طراحی هنری نمایش دینی، کاری گروهی است

محمدرضا عطایی‌فر، نویسنده و کارگردان تئاتر در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا) گفت: قائل بودن به این نکته که باید شخصی خاص به عنوان طراح هنری در تولید یک نمایش حضور داشته باشند، از منظر تئاتر حرفه‌ای تلقی نادرستی است چرا که همه آنچه که در روایت نمایشی به روی صحنه اجرا می‌شود زائیده تفکر و اندیشه شخصی کارگردان است که به گروه سرایت کرده و موجب می‌شود تا اثر نمایشی تولیدی منحصر به خود کارگردان باشد.

وی ادامه داد: لفظی همچون طراح و یا مشاور پروژه تنها در مواقعی به کار می‌رود که کارگردان فضای ذهنی از موضوع و ساختار آن نداشته باشد؛ مثلاً اگر قرار است در یک اثر نمایشی به موضوعات تخصصی همچون امور نظامی بپردازیم حتماً این نمایش و یا هر اثر نمایشی دیگر حتی در قالب تصویر نیز نیاز به یک طراح حرکات جنگی و نظامی دارد که تازه آن هم در راستای خواست کارگردان و محدود با آن چیزی است که او تصور می‌کند.

طراحی هنری در روند تولید نمایش براساس تحلیل اولیه گروه کارگردانی از متن صورت می‌گیرد

کارگردان نمایش «سایه سکوت» تصریح کرد: یک تحلیلگر متن نمایشی معمولاً در مراحل ابتدایی و پیش‌تولید یک اثر نمایشی به کمک کارگردان می‌آید که در اصطلاح نمایشی به آن دراماتورژ می‌گویند و در خلال تولید نیز با توجه به مشغله کارگردان مراقب است آنچه که در صحنه اعم از اجزای صحنه، بازی بازیگران در حال وقوع است مطابق با تحلیل و تأویلی باشد که کارگردان به آن اصرار دارد که این در مورد نمایش دینی هم با توجه به زمان و جغرافیای مشخص حوادث آن صدق می‌کند و البته این تحلیل مغایر با طراحی هنری است.

وی به جزئیات تخصصی مربوط با طراحی هنری یک اثر نمایشی پرداخت و گفت: طراحی صحنه و لباس، طراحی نور، طراحی موسیقی از جمله مواردی هستند که به شکل تخصصی در جریان تولید یک نمایش به انجام می‌رسند و البته ناگفته نماند که کارگردان باید اشراف نسبی و یا کلی نسبت به همه این مقولات داشته باشد و ایده‌های اجرایی خود را بازگو کرده تا توسط گروه‌های مجرب در هر بخش اجرا شود؛ به مجموعه این عوامل عنوان طراحی هنری اطلاق می‌شود و مشاهده می‌کنید که مسئولیت به عهده یک فرد خاص به عنوان طراح هنری نیست.

منابع مالی محدود موجب می‌شود که  کارگردان امور تخصصی طراحی هنری را به عهده بگیرد

عطایی‌فر تأکید کرد: البته معمولاً در امر تولید نمایش در ایران به دلیل محدود بودن منابع اعتباری و صرفه‌جویی در هزینه‌ها شاهد هستیم که تمامی آنچه به عنوان جریان طراحی هنری اعم از طراحی صحنه و لباس، نور و ساخت موسیقی و ... است به یک فرد واگذار می‌شود و بعضاً کارگردان تمامی این وظایف را به عهده می‌گیرد که این مورد هم با استانداردهای جهانی تولید نمایش مغایر است.

برگزیده کارگردانی دو دوره جشنواره تئاتر «سوره ماه» در پایان گفت: همیشه باید در تحلیل و بررسی تولید نمایش شرایط مطلوب را  ملاک نظر قرار داد نه وضعیت فعلی را؛ در شرایط مطلوب بودجه‌های تولید یک نمایش کارشناسی شده و همه چیز در  یک برآورد تخصصی به انجام می‌رسند؛ قطعاً در چنین شرایطی هم از سمت‌های جعلی و ساختگی همچون طراح هنری خبری نیست و هم هر بخشی از مجموعه طراحی هنری تولید یک نمایش، نظام‌مند توسط متخصصان به انجام می‌رسد.