قرآن، همسرداری، چالش‌های جامعه امروز/21
مفهوم قواميت مرد نسبت به زن، در جامعه اشتباه تعبير شده است
گروه اجتماعی: عضو هيئت علمی دفتر مطالعات و تحقيقات زنان، با اشاره به آيه 34 سوره نساء، تصريح كرد: قوام يعنی كسی كه بسيار قيام كرده برای امور همسر و يار خود و اين مفهوم به اشتباه در جامعه تفسير شده است.
زهرا امين‌مجد، عضو هيئت علمی دفتر مطالعات و تحقيقات زنان، در گفت‌وگو با خبرگزاری قرآنی ايران (ايكنا) در بخش اول سخنان خود، با اشاره به جعلی بودن برخی از روايات مربوط به همسرداری و لزوم دقت در اين روايت‌ها تصريح كرد: عدم دقت در استخراج گزاره‌های معرفتی و نبود يك متصدی واحد در اين زمينه، باعث شده برخی از گزاره‌های غير واقعی مطرح و به حدی تكرار شوند كه به نظر برسد دين خواستار ايجاد چنين مسئله‌ای بوده است.
وی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به وجود حقوق و تكاليف تعريف شده برای زنان و مردان در دين اسلام تصريح كرد: بر اساس اصول علمی نيز حداقل‌هايی از حقوق و وظايف برای زن و مرد تعريف شده و وجود دارد، اين حداقل‌ها در مطالعات ميدانی جامعه‌شناسی نيز به دست امده است و جامعه‌شناس كاركردگرايی مانند پارسونز، نيز مطرح می‌كند كه حداقل نقش زن نقش‌های ابرازی و عاطفی است و حداقل نقش‌های مرد نيز نقش‌های ابزاری و مكانيكی و همان بحث نان‌آوری است.
خبرنگار ايكنا با اشاره به آيه 34 سوره نساء كه می‌فرمايد«فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ؛ پس زنان درستكار فرمانبردارن» سؤال كرد، به نظر شما آيا مضمون اين آيه در جامعه مورد سوء استفاده قرار نگرفته است و يك‌جانبه به آن نگريسته نمی‌شود، كه مجدد پاسخ داد: مسئله تمكين مسئله كاملاً روشنی است، تمكين دو نوع است، تمكين خاص كه در مورد مسائل جنسی است و تمكين عام كه در مسئله اذن خروج از منزل و همسويی با مرد در كليات زندگی را شامل می‌شود.
وی با تصريح بر اينكه قانون تمكين، قانون كلی است اما وقتی كه مرد ناسالم و زورگو است و خشم بر او غلبه دارد، استثنائاتی بر اين قانون وارد شده است، گفت: به لحاظ فقهی راه‌كارهايی برای زنانی كه شوهران ناسالم با رفتار غير دينی دارند در نظر گرفته شده است كه آخرين راه‌كار اسلام طلاق خلع (درخواست طلاق از سوی زن، با بخشيدن مهريه يا مالی به مرد برای پذيرش طلاق، بدون اجازه رجعت) است.
اين استاد حوزه و دانشگاه تأكيد كرد: طلاق خلع حقی است برای زنان، اگر چه در عرف به آن اشاره نمی‌شود اما حتی اگر دليل زن اين باشد كه شوهر خود را دوست ندارد می‌‌تواند از اين حق استفاده كند و اين مكانيزم ظريف و هوشمندانه‌ای است كه اسلام برای رهايی از فشار وارده بر زن آن‌را عنوان كرده است.
وی تصريح كرد: در مورد واژه قواميت (اشاره به آيه 34 سوره نساء كه می‌فرمايد« الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ؛ مردان سرپرست زنانند به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى داده و [نيز] به دليل آنكه از اموالشان خرج مىكنند پس زنان درستكار فرمانبردارند» كه برخی آن را نشانه برتری دادن مردان به زنان عنوان می‌كنند) اشتباه معنايی در جامعه به وجود آمده است، قوام يعنی كسی كه بسيار قيام كرده برای امور همسر و يار خود و به تأييد اين معنی گذاره‌ها و روايات فراوانی مطرح شده است، وقتی در احاديث مطرح می‌شود كه حتی بر ذائقه اهل خود غذا بخوريد و ذائقه خود را حتی در غذا بر خانواده تحميل نكيند نشان می‌دهد كه روال صحيح زندگی روالی است كه در آن مرد مسير زندگی را در جهت رفاه زندگی همسر و فرزندان خود فراهم می‌كند.
امين مجد با اشاره به اينكه اسلام برای وارد نشدن فشار مضاعف بر زنان مسئوليت اقتصادی خانواده را بر دوش مرد گذاشته است و بر همين اساس ابزار مديريت اقتصادی خانواده را در دست مرد قرار داده است، افزود: اسلام همچنين مكانيزم‌هايی برای مرد تعبيه كرده است كه بر اساس آن مرد نتواند از قدرت خود سوء استفاده كرده باعث آزار و اذيت خانواده خود شود.
وی به تأكيدات اسلام به مردان در مورد همسرداری و رفتار با خانواده اشاره كرد و گفت: فرونشاندن خشم، عف و گذشت از اشتباهات همسر و پاك كردن خطای همسر از صفحه دل، راه‌كار اسلام برای كنترل رفتار مردان در قبال همسرانشان است و همچنين در روابط عاطفی و در حوزه حقوق جنسی نيز برای مردان توصيه‌های بسياری مطرح كرده است.
وی افزود: در جامعه كنونی زنان وارد آمدن فشار مضاعف بر خودشان را احساس می‌كنند و برای همين نيز جنبش‌ها و اعتراضاتی بر عليه اين فشارها در جهان روی داده است چرا كه اين فشارها با طبيعت زنان ناسازگار نيست.
عضو هيئت علمی دفتر مطالعات و تحقيقات زنان به عنوان مثال به نص صريح قرآن اشاره كرد و گفت: اسلام در بدترين شرايط كه زن ناشزه می‌شود و از مرد تمكين نمی‌كند، به مرد دستور می‌دهد در مرحله اول بستر زن را ترك كند و بعد تذكر زبانی به وی دهد و حداكثر خشونت مرد عليه زن را زدن وی با چوب مسواك عنوان می‌كند؛ كه البته مطرح شدن چوب مسواك استعاره از اين است كه ناخورسندی خود را به زن منتقل كند. اين مكانيزمی است كه شارع آن‌را ديده كه زندگی زن از هم نپاشد.
وی همچنين به دستور اسلام برای زنان كه عنوان شده، خود را هر لحظه به همسرانشان عرضه كنند اشاره كرد و در تبيين چرايی اين دستور گفت: يكی از مهم‌ترين دلايل بد‌پوشی زنان تبرج و دوست داشتن خودنمايی است، اسلام اين تمايل به خودنمايی را پذيرفته اما آن‌را به درون خانواده آورده است و طوری برنامه‌ريزی كرده است كه زن نياز به خودنمايی را در درون خانواده برآورده كند.
ادامه دارد...
وی در بخش دوم سخنان خود با اشاره به وجود حقوق و تكاليف تعريف شده برای زنان و مردان در دين اسلام تصريح كرد: بر اساس اصول علمی نيز حداقل‌هايی از حقوق و وظايف برای زن و مرد تعريف شده و وجود دارد، اين حداقل‌ها در مطالعات ميدانی جامعه‌شناسی نيز به دست امده است و جامعه‌شناس كاركردگرايی مانند پارسونز، نيز مطرح می‌كند كه حداقل نقش زن نقش‌های ابرازی و عاطفی است و حداقل نقش‌های مرد نيز نقش‌های ابزاری و مكانيكی و همان بحث نان‌آوری است.
خبرنگار ايكنا با اشاره به آيه 34 سوره نساء كه می‌فرمايد«فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ؛ پس زنان درستكار فرمانبردارن» سؤال كرد، به نظر شما آيا مضمون اين آيه در جامعه مورد سوء استفاده قرار نگرفته است و يك‌جانبه به آن نگريسته نمی‌شود، كه مجدد پاسخ داد: مسئله تمكين مسئله كاملاً روشنی است، تمكين دو نوع است، تمكين خاص كه در مورد مسائل جنسی است و تمكين عام كه در مسئله اذن خروج از منزل و همسويی با مرد در كليات زندگی را شامل می‌شود.
وی با تصريح بر اينكه قانون تمكين، قانون كلی است اما وقتی كه مرد ناسالم و زورگو است و خشم بر او غلبه دارد، استثنائاتی بر اين قانون وارد شده است، گفت: به لحاظ فقهی راه‌كارهايی برای زنانی كه شوهران ناسالم با رفتار غير دينی دارند در نظر گرفته شده است كه آخرين راه‌كار اسلام طلاق خلع (درخواست طلاق از سوی زن، با بخشيدن مهريه يا مالی به مرد برای پذيرش طلاق، بدون اجازه رجعت) است.
اين استاد حوزه و دانشگاه تأكيد كرد: طلاق خلع حقی است برای زنان، اگر چه در عرف به آن اشاره نمی‌شود اما حتی اگر دليل زن اين باشد كه شوهر خود را دوست ندارد می‌‌تواند از اين حق استفاده كند و اين مكانيزم ظريف و هوشمندانه‌ای است كه اسلام برای رهايی از فشار وارده بر زن آن‌را عنوان كرده است.
وی تصريح كرد: در مورد واژه قواميت (اشاره به آيه 34 سوره نساء كه می‌فرمايد« الرِّجَالُ قَوَّامُونَ عَلَى النِّسَاء بِمَا فَضَّلَ اللّهُ بَعْضَهُمْ عَلَى بَعْضٍ وَبِمَا أَنفَقُواْ مِنْ أَمْوَالِهِمْ فَالصَّالِحَاتُ قَانِتَاتٌ؛ مردان سرپرست زنانند به دليل آنكه خدا برخى از ايشان را بر برخى برترى داده و [نيز] به دليل آنكه از اموالشان خرج مىكنند پس زنان درستكار فرمانبردارند» كه برخی آن را نشانه برتری دادن مردان به زنان عنوان می‌كنند) اشتباه معنايی در جامعه به وجود آمده است، قوام يعنی كسی كه بسيار قيام كرده برای امور همسر و يار خود و به تأييد اين معنی گذاره‌ها و روايات فراوانی مطرح شده است، وقتی در احاديث مطرح می‌شود كه حتی بر ذائقه اهل خود غذا بخوريد و ذائقه خود را حتی در غذا بر خانواده تحميل نكيند نشان می‌دهد كه روال صحيح زندگی روالی است كه در آن مرد مسير زندگی را در جهت رفاه زندگی همسر و فرزندان خود فراهم می‌كند.
امين مجد با اشاره به اينكه اسلام برای وارد نشدن فشار مضاعف بر زنان مسئوليت اقتصادی خانواده را بر دوش مرد گذاشته است و بر همين اساس ابزار مديريت اقتصادی خانواده را در دست مرد قرار داده است، افزود: اسلام همچنين مكانيزم‌هايی برای مرد تعبيه كرده است كه بر اساس آن مرد نتواند از قدرت خود سوء استفاده كرده باعث آزار و اذيت خانواده خود شود.
وی به تأكيدات اسلام به مردان در مورد همسرداری و رفتار با خانواده اشاره كرد و گفت: فرونشاندن خشم، عف و گذشت از اشتباهات همسر و پاك كردن خطای همسر از صفحه دل، راه‌كار اسلام برای كنترل رفتار مردان در قبال همسرانشان است و همچنين در روابط عاطفی و در حوزه حقوق جنسی نيز برای مردان توصيه‌های بسياری مطرح كرده است.
وی افزود: در جامعه كنونی زنان وارد آمدن فشار مضاعف بر خودشان را احساس می‌كنند و برای همين نيز جنبش‌ها و اعتراضاتی بر عليه اين فشارها در جهان روی داده است چرا كه اين فشارها با طبيعت زنان ناسازگار نيست.
عضو هيئت علمی دفتر مطالعات و تحقيقات زنان به عنوان مثال به نص صريح قرآن اشاره كرد و گفت: اسلام در بدترين شرايط كه زن ناشزه می‌شود و از مرد تمكين نمی‌كند، به مرد دستور می‌دهد در مرحله اول بستر زن را ترك كند و بعد تذكر زبانی به وی دهد و حداكثر خشونت مرد عليه زن را زدن وی با چوب مسواك عنوان می‌كند؛ كه البته مطرح شدن چوب مسواك استعاره از اين است كه ناخورسندی خود را به زن منتقل كند. اين مكانيزمی است كه شارع آن‌را ديده كه زندگی زن از هم نپاشد.
وی همچنين به دستور اسلام برای زنان كه عنوان شده، خود را هر لحظه به همسرانشان عرضه كنند اشاره كرد و در تبيين چرايی اين دستور گفت: يكی از مهم‌ترين دلايل بد‌پوشی زنان تبرج و دوست داشتن خودنمايی است، اسلام اين تمايل به خودنمايی را پذيرفته اما آن‌را به درون خانواده آورده است و طوری برنامه‌ريزی كرده است كه زن نياز به خودنمايی را در درون خانواده برآورده كند.
ادامه دارد...
مطالب مرتبط
