ضرورت حضور مفسران قرآن در دانشگاه‌ها
گروه فعالیت‌های قرآنی: حجت‌الاسلام والمسلمین قرائتی بیان کرد: باید در دانشگاه‌ها نهضتی شروع شود پیدا کنند تا لیسانس‌ها، فوق لیسانس‌ها و دکترها با آیات قرآن آشنا شوند و مبانی قرآنی رشته خود را پیدا کنند. به امید روزی که دانشکده حقوق چند مفسر قرآن داشته باشد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، برنامه درس‌هایی از قرآن، با موضوع «نگاهی به آیات حقوقی قرآن کریم» پنجشنبه، هشتم خرداد‌ماه با سخنرانی حجت‌الاسلام والمسلمین محسن قرائتی برگزار شد.
حجت‌الاسلام قرائتی در ابتدای این برنامه با اشاره به اینکه کلمه «اقامه» در قرآن به چهار چیز گفته شده و یکی از این چهار چیز عدالت است، گفت: «أَقیمُوا الدِّین» (شوری آیه13) یعنی کل دین را به پا داریم، «أَقیمُوا الصَّلاة» (بقره آیه 43) یعنی نماز را به پا داریم و «وَ أَقیمُوا الْوَزْن» (الرحمن/9) یعنی عدالت؛ یعنی کلمه‌ای که خدا برای کل دین و برای نماز گفته، همان کلمه را برای قوه قضاییه گفته است، «أَقیمُوا الشَّهادَة لِلَّه» (طلاق آیه 2) این پیداست که باید اقامه کرد. اقامه نیازمند همت است و عنایت می‌خواهد.
وی در ادامه بیان کرد: نهج‌البلاغه سه قسمت است، قسمت اولش خطبه، قسمت میانی نامه‌ها که حضرت امیر(ع) برای استاندارها و فرماندارها نوشته که چگونه حکومت‌داری کنند و قسمت پایانی کلمات نصیحت، حکمت است. خطبه‌ها، نامه‌ها، حکمت‌ها در این وسط 77 نامه است.
رعایت عدالت حتی میان حیوانات
این مفسر قرآن افزود: نامه 25 به مسئول زکات میگوید که تو برو زکات بگیر. شتر، گاو، گوسفند، گندم، جو، کشمش، خرما، طلا، نقره و ... زکات دارد. در سوار شدن بر شتر باید مراعات عدالت کرد؛ «وَ لْیَعْدِلْ بَیْنَ صَوَاحِبَاتِهَا» (شرح‌نهج‌البلاغه/ج15/ص151) «صواحب» جمع صاحبه است؛ صاحبه حیوانی است که سوارش می‌شوید. در سوار شدن بر شترها باید عادل باشید؛ یعنی نکند مثلا شترها را از این منطقه به یک منطقه دیگر ببری و یک شتر را یک ساعت سوار شوید، یک شتر را نیم ساعت سوار شوید. آیا در تاریخ کسی را پیدا کرده‌اید که عدالت را تا اینجا بگوید.
وی در ادامه تصریح کرد: بیتالمال را نزد حضرت علی(ع) آوردند، حضرت کوفه را به هفت منطقه تقسیم کرده بود، هر منطقه یک نماینده داشت؛ نماینده‌ها آمدند، اموال بیتالمال را گرفتند تا در منطقه‌شان تقسیم کنند، حضرت رفت ظرف بیتالمال را تکان بدهد، یک تکه نان در آن بود، بیرون افتاد؛ فرمود که دوباره بگویید بیایند. نماینده‌ها که برگشتند یک تکه نان را هم هفت قسمت کرد.
حجت‌الاسلام قرائتی اظهار کرد: وقتی روی فرانسه مانور می‌دادند که حقوق فرانسه در کشورهای دنیا برجستگی دارد. ما پای تلویزیون نشسته بودیم، دیدیم عجب، این کشور معدن حقوق، به آفریقا لشگرکشی کرد. حضرت امیر(ع) آن عدالتی که بشر نتوانسته برای آدم‌ها پیاده کند، حضرت امیر(ع) برای شترها گفته است.
عدالت مادر میان فرزندان
وی افزود: مادری دو فرزند و سه خرما داشت؛ یک خرما به این بچه داد، یک خرما به یک بچه دیگر داد، خرمای سوم را خیلی با دقت نصف کرد، حضرت امیر(ع) در این مورد فرمودند که «مادر؛ تو به خاطر این دقتی که در تقسیم این خرما کردی، اهل بهشت هستی».
حجت‌الاسلام قرائتی بیان کرد: به ما گفتند بین بچه‌هایتان فرق نگذارید؛ حتی وصیت نکنید به چه کسی دو تومان بدهید و به چه کسی یک تومان بدهید. کسی که بین بچه‌هایش فرق بگذارد حتی در وصیت، گناه کبیره کرده است.
وی در ادامه تصریح کرد: شهرداری پولی از خانه‌ها برای سطل زباله‌ها می‌گیرد؛ یک نفر می‌دهد و یک نفر نمی‌دهد. با پول آنهایی که این پول را پرداخت می‌کنند، این زباله‌ها برای بهداشت و محیط زیست بیرون شهر برده می‌شود. آیا آن کسی که نمی‌دهد، مدیون نیست؛ من پول نمی‌دهم، شما پول می‌دهی. آن وقت با پول شما زباله‌های خانه مرا هم به بیابان می‌برند. من مدیون نیستم که با پول شما زباله‌های خانه من دفن شود. باید دقت کنیم ببینیم حکم شرعی اینها چیست؛ این دقت باید در معماری هم وجود داشته باشد،چرا باید بگویند که فلان کشور بعد از 120 سال خانه‌هایش کلنگی می‌شود. در ایران بعد از 40 سال این اتفاق می‌افتد. اگر خانه‌ای باشد 40 سال از عمر ساخت آن بگذرد، دیگر خانه را قیمت نمی‌کنند، فقط زمینش را قیمت می‌کنند. یک سوم بودجه مملکت خرج خانه است و هر چهل سال یک مرتبه، یک سوم بودجه مملکت پودر می‌شود، یعنی بنده میلیون‌ها خرج کردم خانه ساخته‌ام، چهل سال دیگر صفر است، چرا؟
این مفسر قرآن اظهار کرد: هر چهل سال یک مرتبه، یک سوم پول مملکت پودر می‌شود. شاید مقصر مهندس‌ها هستند، شاید مقصر مصالح بد است، این نشان می‌دهد که تدبیر نیست. این خال آهن‌ها را چند سانت به چند سانت باید جوش بدهیم. حدیث داریم کسانی که مصالح بد مصرف می‌کنند، اینها را خدا پاداش نمی‌دهد. «لَمْ یُؤْجَر» (کافی/ج3/ص21) یعنی فکر نکن آدم خوبی هستی.
وی بیان کرد: امام(ره) 14 سالی که در نجف بود، بعضی شب‌های جمعه به کربلا می‌رفتند. هر وقت می‌خواست کربلا برود، می‌فرمودند که یک ماشین خوب تهیه کنید. دفتر آقا حساس شدند که امام هیچ وقت نمی‌گوید که فرش خوب، غذای خوب، پتوی خوب، لباس خوب! اما به ماشین که می‌رسد، میگوید: ماشین خوب! گفتند که آقا شما روی ماشین حساس هستی. گفتند که بله حساس هستم. برای اینکه لباس کرباس آدم را نمی‌کشد، نان خالی هم آدم را نمی‌کشد، ولی ماشین قراضه آدم را می‌کشد. دلیل ندارد من سوار ماشین قراضه شوم.
حجت‌الاسلام قرائتی در ادامه گفت: بعضی‌ها یک شهادت می‌دهند، بعد پایدار نیستند. قرآن میگوید که کسانی که شهادت می‌دهند، در حق پایداری کنند، «وَ الَّذینَ هُمْ بِشَهاداتِهِمْ قائِمُونَ» (معارج/33) کسانی که وقتی شهادت می‌دهند، روی حرفشان می‌ایستند.
لزوم تحقیق در آیات حقوقی قرآن
وی افزود: هر چه شما بخواهید در قرآن وجود دارد، اگر عین آن نباشد، کلیدش در قرآن هست. باید در دانشگاه‌های ما یک نهضتی پیداشروع شود و در هر دانشکده یک تفسیری شود، یعنی لیسانس‌ها، فوق لیسانس‌ها و دکترها با آیات قرآن آشنا شوند و مبانی قرآنی رشته خود را پیدا کنند. به امید روزی که دانشکده حقوق چند مفسر قرآن داشته باشد.
نقش نماز در اعتدال روحی
حجت‌الاسلام افزود: همین نماز ما برای تعادل ما است، بلندترین نقطه بدن ما پیشانی است و ما روزی 34 بار بلندترین نقطه بدن ما خاکی می‌شود، تا این غرور پایین بیاید. اگر یک بچه را بوسیدی، آن یکی را هم ببوس. حق ندارد پدر یک بچه را ببوسد و یک بچه را نبوسد، زیرا این بچه که نبوسیدی، می‌فهمد و این بی‌عدالتی باعث حسادت و کینه می‌شود. اینها کجای کتاب‌های عدالت است؛ اینها جز حقوق بشر نیست.
وی افزود: در همین نماز اگر سگی تشنه است، شما حق نداری وضو بگیری. باید آب را به سگ بدهی و تیمم کنی. اینها کجای کتاب حقوق است؛ اسلام میگوید: هر کس می‌خواهد نماز جمعه برود، از شب جمعه پیاز نخورد، زیرا ممکن است پیاز شب جمعه تا فردا ظهر بویش در دهانش باشد و آن کس که کنارش ایستاده ناراحت شود.
عدالت مسئولان رمز بقای نظام اسلامی
وی در ادامه اظهار کرد: ما عدالت را از کتاب‌هایمان باید بیرون بیاوریم و در زندگی‌مان پیاده کنیم. اگر چند نفر به جای کتاب‌ها مرد عدالت باشند، دانشگاه و دنیا عوض می‌شود.
حجت‌الاسلام قرائتی بیان کرد: یک فرشی را خدمت امام آوردند، گفتند که آقا این یک قالیچه قیمتی است، صاحبش هدیه کرده است، گفته که دوست دارم، آرزو دارم، امام نمازهایش را روی این فرش بخواند. گفتند که مانعی ندارد؛ فرش را انداخت و امام روی فرش رفت، اما تا رفت بگوید الله اکبر؛ یک مقدار فکر کرد و سپس گفتند که آدم همین طور شاه می‌شود. یکی فرش می‌آورد، یکی ریسه آویزان می‌کند، یک انگشتر قیمتی می‌آورد، یکی عبای قیمتی می‌آورد، همین طور یک قدم یک قدم شاه می‌شود. امام از روی قالیچه کنار آمد و گفتند که من روی این نماز نمی‌خوانم.
وی افزود: یک روز امام زین العابدین(ع) لباس شیکی پوشید. بیرون آمد و داشت می‌رفت، یکباره برگشت؛ به همسرش گفتند که همان لباس هر روزی را بده، زیرا این لباس را پوشیدم، انگار دیگر من زین العابدین دیروز نیستم.
این مفسر قرآن با تأکید بر عدالت در گفتار، اظهار کرد: اگر شما دکتر نیستی، اجازه ندهید به شما دکتر بگویند. اگر مهندس نیستی، بگو من مهندس نیستم. آیت‌الله نیستی، بگو به من آیت‌الله نیستم. کسی که نیم کیلو ارزرش دارد و خودش می‌داند، بگوید من نیم کیلو ارزش دارم. اگر کسی گفت که پنج کیلو ارزش داری، بگوید که نه! راستش را بگو. امیرالمؤمنین(ع) می‌فرماید: در ستایش‌ها، اگر بیش از اندازه ستایش کردی، از عدالت بیرون رفتی، متملق هستی. «الثَّنَاءُ بِأَکْثَرَ مِنَ الِاسْتِحْقَاقِ مَلَقٌ» (بحارالانوار/ج70/ص295)
حجت‌الاسلام قرائتی تصریح کرد: گاهی افراد عوام درس نخوانده چقدر عادل هستند و آدم‌های تحصیل کرده چقدر بی‌عدالت هستند. یک کارگر ساده‌ای بود، قالی روی دوش می‌گذاشت و این طرف و آن طرف می‌برد. یک نفر گفت که آقا تشریف بیاورید، این فرش را آنجا ببرید. ایشان گفت که می‌شود یک تقاضا کنم. گفت که بفرمایید. گفت من از صبح تا به حال چند فرش برده‌ام، مقداری هم درآمد داشتم. این رفیق من هیچ کس صدایش نمی‌زند. نمی‌دانم چرا؛ شما به ایشان فرش بده و یک مقداری هم به او پول بده که پول او به من برسد. این حمال درس نخوانده، اما همه وجودش عدالت است.
وی در پایان اظهار کرد: اگر یک بچه دو ساله یک جایی نشسته است، بچه دو ساله را بلند کنیم، رئیس جمهور نماز بخواند، نماز رئیس جمهور باطل است. این حرف‌ها در کتاب‌ها نیست. فرق نمی‌کند، چه رئیس جمهور، چه آیت‌الله، چه پروفسور، اینها نمازشان باطل است؛ نمی‌شود بچه را بلند کرد و کس دیگر را نشاند. ریز عدالت در زندگی ما است.
