لزوم تقویت فهم فرهنگی مدیران در برنامه هفتم

به گزارش خبرنگار ایکنا، حسن بنیانیان، عضو ستاد اجرایی نقشه مهندسی فرهنگی کشور در نشست «مدیریت فرهنگ تخصصی در برنامه‌های بخشی در افق برنامه هفتم توسعه» که پیش از ظهر امروز، 30 شهریور ماه، در مرکز پژوهش‌های توسعه آینده‌نگری برگزار شد، به نقش سازمان برنامه و بودجه در بهبود شرایط فرهنگی کشور اشاره کرد و گفت: یکی از کمک‌هایی که سازمان برنامه‌وبودجه می‌تواند به سازمان‌های اجرایی کند این است که اجازه ندهد کارشناسان دستگاه‌ها و نهادهای اجرایی با سعی و خطا رشد پیدا کنند بلکه رشد آنها هدفمند و بدون خطا باشد و همچنین می‌تواند در تربیت هدفمند کارشناسان و مدیران استانی اثرگذار باشد.

وی بیان کرد: مزیت سازمان برنامه‌وبودجه این است که می‌تواند با فرهیختگان جامعه و بهترین کارشناسان دستگاه‌های اجرایی جلسه برگزار کند و این جلسات برای کارشناسان و اساتید نوعی دوره آموزشی قلمداد می‌شود، لذا باید آن را فرصت بدانند چون بهترین صاحب نظران گرد هم می‌آیند.

مشاور و دستیار فرهنگی رئیس دانشگاه آزاد اسلامی با بیان اینکه یکی از مشکلات جدی کشور این است که برخی می‌گویند فرهنگ را به وزارت ارشاد واگذار کنیم و ما را به چه فرهنگ، گفت: متأسفانه فرهنگ قربانی کندی توسعه و پیشرفت کشور شده و در کشور هنوز به این بلوغ نرسیده‌ایم که فرهنگ بسیار مهم است و نمی‌توان آن را رها کرد. در واقع باید به این بلوغ دست یافت اگر می‌خواهیم درباره اقتصاد و سیاست صحبت کنیم باید شناختی از مسائل فرهنگی داشته باشیم، چون هر سخنی در اقتصاد و سیاست می‌تواند اثرگذاری فرهنگی داشته باشد.

به کارگیری مشاوران فرهنگی در نهادهای اجرایی

بنیانیان ادامه داد: متأسفانه در انتصاب مدیران خیلی دقت نشده، مثلاً مدیرانی که در حوزه مهندسی تخصص دارند به خود جرئت می‌دهند درباره فرهنگ و اقتصاد و سیاست سخن بگویند و برای مسائل فرهنگی و سیاسی استان تصمیم‌گیری کنند و چون قدرت هم دارند کسی جرئت نمی‌کند به آنها بگوید شما مهندسی خوانده‌اید چرا درباره فرهنگ و سیاست تصمیم‌گیری می‌کنید؟ باید در هر اداره و نهاد اجرایی مشاوران فرهنگی به کار گرفته شوند تا به استاندار یا رئیس کل یا مدیر مشاوره فرهنگی دهد و به عنوان مشاور امین کمک فکری کند نه اینکه یک مهندس به عنوان مشاور فرهنگی انتخاب شود.

وی با بیان اینکه دانش کاذبی نسبت به فرهنگ در کشور وجود دارد که مانع فهم عمیق مسائل فرهنگی شده، گفت: باید برروی فرهنگ کار علمی صورت گیرد و نباید فرهنگ را با ابزارهای فرهنگی اشتباه گرفت مثلاً سینما و موسیقی ابزارهای فرهنگی هستند و خود فرهنگ نیستند بلکه فرهنگ نوعی باور، ارزش و الگوهای اجتماعی است لذا باید میان فرهنگ و ابزارهای فرهنگی تمایز قائل شد.

عضو ستاد اجرایی نقشه نقشه مهندسی فرهنگی کشور درباره نقش فرهنگ در شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی بیان کرد: مدت‌هاست درباره شکل‌گیری تمدن نوین اسلامی سخن گفته می‌شود اما باید مدنظر داشت که شکل‌گیری فرهنگ و حضور همه‌جانبه باورها، ارزش‌ها، الگوهای رفتاری و نمادها در همه اجزاء جامعه مقدمات لازم برای شکل‌گیری تمدن نوین محسوب می‌شوند.

بنیانیان با اشاره به رویکرد رهبر معظم انقلاب اسلامی نسبت به مقولات فرهنگی گفت: مقام معظم رهبری فرهنگ را روح کالبد هر جامعه و ستون فقرات حیات یک ملت و هویت یک ملت می‌دانند و ایشان ضرورت کارهای فرهنگی را با گوشت و خون خود احساس کرده‌اند.

فهم ناقص سازمان برنامه‌ و بودجه از فرهنگ

وی درباره ضرورت فهم عمیق فرهنگی از سوی بودجه‌نویسان و سازمان برنامه‌ و بودجه تأکید کرد: خیلی تفاوت دارد که از چه موضعی درباره مسائل فرهنگی سخن گفته شود. سازمان برنامه‌ و‌ بودجه‌ای که فقط اقتصاد بفهمد و صرفاً به‌دنبال حل مسائل اقتصادی باشد، تصمیماتش محکوم به شکست خواهد بود، چون فرهنگ را نمی‌فهمد. رئیس سازمان برنامه‌و‌بودجه نباید بگوید ریشه مشکلات هر استان اقتصادی است و اگر مشکلات اقتصادی حل شود مشکلات فرهنگی هم رفع خواهد شد، در صورتی‌که جامعه مانند یک سیستم است و باید اجزای آن درست کار کند و مهم و غیرمهم ندارد. رهبر انقلاب اسلامی بارها گفته‌اند نگاه نخبگان به فرهنگ باید تغییر کند و ضروری است که نگاه سازمان برنامه‌ و بودجه هم تغییر یابد.

معاون سابق فرهنگی سازمان مدیریت و برنامه‌ریزی کشور در تعریف فرهنگ گفت: فرهنگ یک سیستم است و نظام‌واره‌ای از باورها، مفروضات اساسی و ارزش ها که ادراکات، رفتار و مناسبات جامعه را جهت و شکل می‌دهد و هویت آن را می‌سازد.

بنیانیان با بیان اینکه فرهنگ در هر زمینه و تصمیم‌گیری مؤثر است، ادامه داد: مثلاً برای افزایش بهره‌وری آب و کاهش مصرف آب هرچقدر هم آب گران شود خیلی اثرگذار نیست اما اگر مصرف بهینه آب فرهنگ‌سازی شود، اثرگذار خواهد بود.

فرهنگ؛ عامل ماندگاری نظام

وی بیان کرد: ارتقای فرهنگ راهبرد اصلی نظام جمهوری اسلامی است و حفظ فرهنگ عامل ماندگاری و اقتدار نظام جمهوری اسلامی ایران است. دوستان سازمان برنامه و بودجه باید مدنظر قرار دهند که عمده مشکلات اقتصادی در کشور ریشه در موضوعات فرهنگی دارد.

عضو ستاد اجرایی نقشه نقشه مهندسی فرهنگی کشور ارتقای فرهنگ را عامل تسریع در پیشرفت متوازن جامعه و تقویت فرهنگ را برای کاهش آثار مخرب فرآیندهای جهانی‌سازی مهم تفسیر کرد و از سوی دیگر تقویت فرهنگ را برای مقابله با تهاجم فرهنگی ضروری دانست.

بنیانیان ادامه داد: در اصلاح سبک زندگی و ایجاد تمدن نوین اسلامی باید تولیدات علوم انسانی اسلامی، اسلامی‌شدن دانشگاه‌ها، طراحی الگوی پیشرفت، گام دوم انقلاب اسلامی، تحول بنیادین آموزش و پرورش، مهندسی فرهنگی جامعه و نظام‌سازی اسلامی مدنظر قرار گیرند.

وی به نظریه جدایی دین از سیاست اشاره کرد و افزود: در هیچ کشوری دین از سیاست جدا نیست، چون دین عبارت است از اعتقادات و ارزش‌ها و لذا همه مدیران باورها و ارزش‌های دینی خود را در تصمیم‌گیری دخالت می‌دهد. کسانی‌که در دانشگاه‌ها و حوزه‌های علمیه فقط مفاهیم تئوریک را می‌خوانند به این مسائل توجه نمی‌دهند. باورهای ترامپ و رئیس جمهور فرانسه در تصمیمات و سیاست‌هایش دخالت داشته و دارد، پس ما چاره‌ای جز شناخت دین و انتقال آن به اسناد بالادستی و سپس تصمیم‌گیری‌ها نداریم.

جایگاه بالای فرهنگ در برنامه هفتم

عضو ستاد اجرایی نقشه نقشه مهندسی فرهنگی کشور با بیان اینکه فرهنگ در سیاست‌های کلی برنامه هفتم دارای ارزش و جایگاه است، عنوان کرد: به عبارت بهتر در برنامه هفتم اعتلاء فرهنگ عمومی در جهت تحکیم سبک زندگی اسلامی-ایرانی و تقویت همبستگی و اعتماد به نفس ملی، ارتقاء هویت ملی و روحیه مقاومت، کار و تلاش در جامعه مهم است و می‌تواند به بسیج تمامی امکانات و ظرفیت‌های کشور، دستگاه‌ها و نهادهای دولتی و مردمی، افراد، شخصیت‌های اثرگذار علمی و اجتماعی و حمایت و پشتیبانی مؤثر دولت منجر شود. در برنامه هفتم رسانه ملی در گسترش و تعمیق فرهنگ اسلامی-ایرانی و مواجهه مؤثر با جنگ روانی کارآیی و اثربخشی دارد و از سوی دیگر در برنامه هفتم تحکیم نهاد خانواده و رفع موانع رشد و شکوفایی هم دارای اولویت است.

بنیانیان درباره چالش انبوه قوانین گفت: در کشور ما به‌صورت افراطی قانونگذاری وجود دارد و این قانونگذاری مفرط سبب شده کشور خفه شود. هر مشکلی وجود دارد بلافاصله قانون می‌نویسند. بخشی از مشکلات کشور با قانون حل می‌شود و بخش دیگر با فرهنگ‌سازی و اقناع‌سازی. تربیت و فرهنگ‌سازی به شدت در کشور ما لاغر است و آسیب‌های آن در آموزش و پرورش و دانشگاه‌ها و زیر سؤال رفتن بودجه و عملکرد دستگاه‌های فرهنگی تبلور پیدا کرده است.

وی تأکید کرد: در نظام دینی باید فرهنگ ملاک قرار گیرد و اگر امروز برخی دختران ما با حجاب اجباری مشکل دارند به خاطر این است که در مدارس به درستی درباره حجاب سخن گفته نشده است. برای اینکه حجاب گسترش پیدا کند ضروری است فرهنگ‌سازی شود و آموزش و پرورش بهترین نهاد برای فرهنگ‌سازی به حساب می‌آید.

وی در پایان به ضرورت در نظر گرفتن پیوست فرهنگی اشاره کرد و گفت: متأسفانه در هر تصمیماتی که مدیران ما اتخاذ می‌کنند پیوست فرهنگی مغفول مانده است. مثلاً پروژه مسکن مهر را اجرا کردند اما پیوست فرهنگی در آن در نظر گرفته نشده، درصورتی‌که برخلاف تصورات موجود همه افراد جامعه تحت تأثیر فرهنگ هستند و رئیس سازمان برنامه‌ و بودجه باید در قدم اول با تمام مدیران استانی جلسه بگذارد و به آنها درباره تأثیر تصمیماتشان بر مقولات فرهنگی توضیح دهد. اثرگذاری تصمیمات سازمان برنامه‌ و بودجه، وزارت اقتصاد و وزارت راه و شهرسازی بر فرهنگ بیش از تأثیرگذاری سازمان تبلیغات و وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی است.