مسجد به عنوان اولین پایگاه حکومت اسلامی در دوران پیامبر اسلام(ص) و حضرت امیرالمؤمنین(ع)، محل برطرف کردن نیازهای جامعه مسلمین و تصمیمگیریهای مهم حکومتی به شمار میرفت.
با ورود پیامبر اکرم(ص) به شهر مدینه که بنا به درخواست برخی از سران اقوام اوس و خزرج ساکن در مدینه صورت گرفت، بنای اولین مسجد اسلام در این شهر پیریزی شد و مسجد پیامبر(ص) اولین مرکز حکومت اسلامی شد.
این مسجد هم به عنوان خانه پیامبر(ص) و هم به عنوان مرکز و مقر حکومت اسلامی محلی شد تا در آن مهمترین تصمیمهای دنیای اسلام اتخاذ شود. مسجدالنبی(ص) در واقع به عنوان پایتخت معنوی و سیاسی حکومت تازهتأسیس اسلام بنا نهاده شد.
پیامبر(ص) در مواقع لزوم از جمله وقوع جنگهایی که دشمنان اسلام جهت مقابله با دین الهی پیریزی میکردند و نیز پیگیری مشکلات جامعه، مسلمانان را به مسجد فرا میخواند و با ایشان مشورت کرده و در صورت لزوم دستوراتی را نیز ابلاغ میکردند.
در دوران حکومت امیرالمؤمنین(ع) نیز که پایتخت دنیای اسلام به شهر کوفه منتقل شد، حضرت امیر(ع) به تأسی از نبی مکرم اسلام(ص) مقر حکومت خود را در مسجد این شهر قرار داد و تمامی تصمیمگیریهای مهم حکومتی خود را در مسجد کوفه طرحریزی میکرد.
در همین مسجد کوفه بود که شمشیر دشمنان خشک مغز، نادان و جاهل به هنگام نماز صبح بر فرق سر مولای متقیان و امیرمؤمنان(ع) فرود آمد و ندای «فزت و ربالکعبه» حضرت امیر(ع) به آسمان بلند شد.
در واقع مسجد به عنوان پایگاه اطلاعرسانی مسلمانان در صدر اسلام شناخته میشد و تمامی امور مربوط به مسلمانان و جامعه مسلمین در این پایگاه مهم و مؤثر به عنوان خانه خدا انجام میشد.
در دوران اخیر نیز که انقلاب اسلامی ایران به رهبری امام خمینی(ره)، مردی از سلاله پاک رسولالله(ص) در ایران شکل گرفت و به پیروزی رسید، ایشان از مسجد به عنوان اولین پایگاه اطلاعرسانی خود جهت ارتباط با مردم استفاده کردند.
امام خمینی(ره) نهضت خود را از مسجد آغاز کردند و به تأسی از رسول گرامی اسلام(ص) و امیرمؤمنان(ع) مسجد را به عنوان اولین مکان و محل پیامرسانی خود به مردم و جامعه قرار دادند تا بدین وسیله پیام انقلاب اسلامی را به گوش ملت برسانند.
در مسجد بود که امام(ره) مردم را با آرمانهای حقیقی اسلام آشنا و ضمیر آنها را جهت مبارزه با ظلم و ستم دوران ستمشاهی بیدار کردند. ایشان با سخنرانیهای آتشین خود علیه نظام سلطه و ستمشاهی، مردم را به مقابله با زور و تهدید تشویق میکردند.
سرانجام نیز از همین مساجد بود که تمامی ملت ایران با صدایی رسا در برابر نظام پوسیده و توخالی ظلم و ستم ایستادند و توانستند حماسهای عظیم خلق کنند که برای همیشه در تاریخ ثبت شود.
پیروزی انقلاب اسلامی با رهبری امام خمینی(ره) و ازجانگذشتگی ملت مسلمان و سرافراز ایران موجب شد تا جایگاه مساجد به عنوان پایگاههای معنوی و اطلاعرسانی بیش از پیش نمایان و شناخته شود.