اصناف؛ بازیگران مهم در تحقق اقتصاد مقاومتی

امروز یکم تیر ماه در تقویم ملی کشورمان به عنوان روز اصناف نام‌گذاری شده است. از ابعاد سیاسی، اقتصادی، فرهنگی و اجتماعی تعاریف متعددی درباره اصناف ارائه شده که هریک به سهم خود نقش مهمی در رشد و توسعه کشور دارند. در تاریخ کشورمان اتفاقات مهمی با مشارکت اصناف رخ داده که پیروزی انقلاب اسلامی و اتحاد اصناف با یکدیگر برای سرنگونی رژیم طاغوت و پشتیبانی آنها از انقلاب اسلامی و نیز حمایت از رزمندگان اسلام که در جبهه‌های حق علیه باطل می‌جنگیدند، نمونه‌ای از اثرگذاری اصناف در جریانات مختلف اقتصادی، سیاسی و اجتماعی کشور محسوب می‌شوند.

امروزه ماهیت اصناف نسبت به گذشته کاملاً تغییر یافته، در گذشته تمام کسبه و مغازه‌های کوچک و بزرگ در مکانی به نام بازار گرد هم آمده بودند و فعالیت تجاری را انجام می‌دادند اما امروز در هر کوچه و خیابانی مغازه، فروشگاه‌های زنجیره‌ای و شرکت‌های تجاری اعم از صرافی‌ها و بانک‌ها را مشاهده می‌کنیم که هر یک فعالیتی را انجام می‌دهند. رشد و گسترش سریع واحدهای صنفی را باید نوعی پدیده اقتصادی ـ اجتماعی تلقی کرد که هم می‌تواند عامل توسعه و هم مانع توسعه باشند.

زمانی از اصناف می‌توان به عنوان عامل توسعه و پیشرفت نام برد که در فعالیت‌‎های اجتماعی و اقتصادی نفع جمعی را در نظر بگیرند و بسترهای افزایش اعتماد عمومی را فراهم کنند. براساس آمارهای موجود حدود سه میلیون واحد صنفی اقتصادی در کشور فعالیت دارند و این آمار نشان‌دهنده ظرفیت عظیم اصناف است که اگر با رویکرد رقابتپذیری تقویت و توانمند شوند، می‌توانند سیاست‌های کلان اقتصادی را به درستی و با ریسک کمتر پیش ببرند.

قطعاً واحدهای صنفی در تحقق اقتصاد مقاومتی نقش مهمی دارند. در شرایط تحریم باید تاب‌آوری اصناف افزایش پیدا کند، گرایش آنها به فروش کالاهای خارجی کاهش یابد و مردم را نسبت به مصرف کالاهای داخلی تشویق کنند. یکی دیگر از کارکردهای مهم اصناف در حوزه اقتصاد مقاومتی؛ روان‌سازی نظام توزیع، ارتقای سطح خدمات‌رسانی، کاهش هزینه‌های مبادلاتی، شناسایی مشکلات و موانع توسعه و نیز پرداخت مالیات و کمک به شفافیت اقتصادی است.

در کشورهای توسعه‌یافته و صنعتی اصناف نقش قابل توجهی در اشتغال‌زایی دارند و این کار را با تغییر مدل‌های کسب و کار انجام داده‌اند و ضروری است در کشور ما هم اصناف کسب و کار خود را از حالت سنتی خارج و به سمت و سوی کسب و کارهای مدرن روی بیاورند تا سهم‌شان در پیشبرد اقتصاد دانش‌بنیان ارتقا یابد.

صاحب‌نظران بر این باورند تعداد بالای واحدهای صنفی رقابت‌پذیری و کاهش قیمت تولید، افزایش قدرت خریدار و اشتغال‌زایی را به دنبال دارد و در نهایت رونق تولید را رقم خواهد زد.

با توجه به ویژگی‌ها و جایگاهی که برای اصناف نام برده شد، اما این روزها حال اصناف خیلی مساعد نیست. آسیبی که اپیدمی کرونا به آنها وارد کرد و تعدیل نیرویی که انجام دادند، کسادی بازار، عدم ثبات نرخ ارز، بی‌عدالتی در نظام بانکی و عدم حضور بخش خصوصی در تصمیم‌گیری‌های صنفی، دلالی، سوداگری برخی واردکنندگان، قیمت‎‌های دستوری، عدم دسترسی به مواد اولیه، واسطه‌گری، نبود ملاک دقیق در سنجش وضع مالیات، معضل فرسودگی ماشین‌آلات و ناتوانی در نوسازی شرایط کاری واحدی صنفی را بسیار سخت و نگران‌کننده کرده است.

اصناف از لحاظ ارتباط مستقیم با مردم، دریافت بی‌واسطه نظرات، مشارکت در شبکه توزیع کالا و خدمات، تأمین نیازمندی‌های جامعه، تولید و بازرگانی دارای جایگاه مهم و حیاتی هستند. اقتصاد کشور را باید به دو بخش سرمایه‌گذاری‌های عظیم با اشتغال‌های بالا و دیگری سرمایه‌گذاری‌های خرد با اشتغال‌های چندنفره تقسیم کرد که هر دو اینها در زمره محرک‌های توسعه اقتصادی کشور محسوب می‌شوند. اصناف به عنوان بنگاه‌های اقتصادی کوچک و خرد باید بیش از همه مورد توجه باشند، زیرا برای دولت خیلی هزینه‌ای در پی ندارند و در عین حال می‌توانند اشتغال‌زایی، توسعه و پیشرفت را به ارمغان آورند.

یادداشت از سعید امینی