گزارش ایکنا از نشست «فلسفه ذهن، معرفت‌شناسی و منطق»
گروه اندیشه: امروز در همایش سالانه دانشجویی فلسفه، نشستی با عنوان «فلسفه ذهن، معرفت‌شناسی و منطق» در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، اولین همایش سالانه دانشجویی فلسفه امروز، 28 آبان در دانشگاه تربیت مدرس برگزار شد که در آن 9 نشست علمی در رابطه با فلسفه برگزار می‌شود. نشست فلسفه ذهن، معرفت‌شناسی و منطق یکی از نشست‌های این همایش بود که با مدیریت علمی لطف‌الله نبوی از ساعت 10:30 تا 12:30 در سالن علامه جعفری دانشکده علوم انسانی برگزار شد.
خواب بی‌رؤیا
بنابر این گزارش، مهیار مرادی از دانشگاه علامه طباطبایی در این نشست به ارائه مقاله با موضوع «خواب بی‌رؤیا» پرداخت و گفت: خواب بی‌رویا، برای دکارت موضوعیت ندارد منظور یک امر زیستی است که فارغ از نگاه نفسانی دکارت، بتواند وجود داشته باشد.
وی افزود: چارچوب این بحث تأمل دوم و ششم از تأملات دکارت و دسته پنجم اعتراضات و پاسخ‌های گاسندی است. برای دکارت، خواب، عاری از حقیقت نیست به این معنا که با مقایسه صور ذهنی موجود در خواب و صور موجود در بیداری می‌توانیم به یک معیار معرفتی دست پیدا کنیم.
مرادی اظهار کرد: گاسندی در دسته پنجم اعتراضات این اشکال را به دکارت می‌گیرد که در هنگام خواب نفس هوشیار نیست و فکر نمی‌کند اما دکارت نفس را جوهر اندیشمندی می‌داند که در خواب هم فکر می‌کند.
وی گفت: سه عنصر با خواب بی‌رؤیا در تعاملات مرتبط هستند؛ مبنای وجودی در برابر اندیشه‌ای (تقابل سلیم و دلایل فلسفی)، اندیشه به‌عنوان امر معناشناختی، نه شناختی (جوهره معرفتی) تناظر در برابر علیت (مغایرت). اندیشه برای دکارت جوهره معرفتی است به این معنا که نمی‌توان چیزی را تصور کرد که بدون اندیشه قابل تصور باشد و نه اینکه بدون اندیشه نتواند وجود داشته باشد. از نظر دکارت، ادراک کار نفس است؛ بنابراین ماحصل ادراک از جسم پیدا شدن یک ویژگی جسمانی است که همان امر جسمانی هم نفسانی تلقی می‌شود، چون اساساً ادراک از نظر دکارت کار نفس است.
جایگاه نور در حل مشکل شکاکیت غزالی
بنابراین گزارش، دانشجوی بعدی سمانه آسیوندزاده چهارمحالی از دانشگاه مذاهب اسلامی بود که به ارائه مقاله «جایگاه نور در حل مشکل شکاکیت غزالی» پرداخت، وی گفت: شکاکیت غزالی دارای مراحلی است، در ابتدا او به‌دنبال علمی می‌گشت که به هیچ وجه حتی یک معجزه نتواند آن را زیر سؤال ببرد و وقتی تفحص کرد، فهمید که هیچ علمی یقینی نیست، فقط ضروریات و حسیات یقینی هستند و بعد هم به این نتیجه می‌رسد که حسیات هم کاملاً یقینی نیستند و بعد به ضروریات عقلی هم شک می‌کند.
وی افزود: اشکالی که می‌توان به غزالی وارد کرد در رابطه با بدیهیات است. او گفته است هر که به بدیهیات شک کند نمی‌تواند استدلال کند، من شک کردم و نمی‌توانم استدلال کنم. این احتمال به ذهن می‌رسد که یا ایشان دچار سهل‌انگاری بوده‌اند یا اینکه دچار شک دستوری بوده است.
آسیوندزاده اظهار کرد: براساس گفته غزالی آنچه که به‌واسطه نور به او مجسم شد صرفا ضروریات عقلی بود در حالی که او در مسیر شکاکیت همه علوم، حسیات و ضروریات عقلی را زیر سؤال برده بود و این اشکالی است که در حوزه معرفت‌شناسی بر او وارد است.
دیدگاه‌های ناهمخوان ابو علی سینا و خواجه نصیر در باب حمل
این گزارش می‌افزاید: نفر بعدی که به ارائه مقاله پرداخت، حسن همتایی از دانشگاه علامه طباطبایی با مقاله «دیدگاه‌های ناهمخوان ابو علی سینا و خواجه نصیر در باب حمل» بود.
وی گفت: برای اینکه محمول معنی‌دار باشد باید خودش جنس موضوع شود، ابو علی سینا در رساله منطق در باب علوم برهانی حرف می‌زندکه با خواجه نصیر در اساس‌القتباس اشتراک نظر دارد.
وی با بیان اینکه با برهان می‌خواهیم از یقین به یقین برسیم، عنوان کرد: ساختار برهان از سه گزاره تشکیل شده است و در هر گزاره محمولی بر موضوعی حمل می‌شود. بوعلی سینا می‌گوید: ما که در مورد جنس و فصل موضوعات علم داریم، لازم نیست در موردشان استدلال کنیم اما از دید خواجه نصیر استدلال برهانی قابل قبول نیست.
نرگس کریمی از دانشگاه تربیت مدرس با مقاله «بررسی مسئله توجیه خطاناپذیری در تعریف علم از نظر ابن سینا» آخرین نفری بود که در این نشست به ارائه مقاله پرداخت.
وی گفت: ابن سینا علم را به دو گروه تصور بدون تصدیق و تصور همراه با تصدیق تقسیم می‌کند. همچنین مراتب تصدیق را نیز به یقین، شبه یقین و ظن تقسیم می‌کند. اما چند جا می‌گوید که فقط یقین است که فقط تصدیق حساب می‌شود. یقین را این گونه عنوان می‌کند که تصدیق یک قضیه ضروری الصدق مدلل است.
کرمی عنوان کرد: از نظر ابن سینا تصدیق مدرِک باید به سبب علم او به علت توجیه صدق قضیه باشد و می‌گوید که علیت علت صدق قضیه باید برای مدرِک واضح باشد. شرط ضروری و صدق و مدلَل بودن در واقع، همه‌شان یک شرط هستند پس موضوع علم از قضایای ضروری است.
وی گفت: از نظر ابن سینا صدق شبه‌یقینی تصدیق کاذبی است که علم تصدیقی محسوب نمی‌شود، همچنین تصدیق ظن، تصدیق صادقی است که علم تصدیقی محسوب نمی‌شود.
