چرا مسجد‌الاقصی مهم است

به گزارش ایکنا، ۲۱ آگوست ۱۹۶۹ (۱۳۴۸هـ) رژیم صهیونیستی آب منطقه مسجدالاقصی را قطع و شهروندان عرب را از نزدیک‌ شدن به این مسجد منع کرد. در همین زمان آتش‌سوزی مهیبی در مسجدالاقصی رخ داد که طی آن بخش‌های مختلفی از جمله منبر تاریخی صلاح‌الدین در آتش سوخت و شعله‌های آتش تا نزدیکی گنبد تاریخی مسجد که از جنس نقره خالص بود و تا سطح جنوبی مسجد و سقف سه رواق‌ این بخش کشیده شد.

آتش سرانجام با تلاش مسیحیان و مسلمانان علی‌رغم ممانعت نیروهای اسرائیلی مهار شد؛ اسرائیل ادعا کرد که علت آتش‌سوزی اتصال برق بوده اما پس از آنکه مهندسان عرب ثابت کردند که این آتش‌سوزی عمدی بوده، این رژیم اعلام کرد که یک جوان استرالیایی مسئول این خرابکاری بود و او را محاکمه خواهند کرد؛ اما پس از مدت کوتاهی ادعا شد که این جوان دیوانه بوده و او را آزاد کردند.

این آتش‌سوزی در جهان اسلام واکنش‌های زیادی برانگیخت و حتی يكی از دلايل شكل‌گيری سازمان همکاری اسلامی(کنفرانس اسلامی سابق) در مهرماه ۱۳۴۸ بود. این سازمان يک ماه پس از اين حادثه، طی اجلاسی با شركت سران كشورهای اسلامی در شهر رباط، پايتخت مراكش، با ۳۰ کشور اعلام موجوديت كرد و پس از آن در سال ۱۹۷۶ صندوق قدس تأسیس شد و در سال بعد نیز به منظور حمایت از مقدسات اسلامی قدس برای عملیات یهودی‌سازی اشغالگران اسرائیلی کمیته قدس تأسیس شد.

در سال 1392 شمسی مصادف با ۲۰۰۳میلادی نیز به‌پیشنهاد سازمان فرهنگ و ارتباطات اسلامی و با تصویب وزیران امورخارجه کشورهای اسلامی در اجلاس سازمان کنفرانس اسلامی در تهران، روز به آتش‌کشیده شدن مسجدالاقصی به عنوان روز جهانی مسجد انتخاب و از کشورهای عضو خواسته شد با هدف ارج‌نهادن به نقش مساجد و صیانت از آن به‌عنوان یک مکان مقدس، در گرامیداشت این روز تلاش کنند.

از زمان تشکیل رژیم صهیونیستی(روز نکبت) تاکنون مسجدالاقصی بارها و بارها مورد تعرض این رژیم قرار گرفته است و حفاری‌هایی که جنبش «امنای هیکل» زیر مسجدالاقصی انجام می‌دهد یکی از مهم‌ترین خطرهایی است که این مسجد را تهدید می‌کند. این حفاری‌ها از سال ۱۹۶۷ به بهانه جست‌وجوی هیکل سلیمان(نخستین معبد باستانی یهود) زیر خانه‌ها، مساجد و مدارس عربی در سرزمین‌های اشغالی آغاز شد و در سال ۱۹۶۸ به زیر مسجدالاقصی رسید و یک تونل عمیق و طویل زیر حرم حفر و در درون آن یک کنیسه یهودی ساخته شد.

دلیل این حفاری‌ها و تلاش‌های گسترده برای تخریب مسجد‌الاقصی این است که یک جریان مسیحی صهیونیستی که در آمریکا شکل گرفته مدعی است، ویرانی مسجدالاقصی و ساخت معبد سوم سلیمان به جای این مسجد، شرط ظهور حضرت مسیح(ع) است و بدون ساخت این معبد، مسیح هرگز ظهور نمی‌کند. گروه‌های تندرو صهیونیست اعتقاد دارند که خرابه‌های معبد نخست و دوم سلیمان در زیر مسجدالاقصی است و برای ساخت مجدد این معبد راهی جز ویرانی مسجد وجود ندارد.

با توجه به همین اعتقاد، پیروان این جریان صهیونیستی مبالغ هنگفتی را در سازمان‌های افراطی صهیونیستی مانند «عطیرات کوهانیم» سرمایه‌گذاری می‌کنند و یهودی‌ کردن قدس و تخریب مسجدالاقصی هدف اعلام‌شده آنهاست.

با هدف گرامیداشت روز جهانی مسجد، شناساندن هرچه‌بیشتر مسجدالاقصی و تشریح دلایل اهمیت آن با حجت‌الاسلام مجتبی باقری، مترجم کتاب «مساجد متبرک»، استاد حوزه و نویسنده و پژوهشگر حوزه دین گفت‌وگو کردیم که باهم این گفت‌وگو را می‌خوانیم.

ایکنا ـ مسجدالاقصی کجاست و چرا در هر سه دین آسمانی اسلام، مسیحیت و یهودیت مورد توجه قرار دارد؟

مسجد شریف اقصی که در شهر بیت‌المقدس قرار گرفته بعد از مسجدالحرام و مسجدالنبی به عنوان سومین مسجدی است که نزد مسلمانان مورد توجه خاص قرار داشته و دارای اهمیت والایی است.

البته مسجدالاقصی یک امتیاز دیگری هم دارد و آن اینکه 15 سال اولیه پیامبری رسول اکرم(ص) یعنی 13 سالی که ایشان در مکه بودند و دو سال اولی که در مدینه حضور داشتند، قبله مسلمان‌ها بود و پیامبر اکرم(ص) و مسلمانان صدر اسلام به سمت مسجدالاقصی نماز می‌خواندند اما باتوجه به تعرضاتی که یهودیان به مسلمانان و به ویژه به نبی مکرم اسلام کرده، مطرح می‌کردند که آئین شما تبعیت از معابد ماست و مسجدالاقصی معبد اولیه ما بوده، به دستور خداوند تغییر قبله رخ داد.

اعتقادی که یهودیان در خصوص مسجدالاقصی دارند این است که بقایای معبد اول و دوم سلیمان در زیر این مسجد قرار دارد. بعد از یهودیت، دین مسحیت ظهور کرد و بخشی از مسیحیان معتقد هستند اگر مسجدالاقصی خراب شود و معبد سوم سلیمان احداث شود، این شرط اصلی و مهم ظهور حضرت مسیح است. بر مبنای همین اعتقاد می‌بینیم یهودیان و مسیحیان انجیلی در صدد تخریب این مسجد هستند و واقعه تلخی که در سال 1348 (1969 میلادی) رخ داد و مسجدالاقصی توسط یک صهیونیست به آتش کشیده شد، به نام روز جهانی مسجد نام‌گذاری شده است.

ایکنا ـ مسجدالاقصی چه زمانی و توسط چه کسانی ساخته شده است؟

اینکه مطرح می‌شود بنای اولیه ساخت مسجدالاقصی از نظر تاریخی در زمان عبدالملک مروان انجام شده، درست نیست و وی در واقع قبه‌الصخره را احداث کرده است. در محوطه مسجدالاقصی دو مکان مقدس است که متأسفانه باتوجه به آنچه رسانه‌ها نشان داده‌اند، مردم در خصوص این دو مکان دچار اشتباه شده‌اند.

آن چیزی که در رسانه‌ها نشان داده می‌شود یعنی همان مسجدی که دارای گنبد طلایی و ساختمانی هشت ضلعی است، قبه‌الصخره است. مسجدالاقصی 200 متر با قبه‌الصخره فاصله دارد و یک بنای قدیمی دارد. ما مسلمانان معتقد هستیم که بنای این محل را حضرت آدم(ع) 40 سال بعد از ساختن بیت‌الله الحرام بنا کرده است و بعد از حضرت آدم سایر انبیای الهی از جمله حضرت ابراهیم(ع) و فرزندانشان، پیامبران بنی‌اسرائیل از جمله حضرت یعقوب(ع)، یوسف، اسحاق و دیگران این مکان را مرمت و بازسازی کرده‌اند.

از نظر تاریخی آخرین تجدید بنایی که توسط انبیا صورت گرفته مربوط به هزار سال قبل از میلاد توسط حضرت سلیمان بوده است و قبل از اینکه این مکان به صورت کنیسه و کلیسا دربیاید، بارگاه و معبد حضرت آدم، حضرت ابراهیم و دیگر انبیاء الهی بوده است و بعدها یهودیان آنجا را تحت عنوان کنیسه و بعد از چند قرن مسیحیان به عنوان کلیسا به نام آیین خودشان ثبت کرده‌اند.

اما واقعیت تاریخی این است که مسجدالاقصی معبدی است که توسط حضرت آدم(ع) احداث شده و در زمان فتوحات اسلامی قرن هفتم، (در زمان خلیفه دوم) معبدی که در آنجا قرار داشت به حالت مسجد درآمد.

ایکنا ـ آیا اکنون کنیسه یا کلیسایی در محوطه مسجدالاقصی وجود دارد؟

خیر؛ تمام این محوطه مسجد است که البته دیواری (دیوار ندبه) در آنجا قرار دارد که یهودیان مدعی مقدس بودن آن برای خودشان هستند و آن را از بقایای معبد سلیمان می‌دانند. 

از نظر ما مسلمانان دیواری که مورد اشاره قرار گرفت و در بخش غربی و جنوب غربی مسجد قرار دارد تحت عنوان دیوار «براق» است و گفته شده است که نبی مکرم اسلام وقتی به معراج مشرف شدند مرکب خودشان را کنار آن دیوار مهار کردند و از آنجا به معراج رفتند.

ایکنا ـ این مسجد اکنون به شدت در خطر است؛ چرا باید بیشتر به موضوع این مسجد بپردازیم؟

در خصوص اهمیت این مسجد آنچه باید به آن توجه کنیم این است که مسجدالاقصی قبله اول مسلمانان است و از نظر تاریخی اگر یهودیان ادعا کنند که چند هزار سال قبل از مسلمانان، آنها این مکان را به عنوان معبد قرار داده بودند، استدلال ما مسلمانان این است که این مکان از زمان حضرت آدم(ع) و حدود 40 سال بعد از بنای بیت‌آلله الحرام بنا شده است.

این مکان در قرآن نیز مطرح شده و 15 سال نماز خواندن پیامبر و مسلمانان صدر اسلام به سمت مسجدالاقصی نشان دهنده قداست این مکان است. پس بر ما مسلمانان نیز واجب است که علی‌رغم تغییر قبله که خداوند آن را تحت عنوان آزمون و آزمایش در قرآن کریم (سوره بقره) مطرح کرده است، به این مسجد مقدس توجه کنیم و باید توجه داشته باشیم که جریان تغییر قبله زمانی رخ داده است که هنوز مکه مکرمه فتح نشده و هنوز در دست بت‌پرستان و آلوده به شرک بود.

ایکنا ـ آیا معماری کنونی این مسجد معماری اسلامی است؟

از نظر معماری مشترکاتی بین معماری اسلامی، مسیحی و یهودی در آن وجود دارد اما در بیش از 60 سال اخیر در 9 مرحله حفاری‌هایی در این منطقه توسط اسرائیل صورت گرفته و ارتش اسرائیل سربازان خود را در آنجا مستقر و تجهیزات فراوانی به این منطقه آورده است و بنا دارند مناطق مسکونی و شهرک‌هایی را در این منطقه احداث کنند و با تجمع شهرک‌نشینانی که آورده‌اند وجهه یهودی این منطقه را زیاد کنند. پایگاه‌های زیادی نیز به همراه فرودگاه در این منطقه بنا کرده‌اند تا مسافرت شهرک نشینان به این منطقه را تسهیل کنند.

اما آنچه اکنون باید بر روی آن تأکید کنیم این است که عظمت و جلالت این مسجد نباید در نظر مسلمانان کم شود و هرگز نباید این مسجد صرفاً یکی از هزاران مسجد جهان اسلام تلقی شود، بلکه همیشه باید به خاطر داشته باشیم که این مکان مقدس اولین قبله مسلمانان است.

اگر چه این مسجد از جهان اسلام زمان صدر اسلام دور بوده و یکی از وجوه نام‌گذاری مسجدالاقصی(مسجد دور) هم همین است، اما نباید بزرگی و عظمت این مسجد و مسجد مسلمانان بودن آن مخدوش شده و اجازه داده شود توسط رژیمی مورد بی‌احترامی قرار گیرد.