ضرورت عرضه آیین‌های ایرانی اسلامی در قالب‌های نوین هنری + صوت

هادی مرزبان، بازیگر و کارگردان سینما، تئاتر و تلویزیون در گفت‌وگو با ایکنا پیرامون جایگاه آیین‌های ایرانی و اسلامی در هنر اظهار کرد: آیین‌های بومی و ایرانی ظرفیت بسیار بالایی برای پرداخت‌های نمایشی دارند اما به دلیل اینکه برخی مسئولان راه را به غلط رفته‌اند، نتوانسته‌ایم در این رابطه عملکرد خوبی داشته باشیم. برای نمونه به هنرهایی نظیر شبیه‌خوانی، تخته حوضی، نقالی و... اشاره می‌کنم که رونق گذشته را ندارند.

وی افزود: جدا از برخی سیاست‌های نامناسب که در این رابطه صورت گرفته، مشکل دیگر این است هنرمندان ما فکر می‌کنند استفاده از آیین‌های ایرانی و اسلامی تنها در اشکالی که می‌شناسیم قابل عرضه هستند درصورتی‌که اینگونه نیست و می‌شود به موضوعات اینچنینی در اشکال مدرن هنر نیز پرداخت. برای مثال آقای رادی در نمایش «هملت و سالاد فصل» از نقالی به شکلی درست در کارش استفاده کرده است.

کارگردان نمایش «دزد آب» ادامه داد: درباره آیین‌های اسلامی وضعیت بهتر از آیین‌های ملی است، چون در شکل اول، هنوز فعالیت‌هایی هر چند به صورت مناسبتی صورت می‌گیرد اما پیرامون آیین‌های ملی، هیچ اتفاقی را شاهد نیستم حتی اگر بخواهد در این رابطه اتفاقی رخ دهد، پیرامون آن ممانعت‌هایی صورت می‌گیرد! این سنگ‌اندازی نسبت به آیین‌ها در امور نمایشی، درحالی‌است که ما تنوع بسیار خوبی در این رابطه داریم زیرا در هر منطقه از کشورمان مراسم‌های زیبایی وجود دارد که از آنها در همه اشکال هنر می‌شود برای آثار متعدد الهام گرفت.

مرزبان با بیان اینکه در دیگر کشورها سعی می‌شود آیین‌های بومی به واسطه هنرهای نمایشی زنده نگه داشته شود، گفت: در بسیاری از کشورهای سینما و تئاتر محلی برای توجه به فرهنگ بومی شده است. برای مثال در هند به وفور کاتاکالی مد نظر قرار می‌گیرد یا اینکه در ژاپن کابوکی در آثار نمایشی مد نظر است. این موضوع در سینمای غرب نیز وجود دارد. این اقدام آنها نیز واپسگرایی نیست بلکه آنها دریافته‌اند اگر فرهنگ ملی از آنها گرفته شود هویتشان از دست خواهد رفت پس هر کاری برای محافظت از آن انجام می‌دهند.

این کارگردان تئاتر در پاسخ به این سؤال که آیا توجه به آیین‌های ایرانی به معنی دور شدن از آموزه‌های دینی و اسلامی است، بیان کرد: اینکه فکر کنم با بها دادن به آیین‌های بومی از مضامین دینی دور می‌شویم اشتباهی است که باعث شده نسبت به داده‌های فرهنگی خود غافل باشیم درصورتیکه این دو حوزه نه تنها با هم مغایرتی ندارند بلکه در بسیاری از مواقع با هم همسو نیز هستند اما نکته‌ای را هم باید توجه داشت آن هم اینکه از آیین‌های ایرانی و اسلامی در جای صحیح خود استفاده شود.

مرزبان اضافه کرد: پیش از انقلاب وقتی قرار بود در جشن هنر شیراز تعزیه اجرا شود من با آن مخالف بودم، چون اعتقاد دارم هنر تعزیه، تماشاگر خاص خود را دارد و نمی‌شود در هر مکانی که مناسب تعزیه نیست کاری درباره عاشورا را روی صحنه برد. منظور اینکه نباید با برخی بدعت‌ها، تحریف به وجود آورد بلکه باید از هر آیینی در جای خود استفاده برد.

وی برای رونق آیین‌های ایرانی در هنر نمایش پیشنهاد کرد: بهترین اتفاقی که می‌تواند در این رابطه رخ دهد برگزاری جشنواره‌های موضوعی است تا هنرمند بداند کاری که قرار است تولید کند، دیده خواهد شد. محقق کردن این خواسته نیز چندان به هنرمندان ربطی ندارد، بلکه آنهایی که پشت میز نشسته‌اند می‌بایست در این رابطه احساس وظیفه کنند.

بازیگر سریال «تنهاترین سردار» در انتها گفت: توصیه اکید دارم که نسبت به داشته‌های خودمان غافل نباشیم چون ما اندوخته‌های فرهنگی بسیاری داریم که متأسفانه نسبت به آن غافل هستیم. در عوض بیشتر ذهن خود را معطوف موضوعات خارجی و بیگانه کرده‌ایم.

گفت‌وگو: داود کنشلو