریخی توجه ویژه داشتند؛ قفاری براساس آنچه در کتابش آمده، گفته ما به کتب شیوخ معتمد در شیعه مراجعه کرده‌ایم، از سلیم بن قیس نام برده؛ سپس از کتب صدوق نام برده است. همچنین کتب مفید و مجلسی و زنجانی و... را هم مراجعه کرده است.

گرفمی با اشاره به دیدگاه وهابیت در مورد امام رضا(ع)، اضافه کرد: ابن تیمیه در منهاج السنة نوشته «علی بن موسی دارای محاسن و مکارم زیادی است که اهل معرفت به او واقفند، ولی این رافضی(علامه حلی) حتی یک فضیلت برای او نقل نکرده است؛ همچنان هیچ کدام از اهل علم روایتی از او(امام رضا(ع)) نقل نکرده‌اند و روایتی در کتب سته نیامده است». در پاسخ باید گفت که در سنن ابن ماجه و سایر کتب حدیثی اهل تسنن، روایات زیادی از امام رضا بیان شده است که برخلاف نظر ابن تیمیه است.

وی اضافه کرد: ابن تیمیه گفته که مردم معتقدند ابن راهویه و شافعی و ... از امام رضا(ع) اعلم بوده‌اند؛ از او می‌پرسیم مراد شما از مردم کیست؟ آیا نظر خودت را به مردم نسبت می‌دهی، تو که می‌گویی ابن حنبل و ابن راهویه و شافعی افضل بر امام رضا بوده‌اند، خود شافعی اعترافات زیادی نسبت به محبت اهل بیت دارد؛ اشعار و قصائد زیادی در پاسداشت مقام اهل بیت و امام علی دارد از جمله شعری به این مضمون دارد که «من نفهمدم علی رب من است یا الله».

وی تأکید کرد: ابن راهویه هم ادب و تکریم نسبت به امام رضا(ع) دارد؛ اجلونی در کشف الخفا آورده که وقتی امام وارد نیشابور شد، چند نفر افسار استر امام را به دست گرفتند تا روایت برای آنان بگوید که اسحاق و محمدبن رافع و ... در زمره این افراد بودند. جالب اینکه یحیی بن یحیی که ابن تیمیه او را افضل از امام می‌داند، از کسانی بود که افسار شتر امام را گرفت.

بی‌انصافی برخی خودی‌ها

گرفمی تصریح کرد: برخی بزرگان ما در کلاس‌ها اشاره می‌کنند که ابن تیمیه توهینی به اهل بیت نکرده است؛ این تعبیر بی‌انصافی است؛ گاهی توهین، سب و لعن است، ولی گاهی تنزل مقام وحیانی و قدسی آنان است؛ این وهن‌ها در آثار ابن تیمیه وجود دارد، لذا حساب اهل تسنن از کسانی مانند وهابیت و قفاری جداست.

وی در مورد کتاب قفاری گفت: تخصص وی شناخت مذاهب اسلامی به خصوص شیعه است؛ وی انگیزه خود را از نوشتن کتاب اینگونه بیان کرده که با انقلاب ایران، بسیاری از قبائل اهل سنت و حتی وهابی‌ها، شیعه شده‌اند، لذا برای جلوگیری از این روند کتاب را نوشته است. معتقد است با پیدایش انقلاب ایران آثار زیادی از شیعه در دست اهل تسنن قرار گرفته و زمینه گرایش به شیعه را فراهم کرده است.

گرفمی تصریح کرد: اگر نگوییم مهمترین کتاب این 14 قرن در نقد شیعه همین کتاب اصول مذهب الشیعه قفاری است، قطعاً جزء کتب ثلاثه هست. البته محتوای شبهات تازگی ندارد و در گذشته هم ذکر شده است، اما ویژگی او جمع‌آوری و تبویب و نوشتن با ادبیات امروزین است.