درمان روح3
مصاحبه با اهل بيت
امام حسن مجتبی عليه السلام
مقدمه
دعا كردن و دعا چيست؟
بسم الله الرحمن الرحيم
لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظيم بدرب منزل كريم اهل بيت حسن بن علی عليه السلام می رويم و ازباب تلمذ بر حضرتش وارد می گرديم و می پرسيم سيدنا ، نظرتان راجع به دعا كردن و دعا چيست؟
فرمودند: چگونه مؤمن ، مؤمن خواهد بود در حالی كه از بهره و تقدير الهی خود خشمگين است و منزلت خود را كوچك می شمرد با اين كه فرمانروای او و زندگی او خداست؟ و من ضامنم برای كسی كه در دل او جز رضا و خشنودی از تقديرات الهی خطور نكند اين كه خدا را بخواند و دعايش مستجاب شود.(1)
از مولايمان می پرسيم سيدی از تسبيح خود بفرماييد . فرمودند:
در روز چهارم ماه اين را بخوان پاك و منزه است آن خدايی كه بر گنجوران دل ها آگاه است پاك و منزه است آن خدايی كه شمار گناهان را بداند پاك و منزه است آن خدايی كه هيچ پنهان شده ای در آسمانها و زمين بر او پنهان نيست. پاك ومنزه است آن خدايی كه به رازها آگاه و بر ناپيداها داناست پاك ومنزه است آن خدايی كه هم وزن ذره ای نه در زمين و نه در آسمان از او پوشيده نيست پاك و منزه است آن خدايی كه پوشيده ها نزد او آشكار و باطنها نزد او ظاهر است با حمد خدا او را تسبيح می گويم.(2)
از مولايمان در خصوص حرزشان سئوال می كنيم فرمودند:
به نام خداوند بخشنده مهربان خدايا من تو را به منزلت و به جلوه های عزتت و به ساكنان آسمان هايت و به پيامبران و رسولانت می خوانم كه دعای مرا اجابت فرمايی كه اينك دشواری كار برمن سخت گرفته است . خدايا از تو می خواهم كه بر محمد و آل محمد درود بفرستی و سختی كارم را آسان فرمايی. (3)
از آقايمان سئوال می كنيم در هنگام ورود به مسجد چه می خوانيد . فرمودند:
سر به آسمان كرده و می خوانم خدايا مهمان تو بردر خانه توست ای نيكوكار بدكرا نزد تو آمده است پس ای كريم از كردارها واحوال زشت من با اوصاف زيبای خود درگذر.(4)
از اماممان سئوال می كنيم از دعاهای خود برای ما بفرمائيد فرمودند: خدايا با بخشش و بزرگواری ات به تو تقرب می جويم و با محمد بنده و پيامبرت به تو تقرب می جويم و با فرشتگان مقرب و پيامبران و رسولانت به تو تقرب می جويم و از تو می خواهم كه بر محمد بنده و پيامبر خود و بر آل محمد درود بفرستی و از لغزشم درگذری و گناهم را بپوشانی و مرا بيامرزی و نيازهايم را برآوری و به سبب كردار زشتم كيفر ندهی تا عفو و بخشندگی تو مرا فراگيرد كه تو به هر چيزی توانايی.(5)
ای كسی كه فراريان رو به سوی او آرند و وحشت كنندگان با او انس گيرند بر محمد و آل او درود فرست و انس مرا با خود قرار ده كه سرزمينهايت برايم تنگ است و توكل مرا به خود قرار ده كه دشمنانت به من رو كرده اند خدايا بر محمد و آل محمد درود فرست و چنانم كن كه به سبب تو حمله كنم و به سبب تو به جنبش در آيم و بر تو توكل كنم و به سوی تو باز گردم خدايا آنچه از ستايش و نيايشم كه هماهنگ با محبت و خشنودی و پسند توست مرا به آن زنده بدار و بر آن بميران و آنچه نيست اختيارم را خود به عهده گير و مرا به سوی آنچه دوست داری و می پسندی بكشان.
پروردگارا از گناهانم به سوی تو توبه می كنم و از بديهايم از تو آمرزش می خواهم و هيچ جنبش و نيرويی جز از خدا نيست كه هيچ معبود بحقی جز او كه بردبار و بزرگوار است نمی باشد و درود خدا بر محمد و آل او باد و تو ای پروردگار جهانيان نيازهای دين و آخرت ما را در عافيت كفايت فرما.(6)
خدايا تو از همه آفريدگان خود وارث هستی و در آفريدگان خود هيچ وارث از خود نداری معبود من، هر كه نيكی كند از رحمت توست و هر كه بدی كند از گناه خود اوست پس نه آن كه نيكی كند از كمك و ياری تو بی نياز است و نه آن كه بدی كند بدل از تو يابد و از علم و توانمندی تو بيرون شود معبودا من حق را با تو بشناسم و برای تو به سبب تو راهنمايی شوم و اگر تو نبودی نمی دانستم چيستی پس ای كسی كه اين اوصاف را دارد و جز او كسی ندارد بر محمد و آل محمد درود بفرست و در عملم اخلاص روزی ام فرما و در رزقم گشايش عطايم كن خدايا خير عمرم را در پايان آن قرار ده و خير كردارم را در پايانه های آن و خير روزهايم را در روز ديدار خود بگذار معبود من تو را در محبوب ترين چيزها نزد تو كه ايمان به تو و تصديق پيامبران باشد فرمان بردم و در مبغوضترين چيزها كه شرك به تو و تكذيب پيامبرت باشد نا فرمانی ات نكردم پس ای مهربان ترين مهربانان و ای بهترين گذشت كنندگان در ميانه آن دو را بر من ببخشای.(7)
از امامان سئوال می كنيم سيدنا آيا حقيقت دارد كه دعايی برای پنهان ماندن از بد خواهان داريم و اگر هست آن چيست؟ فرمودند : آری و آن دعا اينست:
خدايا ای كسی كه ميان دو دريا مانع و فاصله و حريم استوار قرار دادی ای صاحب نيرو و فرمانروايی ای بلند مرتبه چگونه بترسم و حال آن كه تو آرزوی من هستی و چگونه ستم شوم در حالی كه تو تكيه گاه من هستی پس با پوشش خود مرا از دشمنانت بپوشان و با امر خود مرا بر دشمنانم پيروز كن و با پای خود مرا پشتيبانی فرما تنها پناه و پناه گاه تويی . پس در كارم فرج و گشايش قرار ده ای آن كه اهل حرم را از شر اصحاب فيل كفايت فرمودی و ای آن كه بر سر آنان دسته دسته پرندگانی فرستادی كه بر آنان سنگ هايی از گل سخت می افكندند بلای عبرت آموز خود را بر سر دشمنانم بيفكن . خدايا من از تواز هر دردی شفا و بر دشمنان ياری و برای هر چه دوست داری و می پسندی تو فيق می خواهم ای معبود هر كه در آسمان و زمين و ميان آنان و زير خاك است از تو شفا می خواهم و از تو بخشش و طلبم و بر تو توكل می كنم كه خود فرموده ای: و به زودی خداوند آنان را از تو كفايت خواهد كرد كه او شنوای داناست.(8)
از مولايمان سئوال می كنيم سيدی دعای نزد ركن كعبه را برما وائت فرما فرمودند: خدايا نعمتم دادی شاكرم نيافتی بلايم دادی صابرم نيافتی پس نه با ترك شكر نمعتت را از من گرفتی و نه با ترك صبر سختی و گرفتاريم را ادامه دادی معبودا از بزرگوار جز بزرگی رخ ندهد.(9)
از آقايمان سئوال می كنيم اما ، در طلب باران چه می فرماييد؟ فرمودند:
خدايا برای ما ابرها را بشوران درهای آسمان را با آبهای سيل آسا و ابرهای متراكم ريزان وپر باران بگشا ای بسيار بخشنده بارانی فراوان و فراگير و درخشان و زلال بر ما ببار قفلهای آن را بگشا و فراگيری و گستردگی آن را آسان فرما و هر چه زودتر آبها را در دلها صحراها و دره ها به راه انداز ای فعال بارانی درشت، ريز پيوسته فراگير، سود رسان همه كس، سراسری، زلال، مهربان، پررگبار، گشايش دهنده، بی نياز كننده شتابان ، پاكيزه، گوارا، بركت يافته، پهناور، ريزان كه رودها و سيل ها را بشكافد دانه، پر پوشش، پر غرقاب ،را بر ما ببار و صحرا و كود ما را و باديه نشين و شهر نشين ما را سيراب فرما تا بهای روزی های ما را ارزان كنی و به پيمانه و وزنه ما بركت دهی. خدايا بر ما بنمايان كه روزی پديدار و گرانی نابود است آمين ای پروردگار جهانيان.(10)
از حضرتش سئوال می كنيم مولای قنوتتان چگونه است فرمودند:
خدايا تو پروردگار بسيار مهربان پادشاه بسيار دلسوز غمخورا خوبی هستی و تو دادرس و سر گشته اندوهگينی و تو راهنمای هر گم گشته نابينايی افكار ناپيدای پنهان سازان را همچون گفتارهای گويندگان می دانی معبودا من تو را به آن دانش دور از دسترس تو كه در باطن اسرار نا پيدای همرازان توست می خوانم كه بر محمد و آل او درود فرستی آن چنان درودی كه با آن بر همه تلاشگران گذشته پيش افتد و همه تلاشگران آينده را پشت سر نهد و نيز تو را می خوانم كه ميان ما و خود پيوند دهی همچون پيوند كسی كه او را برای خود ساخته ای و برای غيب خود گزيده ای پس پندارهای رباينده و رخدادهای فتنه او را نبرايند تا در دنيا فرمانبرت باشيم و در آخرت پيوسته در جوارت قرار گيريم .(11)
ای خدايی كه هر مظلوم با فرمانروايی او پيروز شود و هر مجروح به رسای او پناه برد مشيت تو پيش است و كلمه تو كامل است و تو بر هر چيز توانايی و به آنچه اجرا می كنی آگاهی ای حاضر هر غيب و دانايی هر راز و پناه هر بيچاره در تو همه فهمها گم گشته اند و در پيشگاهت همه دانشها بريده اند و تو آن خدايی كه زنده قائم به ذات پيوسته ازلی است تو اين را كه به آن دانا و در آن حكيم و در آن بردباری می بينی در حالی كه در كمك به كشف و بازداشتن از آن ناتوان نيستی و بازگشت هر چيزی به سوی توست همچنان كه سر آغاز آن از مشيت توست. پيمانها را از برخی آشكار و از برخی ديگر پنهان می داری و آن را كه حكم فرمودی اجرا كنی و آن را كه تأخير اندازی از قلمرو تو بيرون نباشد و بر عقلها آن كه در علم غيب تو تحمل كرده اند بار كنی تا كسی كه بايد هلاك شود با دليلی روشن هلاك گردد و كسی كه بايد زنده شود با دليل روشن زنده گردد و به راستی تو شنوای دانای يگانه و بينايی و تو ای خدا ياری رسان هستی و تنها بر تو توكل بايد و تو ولی همه اوليای خود هستی و همه امور از آن توست خدايا تو اين انفعال را می بينی و از هم فرو پاشی و دست كشيدن نابكاران و گرايش ايشان به دنيای فانی و حطامی كه سرانجام آن آتش سوزان است و نيز نشست نشستگان و ارتداد مرتدان و تنها ماندنم از ياران و پشتيبانان را می دانی و به تو پناه می آورم و به ريسمان تو می چسبم و بر تو توكل می كنم خدايا تو می دانی كه تلاشم را نيندوختم و از توانم دريغ نورزيدم تا حرمتم نكث و تنها ماندم پس راه پيشينيان خود را پيمودم و امر آخرت و دنيای خود را همچون اوليای خود نگهبانی كردم پس همچون آنان خشم خود را فرو می برم و در رديف آنان در می آيم و راه آنان را می پويم و درنشان انان رفتار می كنم تا ياری تو فرا رسد كه تو ياری كننده و كمك رسان حق هستی هر چند از دسترس جوينده دور باشد و زمان از نابودی دشمنان دفاع كند خدايا بر محمد و آل او درود فرست و آنان را با نيرنگ بازان در عذاب سرمد رها سازد و از رشد وكمال كور كن و در غرقاب لذات سرگردان فرما تا به ناگاه در حال غفلت و سپيده دمان در حال خواب آنان را بگيری كه تو بزرگوار و دانايی.(12)
از امامان سئوال می كنيم آقا جان دعايی كه از پيغمبر اسلام ياد گرفتيد چيست؟ فرمودند:
رسول خدا فرمودند: بگو: خدايا مرا در ميان هدايت يا فتگان خود هدايت فرما و در ميان عافيت يافتگان خود عافيت ده و در ميان سرپرست شدگان خود سرپرستی فرما و عطايای خود را مباركم كن و از شر آنچه حكم فرمودی بازم دار كه تو فرمانروايی و كسی بر تو فرمان نراند و هر كه را سرپرستی كنی خوار نشود ، خجسته و والا منزلتی ای پروردگار ما.(13)
از آقايمان سئوال می كنيم سيدنا شخصی فرزند می خواهد اما برايش حاصل نمی شود چه كند فرمود:
بر تو باد استغفار.(14) ( استغفر الله ربی و اتوب اليه)
از اماممان سئوال می كنيم شخصی را تب فرا گرفته چه كند؟ فرمود:
بر برگ بنويس : يا نار كونی بردا و سلاما علی ابراهيم. و آن را بر تب دار بياويز وهم چنين بر كاغذی بنويسيد قل الله اذن لكم ام علی الله تفترون و بر بازو بندد ونيز بنويسيد. «بطلط بطلطلط» و بگويد تب فلانی را با نام خدا بستم و آن را بر ساق او ببندد.(15)
از حضرت در باب نفرين سئوال می كنيم . فرمود:
خدايا انتقام ما و شيعيان ما را از فلان بگير و كيفر دنيوی او را بر ما بنمايان كه تو بر هر چيز توانايی.(16)
از مولايمان در باب شكايت از همسايه می پرسيم فرمود:
چون نماز مغرب را خواندی دو ركعت نماز بخوان و بگو :
يا شديد المحال يا عزيزا اذللت بعزتك جميع خلقك اكفنی شر فلان بما شئت.(17)
ای سخت كيفر ای عزيزی كه با عزت خود همه خلائق را تسليم خود كرده ای شر فلانی را با هر چه خود بخواهی از من كفايت فرما.
از اماممان سوال می كنيم سيدنا در باب حضور در نزد معاويه آيا شما دعا تلاوت می فرموديد . فرمود:
آری و آن دعا اينست به نام خداوند بخشنده مهربان به نام خدای والا مقام كه بزرگتر است ای خدای من پاك و منزهی تو ای قيوم، پاك ومنزهی تو، ای زنده ای كه نمی ميرد از تو می خواهم به همان سان كه دهان شيرها را از دانيال كه در ژرفای چاه بود بازداشتی و به او جز به اذن تو دست نيافتند شر اين مرد ( معاويه) و شر همه دشمنانم را از من باز داری گوش وچشم و دل و همه اندامهای آنان را با قهر خود بگير و باحول وقوه خويش كيد آنان را از من كفايت فرما از شر آنان و هر جبار عنود و هر شيطان سركشی كه ايمان به روز جزا ندارد پناهم باش. "حقا كه سرور من آن خدايی است كه قرآن را فرو فرستاد و اوست شايستگان را سروری كند". پس اگر رو بر تافتند بگو خدا مرا بس است هيچ معبود بحقی جز او نيست بر او توكل می كنم كه او پروردگار عرش عظيم است.(18)
از مولايمان سئوال می كنيم آن دعا كه در عالم خواب از رسول اكرم فرا گرفته ايد چيست؟
فرمود:
خدايا از تو درخواست می كنم از هر چيز كه نيرو و تدبير من از آن ناتوان مانده و شوقم به آن نرسيده و به ذهنم خطور نكرده و از دسترس آرزويم دور مانده و بر زبانم جاری شده از يقينی كه به يكی از بندگان پيشين و پسين خود دادی اين كه آن را نيز به من اختصاص دهی ای مهربان ترين مهربانان.(19)
خدايا اميد خود را در دلم افكن و اميدم را از جز خودت ببر تا به هيچ كسی جز تو اميد نبندم خدايا آنچه را كه نيروی من از آن ناچيز است و عمل من از آن كوتاه است و شوق من بر آن نرسد و از دسترس درخواست من بيرون است و بر زبانم جاری شود يعنی يقينی را كه به يكی ازبندگان پيشين و پسين از خود دادی مخصوص من نيز بگردان ای پروردگار جهانيان.(20)
از حضرتش طلب اندرز نموديم فرمود:
بندگان خدا بدانيد كه خدا شما را بيهوده نيافريده و خودسر رها نكرد اجل های شما را نوشت و روز يها را ميان شما تقسيم كرد تا هر خردمندی منزلت خود را بشناسد و بداند كه آنچه برايش مقدم است به آن می رسد و آنچه برايش مقدر نيست نمی رسد. خداوند رزق و روزی دنيای شما را به عهده گرفت و شما را برای عبادت خود فراغت داد و شما را بر سپاس خود ترغيب كرد و ياد خود را بر شما واجب كرد و به تقوا سفارش نمود و آن را نهايت خشنودی خود قرار داد كه تقوا در هر توبه و سرآمد هر حكمت و شرف هر كاری است و به سبب تقوا پارسايان رستگار شوند خداوند متعال فرمود: به راستی كه پارسايان را رستگاری است.(21)
و فرمود" و خدا كسانی را كه پارسايی پيشه كنند به پاس كارهايی كه مايه رستگاريشان شد نجات می دهد بدی به آنان نمی رسد و غمگين نخواهند شد".(22)
پس ای بندگان خدا از خدا پروا كنيد و بدانيد هر كه از خدا پروا كند خدا راهی برای بيرون شدن از فتنه ها به رويش بگشايد و در كارش درستی بخشد و هدايتش را فراهم كند و حجت و دستاويزش را پيروز سازد و رو سفيدش كند و خواسته اش را عطا كند و با افرادی كه خدا نعمت به آنها داده است يعنی پيامبران و راستی پيشگان و گواهان و شايستگان همنشين سازد و اينان چه خوش رفيقانی اند.(23)
مبادا مرا بستايی كه من از تو به خود داناترم يا مرا تكذيب كنی كه تكذيب شده رأيی ندارد يا نزد من از كسی غيبت كنی هر كه خواهان عبادت است دل را برای آن زلال كندچون نافله ها به واجب زيان رساند رهايشان كنيد يقين پناهگاه سلامت است هر كه دوری سفر را ياد آورد خود را آماده كند و عاقل به خير خواه خود خيانت نكند ميان شما و موعظه و تأثير آن حجاب عزت و كبر آويخته است دانش عذر دانش آموزان را بر طرف می سازد هر اجل رسيده ای مهلت می خواهد و هر فرصت داده شده ای امروز و فردا می كند بندگان خدا از خدا بترسيد و پيش از فرا رسيدن پيری در طلب كمال بكوشيد و پيش از كيفرهای پاره پاره كن و مرگ ويرانگر لذتها به عمل نيك بشتابيد كه نعمتهای دنيا پايدار و گرفتاريهايش امان بخش نيست و از بديهايش نتوان سپر گرفت غروری فريبنده و تكيه گاهی خميده است پس ای بندگان خدا از اين عبرتها پند گيريد و از آثار پيشينيان عبرت گيريد و با نعمتهای خداوندی خود را باز داريد و از اندرزها سود بريد كه خدا پناه و ياوری كافی است و قرآن حجت و طرف محاسبه ای تمام است و بهشت برای ثواب و دوزخ برای كيفر و پايانی غم انگيز بس است.(24)
ای مردم هر كه به درگاه خدا اخلاصی ورزد و سخن او را راهنمای خود كند به استوارترين معقد راه يابد و خدا توفيق رشدش دهد و به بهترين ها ارشادش فرمايد كه پناهنده خدا در امان و محفوظ است و دشمنی او بيمناك و بی پناه پس با ذكر فراوان خود را از كيفر خدا باز داريد و با پارسايی از خدا بترسيد و با فرمانبری به خدا توبه جوييد كه او بر بندگان خود نزديك و پاسخ گو است خداوند متعال فرمود: "هر گاه بندگان من از تو درباره من بپرسند به آنان بگو من نزديكم و دعای دعا كننده را چون مرا بخواند اجابت می كنم پس بايد فرمان مرا برند و به من ايمان آرند باشد كه راه يابند".(25)
پس فرمان خدا را ببريد و به او ايمان بياوريد زيرا سزاوارا نيست كسی را كه عظمت خدا را دريابد بزرگی كند زيرا بلندی منزلت آنان كه عظمت خدا را دريابند به تواضع است و عزت آنانی كه بدانند جلال خدا چيست به افتادگی است و سلامتی آنانی كه قدرت خدا را دريابند به اين است كه از او فرمان برند و پس از معرفت خود را ناشناخته ننمايند و پس از هدايت گمراه نشوند. يقين داشته باشيد تا ويژگی هدايت مرا نشناسيد تقوا را نخواهيد شناخت و تا آنانی را كه قرآن را پشت سر انداختند نشناسيد به پيمان قرآن نتوانيد در آويخت و تا تحريف كنندگان قرآن را نشناسيد آن را چنان كه حق تلاوتش باشد نخواهيد خواند پس چون اينها را شناختيد بدعتها و پيرايه ها را نيز خواهيد شناخت و افتراها بر خدا و تحريف می بينيد و نيز پی می بريد آن كه سقوط كرد چگونه سقوط كرد و ای بندگان خدا نادانان شما را به نادانی نكشانند و اين قرآن شناسی و حق شناس را از اهلش بجوئيد كه شما را از نادانی دشمنانشان آگاه می كند و حكمت گفتار آنان از رمز سكوتشان و ظاهر شان از باطنشان خبر می دهد ] آيا غير از اهل بيت كسی ديگر هست[ با حق مخالفت نكنند و در آن اختلاف ندارند و سنت خدا برای آنان در پيشينيان اجرا شده و حكم خدا در حق آنان گذشته است به راستی كه در اين تذكری است برای بيدار دلان و آن را برای فهم و درايت بشنويد نه برای نقل در روايت كه راويان كتاب فراوانند و فهم كنان آن اندك و از خدا كمك خواهيم.(26)
هر كه عقل ندارد ادب ندارد و هر كه همت ندارد جوانمردی ندارد و هر كه دين ندارد حيا ندارد و سرآمد خرد خوشرفتاری با مردم است و هر دو سرا با عقل بدست می آيد و هر كه بی بهره از عقل باشد از هر دو سرابی بهره خواهد بود دانش خود را به مردم ياد ده و دانش ديگران را فراگير كه دانش خود را استوار كرده ای و آنچه را نمی دانستی ياد گرفته ای خاموشی پوشش درماندگی و زينت آبرو است و شخص ساكت در آسايش و همنشين او در امنيت است هلاكت مردم در سه 3 چيز است كينه و حرص و حسد پس كبر مايه نابودی دين است و ابليس به سبب آن از رحمت خدا دور شد و حرص دشمن جان آدمی است و آدم به سبب آن از بهشت بيرون شد و حسد پيشاهنگ بديها ست و قابيل بسبب آن هابيل را كشت نزد كسی مرو مگر آن كه به بخشش اواميدوار باشی و از سلطه او بيمناك باشی يا از علم او بهره ببری يا به بركت دعای او اميدوار باشی يا صله رحمی را كه ميان تو و اوست انجام دهی.(27)
هيچ ظالمی را نديدم كه بيشتر از حسود به مظلوم شبيه باشد آنچه را كه دنيا طلب كرده ای و بر آن نرسيده ای همچون چيزی كه به ذهن خود نگذارنده ای قرار ده و بدان كه جوانمردی قناعت و خشنودی بيشتر تو از جوانمردیِ بخشش است و تمام كردن نيكويی بهتر از آغاز آن است.(28)
و در پايان فر مودند:
روزی پدرم امير المومنين علی بن ابيطالب سئوال فرمودند و من جواب دادم :
فرزندم درست كرداری چيست؟
پدر جان درست كرداری ناپسندها را با پسنديده ها بر طرف كردن است.
شرف چيست؟
به خويشان نزديكی كردن و خطاهايشان را تحمل كردن و با برادران خود هماهنگ بودن و پناهنده های خود را حفظ كردن است.
جوانمردی چيست؟
پاكدامنی و سامان بخشی مال است.
كنسی چيست؟
اندك ها را ديدن و بی ارزشها را بازداشتن است.
پستی چيست؟
خود را نگه داشتن و همسر خود را وا گذاشتن است
سماحت چيست؟
از دشوار و آسان بخشيدن است.
بخل چيست؟
اين است كه انفاقهای خود را از دست رفته بدانی.
برادری چيست؟
ياور هم بودن در سختی و آسانيهاست.
ترس چيست؟
حمله كردن بر دوست و از دشمنی خودداری كردن است
غنيمت چيست؟
علاقه به تقوا و بی علاقه بودن به دنيا غنيمتی گواراست.
حلم چيست؟
خشم خود را فرو بردن و بر خود مسلط بودن است.
بی نيازی چيست؟
خشنود بودن آدمی به آنچه خدا برايش مقدر كرده است هر چند اندك باشد و حقا كه بی نيازی، بی نيازی دل است.
فقر چيست؟
دل آدمی به هر چيزی آزمند بودن است.
عزت و نيرومندی چيست ؟
داور بودن و با نيرومند ترين مردم هم آورد شدن است.
ذلت چيست؟
به هنگام راستی ها و درستی ها هراسيدن.
ناتوانی در سخن چيست؟
هنگام سخن گفتن با ريش بازی كردن و آب دهان فراوان فرو بردن است.
بی باكی چيست؟
با مثل خود برخورد كردن.
زحمت و دردسر چيست؟
سخن گفتن درباره چيزی بی فايده است.
بزرگی چيست؟
هنگام ضرر و زيان ببخشی و از گناه ديگران بگذری.
فهم و دريافت كردن چيست؟
هر چه به دل بسپاری نگه دارد.
حماقت چيست؟
با امام خود دشمنی كردن و سخن خود را بر او بلند كردن است.
نيكی ستايش چيست؟
زيبا را آوردن و زشت را ترك كردن است.
دور انديشی چيست؟
بردباری مدام و مدارا كردن با حكمرانان است.
سفاهت چيست؟
از پی پستيها رفتن و هم نشين شدن با گمراهان است.
غفلت چيست؟
مسجد را رها كردن و پيروی كردن از فساد آورها است.
حرمان چيست؟
بهره در دسترس را رها كردن است.
مفسد كيست؟
كسی كه در تدبير مال خود كم عقلی كند و در ناموس خود سهل انگاری نمايد.(29)
زهد چيست؟
شيفته تقوا بودن و دل كندن از دنيا .
دلاوری چيست؟
دفاع از پناهنده و پايداری در ميدان ناگواريها و حمله در سختی های جنگ است.
كرم چيست؟
عطا كردن پيش از درخواست و اطعام كردن در قحطی .
فرومايگی چيست؟
اندك را مراقب بودن و ناچيز را بازداشتن.
نيازمندی چيست؟
آزمندی آدمی به هر چيز.
بخشندگی چيست؟
بخشيدن در حد توان.
تكلف چيست؟
سخن گفتن در بيهوده ها.(30)
از اماممان سئوال می كنيم آقاجان اگر خداوند فرزندی عطايمان كرد چه بگوئيم در تشكر از حضرت حق فرمودند:
بگو سپاس خدای بخشنده را و نوزاد مباركت باشد و به رشد و كمالش برسد و تو را از خير خود بهره مند سازد.(31)
در پايان به طناب محكم اهل بيت چنگ زده دعای فرج را می خوانيم:
اللهم كن لوليك الحجه ابن الحسن صلواتك عليه وعلی آبائه فی هذه الساعه و فی كل ساعه وليا و حافظا و قائدا و ناصرا و دليلا و عينا حتی تسكنه ارضك طوعا و تمتعه فيها طويلا. برحمتك يا ارحم الراحمين.
1/1/1386
سيد حسين لاجوردی
منابع
(1) كافی ج 2 ص 62 حديث 11
(2) الدعوات ص 91
(3) مهج الدعوات ص 10
(4) المناقب ج4 ص 14
(5) جمال الاسبوع ص 175
(6) مهج الدعوات ص 143
(7) مهج الدعوات ص 144
(8) مهج الدعوات ص297
(9) بحار الانوار ج 99 ص 197 حديث 13
(10) قرب الانهار ص 156 حديث 576
(11) مهج الدعوات ص 48
(12) مهج الدعوات ص47
(13) الذريه الطاهره ص 117 حديث 127
(14) مكارم الاخلاق ص 237
(15) مكارم الاخلاق ص 391
(16) المناقب ج 4 ص 8
(17) مهج الدعوات ص 368
(18) مهج الدعوات ص 143
(19) تاريخ ابن عساكر ترجمه الامام حسن ص 9 حديث 6
(20) تاريخ ابن عساكر ترجمه الامام حسن ص 10 حديث 7
(21) سوره نباء آيه 31
(22) سوره زمر آيه 61
(23) تحف العقول ص 232
(24) تحف العقول ص 236
(25) سوره بقره آيه 186
(26) تحف العقول ص 237
(27) كشف الغمه ج 1 ص 571
(28) كشف الغمه ج 1 ص 572
(29) حليه الاولياء ج 2 ص 35
(30) تحف العقول ص 235
(31) اصول كافی ج 6 ص 17 حديث 3
دعا كردن و دعا چيست؟
بسم الله الرحمن الرحيم
لا حول و لا قوه الا بالله العلی العظيم بدرب منزل كريم اهل بيت حسن بن علی عليه السلام می رويم و ازباب تلمذ بر حضرتش وارد می گرديم و می پرسيم سيدنا ، نظرتان راجع به دعا كردن و دعا چيست؟
فرمودند: چگونه مؤمن ، مؤمن خواهد بود در حالی كه از بهره و تقدير الهی خود خشمگين است و منزلت خود را كوچك می شمرد با اين كه فرمانروای او و زندگی او خداست؟ و من ضامنم برای كسی كه در دل او جز رضا و خشنودی از تقديرات الهی خطور نكند اين كه خدا را بخواند و دعايش مستجاب شود.(1)
از مولايمان می پرسيم سيدی از تسبيح خود بفرماييد . فرمودند:
در روز چهارم ماه اين را بخوان پاك و منزه است آن خدايی كه بر گنجوران دل ها آگاه است پاك و منزه است آن خدايی كه شمار گناهان را بداند پاك و منزه است آن خدايی كه هيچ پنهان شده ای در آسمانها و زمين بر او پنهان نيست. پاك ومنزه است آن خدايی كه به رازها آگاه و بر ناپيداها داناست پاك ومنزه است آن خدايی كه هم وزن ذره ای نه در زمين و نه در آسمان از او پوشيده نيست پاك و منزه است آن خدايی كه پوشيده ها نزد او آشكار و باطنها نزد او ظاهر است با حمد خدا او را تسبيح می گويم.(2)
از مولايمان در خصوص حرزشان سئوال می كنيم فرمودند:
به نام خداوند بخشنده مهربان خدايا من تو را به منزلت و به جلوه های عزتت و به ساكنان آسمان هايت و به پيامبران و رسولانت می خوانم كه دعای مرا اجابت فرمايی كه اينك دشواری كار برمن سخت گرفته است . خدايا از تو می خواهم كه بر محمد و آل محمد درود بفرستی و سختی كارم را آسان فرمايی. (3)
از آقايمان سئوال می كنيم در هنگام ورود به مسجد چه می خوانيد . فرمودند:
سر به آسمان كرده و می خوانم خدايا مهمان تو بردر خانه توست ای نيكوكار بدكرا نزد تو آمده است پس ای كريم از كردارها واحوال زشت من با اوصاف زيبای خود درگذر.(4)
از اماممان سئوال می كنيم از دعاهای خود برای ما بفرمائيد فرمودند: خدايا با بخشش و بزرگواری ات به تو تقرب می جويم و با محمد بنده و پيامبرت به تو تقرب می جويم و با فرشتگان مقرب و پيامبران و رسولانت به تو تقرب می جويم و از تو می خواهم كه بر محمد بنده و پيامبر خود و بر آل محمد درود بفرستی و از لغزشم درگذری و گناهم را بپوشانی و مرا بيامرزی و نيازهايم را برآوری و به سبب كردار زشتم كيفر ندهی تا عفو و بخشندگی تو مرا فراگيرد كه تو به هر چيزی توانايی.(5)
ای كسی كه فراريان رو به سوی او آرند و وحشت كنندگان با او انس گيرند بر محمد و آل او درود فرست و انس مرا با خود قرار ده كه سرزمينهايت برايم تنگ است و توكل مرا به خود قرار ده كه دشمنانت به من رو كرده اند خدايا بر محمد و آل محمد درود فرست و چنانم كن كه به سبب تو حمله كنم و به سبب تو به جنبش در آيم و بر تو توكل كنم و به سوی تو باز گردم خدايا آنچه از ستايش و نيايشم كه هماهنگ با محبت و خشنودی و پسند توست مرا به آن زنده بدار و بر آن بميران و آنچه نيست اختيارم را خود به عهده گير و مرا به سوی آنچه دوست داری و می پسندی بكشان.
پروردگارا از گناهانم به سوی تو توبه می كنم و از بديهايم از تو آمرزش می خواهم و هيچ جنبش و نيرويی جز از خدا نيست كه هيچ معبود بحقی جز او كه بردبار و بزرگوار است نمی باشد و درود خدا بر محمد و آل او باد و تو ای پروردگار جهانيان نيازهای دين و آخرت ما را در عافيت كفايت فرما.(6)
خدايا تو از همه آفريدگان خود وارث هستی و در آفريدگان خود هيچ وارث از خود نداری معبود من، هر كه نيكی كند از رحمت توست و هر كه بدی كند از گناه خود اوست پس نه آن كه نيكی كند از كمك و ياری تو بی نياز است و نه آن كه بدی كند بدل از تو يابد و از علم و توانمندی تو بيرون شود معبودا من حق را با تو بشناسم و برای تو به سبب تو راهنمايی شوم و اگر تو نبودی نمی دانستم چيستی پس ای كسی كه اين اوصاف را دارد و جز او كسی ندارد بر محمد و آل محمد درود بفرست و در عملم اخلاص روزی ام فرما و در رزقم گشايش عطايم كن خدايا خير عمرم را در پايان آن قرار ده و خير كردارم را در پايانه های آن و خير روزهايم را در روز ديدار خود بگذار معبود من تو را در محبوب ترين چيزها نزد تو كه ايمان به تو و تصديق پيامبران باشد فرمان بردم و در مبغوضترين چيزها كه شرك به تو و تكذيب پيامبرت باشد نا فرمانی ات نكردم پس ای مهربان ترين مهربانان و ای بهترين گذشت كنندگان در ميانه آن دو را بر من ببخشای.(7)
از امامان سئوال می كنيم سيدنا آيا حقيقت دارد كه دعايی برای پنهان ماندن از بد خواهان داريم و اگر هست آن چيست؟ فرمودند : آری و آن دعا اينست:
خدايا ای كسی كه ميان دو دريا مانع و فاصله و حريم استوار قرار دادی ای صاحب نيرو و فرمانروايی ای بلند مرتبه چگونه بترسم و حال آن كه تو آرزوی من هستی و چگونه ستم شوم در حالی كه تو تكيه گاه من هستی پس با پوشش خود مرا از دشمنانت بپوشان و با امر خود مرا بر دشمنانم پيروز كن و با پای خود مرا پشتيبانی فرما تنها پناه و پناه گاه تويی . پس در كارم فرج و گشايش قرار ده ای آن كه اهل حرم را از شر اصحاب فيل كفايت فرمودی و ای آن كه بر سر آنان دسته دسته پرندگانی فرستادی كه بر آنان سنگ هايی از گل سخت می افكندند بلای عبرت آموز خود را بر سر دشمنانم بيفكن . خدايا من از تواز هر دردی شفا و بر دشمنان ياری و برای هر چه دوست داری و می پسندی تو فيق می خواهم ای معبود هر كه در آسمان و زمين و ميان آنان و زير خاك است از تو شفا می خواهم و از تو بخشش و طلبم و بر تو توكل می كنم كه خود فرموده ای: و به زودی خداوند آنان را از تو كفايت خواهد كرد كه او شنوای داناست.(8)
از مولايمان سئوال می كنيم سيدی دعای نزد ركن كعبه را برما وائت فرما فرمودند: خدايا نعمتم دادی شاكرم نيافتی بلايم دادی صابرم نيافتی پس نه با ترك شكر نمعتت را از من گرفتی و نه با ترك صبر سختی و گرفتاريم را ادامه دادی معبودا از بزرگوار جز بزرگی رخ ندهد.(9)
از آقايمان سئوال می كنيم اما ، در طلب باران چه می فرماييد؟ فرمودند:
خدايا برای ما ابرها را بشوران درهای آسمان را با آبهای سيل آسا و ابرهای متراكم ريزان وپر باران بگشا ای بسيار بخشنده بارانی فراوان و فراگير و درخشان و زلال بر ما ببار قفلهای آن را بگشا و فراگيری و گستردگی آن را آسان فرما و هر چه زودتر آبها را در دلها صحراها و دره ها به راه انداز ای فعال بارانی درشت، ريز پيوسته فراگير، سود رسان همه كس، سراسری، زلال، مهربان، پررگبار، گشايش دهنده، بی نياز كننده شتابان ، پاكيزه، گوارا، بركت يافته، پهناور، ريزان كه رودها و سيل ها را بشكافد دانه، پر پوشش، پر غرقاب ،را بر ما ببار و صحرا و كود ما را و باديه نشين و شهر نشين ما را سيراب فرما تا بهای روزی های ما را ارزان كنی و به پيمانه و وزنه ما بركت دهی. خدايا بر ما بنمايان كه روزی پديدار و گرانی نابود است آمين ای پروردگار جهانيان.(10)
از حضرتش سئوال می كنيم مولای قنوتتان چگونه است فرمودند:
خدايا تو پروردگار بسيار مهربان پادشاه بسيار دلسوز غمخورا خوبی هستی و تو دادرس و سر گشته اندوهگينی و تو راهنمای هر گم گشته نابينايی افكار ناپيدای پنهان سازان را همچون گفتارهای گويندگان می دانی معبودا من تو را به آن دانش دور از دسترس تو كه در باطن اسرار نا پيدای همرازان توست می خوانم كه بر محمد و آل او درود فرستی آن چنان درودی كه با آن بر همه تلاشگران گذشته پيش افتد و همه تلاشگران آينده را پشت سر نهد و نيز تو را می خوانم كه ميان ما و خود پيوند دهی همچون پيوند كسی كه او را برای خود ساخته ای و برای غيب خود گزيده ای پس پندارهای رباينده و رخدادهای فتنه او را نبرايند تا در دنيا فرمانبرت باشيم و در آخرت پيوسته در جوارت قرار گيريم .(11)
ای خدايی كه هر مظلوم با فرمانروايی او پيروز شود و هر مجروح به رسای او پناه برد مشيت تو پيش است و كلمه تو كامل است و تو بر هر چيز توانايی و به آنچه اجرا می كنی آگاهی ای حاضر هر غيب و دانايی هر راز و پناه هر بيچاره در تو همه فهمها گم گشته اند و در پيشگاهت همه دانشها بريده اند و تو آن خدايی كه زنده قائم به ذات پيوسته ازلی است تو اين را كه به آن دانا و در آن حكيم و در آن بردباری می بينی در حالی كه در كمك به كشف و بازداشتن از آن ناتوان نيستی و بازگشت هر چيزی به سوی توست همچنان كه سر آغاز آن از مشيت توست. پيمانها را از برخی آشكار و از برخی ديگر پنهان می داری و آن را كه حكم فرمودی اجرا كنی و آن را كه تأخير اندازی از قلمرو تو بيرون نباشد و بر عقلها آن كه در علم غيب تو تحمل كرده اند بار كنی تا كسی كه بايد هلاك شود با دليلی روشن هلاك گردد و كسی كه بايد زنده شود با دليل روشن زنده گردد و به راستی تو شنوای دانای يگانه و بينايی و تو ای خدا ياری رسان هستی و تنها بر تو توكل بايد و تو ولی همه اوليای خود هستی و همه امور از آن توست خدايا تو اين انفعال را می بينی و از هم فرو پاشی و دست كشيدن نابكاران و گرايش ايشان به دنيای فانی و حطامی كه سرانجام آن آتش سوزان است و نيز نشست نشستگان و ارتداد مرتدان و تنها ماندنم از ياران و پشتيبانان را می دانی و به تو پناه می آورم و به ريسمان تو می چسبم و بر تو توكل می كنم خدايا تو می دانی كه تلاشم را نيندوختم و از توانم دريغ نورزيدم تا حرمتم نكث و تنها ماندم پس راه پيشينيان خود را پيمودم و امر آخرت و دنيای خود را همچون اوليای خود نگهبانی كردم پس همچون آنان خشم خود را فرو می برم و در رديف آنان در می آيم و راه آنان را می پويم و درنشان انان رفتار می كنم تا ياری تو فرا رسد كه تو ياری كننده و كمك رسان حق هستی هر چند از دسترس جوينده دور باشد و زمان از نابودی دشمنان دفاع كند خدايا بر محمد و آل او درود فرست و آنان را با نيرنگ بازان در عذاب سرمد رها سازد و از رشد وكمال كور كن و در غرقاب لذات سرگردان فرما تا به ناگاه در حال غفلت و سپيده دمان در حال خواب آنان را بگيری كه تو بزرگوار و دانايی.(12)
از امامان سئوال می كنيم آقا جان دعايی كه از پيغمبر اسلام ياد گرفتيد چيست؟ فرمودند:
رسول خدا فرمودند: بگو: خدايا مرا در ميان هدايت يا فتگان خود هدايت فرما و در ميان عافيت يافتگان خود عافيت ده و در ميان سرپرست شدگان خود سرپرستی فرما و عطايای خود را مباركم كن و از شر آنچه حكم فرمودی بازم دار كه تو فرمانروايی و كسی بر تو فرمان نراند و هر كه را سرپرستی كنی خوار نشود ، خجسته و والا منزلتی ای پروردگار ما.(13)
از آقايمان سئوال می كنيم سيدنا شخصی فرزند می خواهد اما برايش حاصل نمی شود چه كند فرمود:
بر تو باد استغفار.(14) ( استغفر الله ربی و اتوب اليه)
از اماممان سئوال می كنيم شخصی را تب فرا گرفته چه كند؟ فرمود:
بر برگ بنويس : يا نار كونی بردا و سلاما علی ابراهيم. و آن را بر تب دار بياويز وهم چنين بر كاغذی بنويسيد قل الله اذن لكم ام علی الله تفترون و بر بازو بندد ونيز بنويسيد. «بطلط بطلطلط» و بگويد تب فلانی را با نام خدا بستم و آن را بر ساق او ببندد.(15)
از حضرت در باب نفرين سئوال می كنيم . فرمود:
خدايا انتقام ما و شيعيان ما را از فلان بگير و كيفر دنيوی او را بر ما بنمايان كه تو بر هر چيز توانايی.(16)
از مولايمان در باب شكايت از همسايه می پرسيم فرمود:
چون نماز مغرب را خواندی دو ركعت نماز بخوان و بگو :
يا شديد المحال يا عزيزا اذللت بعزتك جميع خلقك اكفنی شر فلان بما شئت.(17)
ای سخت كيفر ای عزيزی كه با عزت خود همه خلائق را تسليم خود كرده ای شر فلانی را با هر چه خود بخواهی از من كفايت فرما.
از اماممان سوال می كنيم سيدنا در باب حضور در نزد معاويه آيا شما دعا تلاوت می فرموديد . فرمود:
آری و آن دعا اينست به نام خداوند بخشنده مهربان به نام خدای والا مقام كه بزرگتر است ای خدای من پاك و منزهی تو ای قيوم، پاك ومنزهی تو، ای زنده ای كه نمی ميرد از تو می خواهم به همان سان كه دهان شيرها را از دانيال كه در ژرفای چاه بود بازداشتی و به او جز به اذن تو دست نيافتند شر اين مرد ( معاويه) و شر همه دشمنانم را از من باز داری گوش وچشم و دل و همه اندامهای آنان را با قهر خود بگير و باحول وقوه خويش كيد آنان را از من كفايت فرما از شر آنان و هر جبار عنود و هر شيطان سركشی كه ايمان به روز جزا ندارد پناهم باش. "حقا كه سرور من آن خدايی است كه قرآن را فرو فرستاد و اوست شايستگان را سروری كند". پس اگر رو بر تافتند بگو خدا مرا بس است هيچ معبود بحقی جز او نيست بر او توكل می كنم كه او پروردگار عرش عظيم است.(18)
از مولايمان سئوال می كنيم آن دعا كه در عالم خواب از رسول اكرم فرا گرفته ايد چيست؟
فرمود:
خدايا از تو درخواست می كنم از هر چيز كه نيرو و تدبير من از آن ناتوان مانده و شوقم به آن نرسيده و به ذهنم خطور نكرده و از دسترس آرزويم دور مانده و بر زبانم جاری شده از يقينی كه به يكی از بندگان پيشين و پسين خود دادی اين كه آن را نيز به من اختصاص دهی ای مهربان ترين مهربانان.(19)
خدايا اميد خود را در دلم افكن و اميدم را از جز خودت ببر تا به هيچ كسی جز تو اميد نبندم خدايا آنچه را كه نيروی من از آن ناچيز است و عمل من از آن كوتاه است و شوق من بر آن نرسد و از دسترس درخواست من بيرون است و بر زبانم جاری شود يعنی يقينی را كه به يكی ازبندگان پيشين و پسين از خود دادی مخصوص من نيز بگردان ای پروردگار جهانيان.(20)
از حضرتش طلب اندرز نموديم فرمود:
بندگان خدا بدانيد كه خدا شما را بيهوده نيافريده و خودسر رها نكرد اجل های شما را نوشت و روز يها را ميان شما تقسيم كرد تا هر خردمندی منزلت خود را بشناسد و بداند كه آنچه برايش مقدم است به آن می رسد و آنچه برايش مقدر نيست نمی رسد. خداوند رزق و روزی دنيای شما را به عهده گرفت و شما را برای عبادت خود فراغت داد و شما را بر سپاس خود ترغيب كرد و ياد خود را بر شما واجب كرد و به تقوا سفارش نمود و آن را نهايت خشنودی خود قرار داد كه تقوا در هر توبه و سرآمد هر حكمت و شرف هر كاری است و به سبب تقوا پارسايان رستگار شوند خداوند متعال فرمود: به راستی كه پارسايان را رستگاری است.(21)
و فرمود" و خدا كسانی را كه پارسايی پيشه كنند به پاس كارهايی كه مايه رستگاريشان شد نجات می دهد بدی به آنان نمی رسد و غمگين نخواهند شد".(22)
پس ای بندگان خدا از خدا پروا كنيد و بدانيد هر كه از خدا پروا كند خدا راهی برای بيرون شدن از فتنه ها به رويش بگشايد و در كارش درستی بخشد و هدايتش را فراهم كند و حجت و دستاويزش را پيروز سازد و رو سفيدش كند و خواسته اش را عطا كند و با افرادی كه خدا نعمت به آنها داده است يعنی پيامبران و راستی پيشگان و گواهان و شايستگان همنشين سازد و اينان چه خوش رفيقانی اند.(23)
مبادا مرا بستايی كه من از تو به خود داناترم يا مرا تكذيب كنی كه تكذيب شده رأيی ندارد يا نزد من از كسی غيبت كنی هر كه خواهان عبادت است دل را برای آن زلال كندچون نافله ها به واجب زيان رساند رهايشان كنيد يقين پناهگاه سلامت است هر كه دوری سفر را ياد آورد خود را آماده كند و عاقل به خير خواه خود خيانت نكند ميان شما و موعظه و تأثير آن حجاب عزت و كبر آويخته است دانش عذر دانش آموزان را بر طرف می سازد هر اجل رسيده ای مهلت می خواهد و هر فرصت داده شده ای امروز و فردا می كند بندگان خدا از خدا بترسيد و پيش از فرا رسيدن پيری در طلب كمال بكوشيد و پيش از كيفرهای پاره پاره كن و مرگ ويرانگر لذتها به عمل نيك بشتابيد كه نعمتهای دنيا پايدار و گرفتاريهايش امان بخش نيست و از بديهايش نتوان سپر گرفت غروری فريبنده و تكيه گاهی خميده است پس ای بندگان خدا از اين عبرتها پند گيريد و از آثار پيشينيان عبرت گيريد و با نعمتهای خداوندی خود را باز داريد و از اندرزها سود بريد كه خدا پناه و ياوری كافی است و قرآن حجت و طرف محاسبه ای تمام است و بهشت برای ثواب و دوزخ برای كيفر و پايانی غم انگيز بس است.(24)
ای مردم هر كه به درگاه خدا اخلاصی ورزد و سخن او را راهنمای خود كند به استوارترين معقد راه يابد و خدا توفيق رشدش دهد و به بهترين ها ارشادش فرمايد كه پناهنده خدا در امان و محفوظ است و دشمنی او بيمناك و بی پناه پس با ذكر فراوان خود را از كيفر خدا باز داريد و با پارسايی از خدا بترسيد و با فرمانبری به خدا توبه جوييد كه او بر بندگان خود نزديك و پاسخ گو است خداوند متعال فرمود: "هر گاه بندگان من از تو درباره من بپرسند به آنان بگو من نزديكم و دعای دعا كننده را چون مرا بخواند اجابت می كنم پس بايد فرمان مرا برند و به من ايمان آرند باشد كه راه يابند".(25)
پس فرمان خدا را ببريد و به او ايمان بياوريد زيرا سزاوارا نيست كسی را كه عظمت خدا را دريابد بزرگی كند زيرا بلندی منزلت آنان كه عظمت خدا را دريابند به تواضع است و عزت آنانی كه بدانند جلال خدا چيست به افتادگی است و سلامتی آنانی كه قدرت خدا را دريابند به اين است كه از او فرمان برند و پس از معرفت خود را ناشناخته ننمايند و پس از هدايت گمراه نشوند. يقين داشته باشيد تا ويژگی هدايت مرا نشناسيد تقوا را نخواهيد شناخت و تا آنانی را كه قرآن را پشت سر انداختند نشناسيد به پيمان قرآن نتوانيد در آويخت و تا تحريف كنندگان قرآن را نشناسيد آن را چنان كه حق تلاوتش باشد نخواهيد خواند پس چون اينها را شناختيد بدعتها و پيرايه ها را نيز خواهيد شناخت و افتراها بر خدا و تحريف می بينيد و نيز پی می بريد آن كه سقوط كرد چگونه سقوط كرد و ای بندگان خدا نادانان شما را به نادانی نكشانند و اين قرآن شناسی و حق شناس را از اهلش بجوئيد كه شما را از نادانی دشمنانشان آگاه می كند و حكمت گفتار آنان از رمز سكوتشان و ظاهر شان از باطنشان خبر می دهد ] آيا غير از اهل بيت كسی ديگر هست[ با حق مخالفت نكنند و در آن اختلاف ندارند و سنت خدا برای آنان در پيشينيان اجرا شده و حكم خدا در حق آنان گذشته است به راستی كه در اين تذكری است برای بيدار دلان و آن را برای فهم و درايت بشنويد نه برای نقل در روايت كه راويان كتاب فراوانند و فهم كنان آن اندك و از خدا كمك خواهيم.(26)
هر كه عقل ندارد ادب ندارد و هر كه همت ندارد جوانمردی ندارد و هر كه دين ندارد حيا ندارد و سرآمد خرد خوشرفتاری با مردم است و هر دو سرا با عقل بدست می آيد و هر كه بی بهره از عقل باشد از هر دو سرابی بهره خواهد بود دانش خود را به مردم ياد ده و دانش ديگران را فراگير كه دانش خود را استوار كرده ای و آنچه را نمی دانستی ياد گرفته ای خاموشی پوشش درماندگی و زينت آبرو است و شخص ساكت در آسايش و همنشين او در امنيت است هلاكت مردم در سه 3 چيز است كينه و حرص و حسد پس كبر مايه نابودی دين است و ابليس به سبب آن از رحمت خدا دور شد و حرص دشمن جان آدمی است و آدم به سبب آن از بهشت بيرون شد و حسد پيشاهنگ بديها ست و قابيل بسبب آن هابيل را كشت نزد كسی مرو مگر آن كه به بخشش اواميدوار باشی و از سلطه او بيمناك باشی يا از علم او بهره ببری يا به بركت دعای او اميدوار باشی يا صله رحمی را كه ميان تو و اوست انجام دهی.(27)
هيچ ظالمی را نديدم كه بيشتر از حسود به مظلوم شبيه باشد آنچه را كه دنيا طلب كرده ای و بر آن نرسيده ای همچون چيزی كه به ذهن خود نگذارنده ای قرار ده و بدان كه جوانمردی قناعت و خشنودی بيشتر تو از جوانمردیِ بخشش است و تمام كردن نيكويی بهتر از آغاز آن است.(28)
و در پايان فر مودند:
روزی پدرم امير المومنين علی بن ابيطالب سئوال فرمودند و من جواب دادم :
فرزندم درست كرداری چيست؟
پدر جان درست كرداری ناپسندها را با پسنديده ها بر طرف كردن است.
شرف چيست؟
به خويشان نزديكی كردن و خطاهايشان را تحمل كردن و با برادران خود هماهنگ بودن و پناهنده های خود را حفظ كردن است.
جوانمردی چيست؟
پاكدامنی و سامان بخشی مال است.
كنسی چيست؟
اندك ها را ديدن و بی ارزشها را بازداشتن است.
پستی چيست؟
خود را نگه داشتن و همسر خود را وا گذاشتن است
سماحت چيست؟
از دشوار و آسان بخشيدن است.
بخل چيست؟
اين است كه انفاقهای خود را از دست رفته بدانی.
برادری چيست؟
ياور هم بودن در سختی و آسانيهاست.
ترس چيست؟
حمله كردن بر دوست و از دشمنی خودداری كردن است
غنيمت چيست؟
علاقه به تقوا و بی علاقه بودن به دنيا غنيمتی گواراست.
حلم چيست؟
خشم خود را فرو بردن و بر خود مسلط بودن است.
بی نيازی چيست؟
خشنود بودن آدمی به آنچه خدا برايش مقدر كرده است هر چند اندك باشد و حقا كه بی نيازی، بی نيازی دل است.
فقر چيست؟
دل آدمی به هر چيزی آزمند بودن است.
عزت و نيرومندی چيست ؟
داور بودن و با نيرومند ترين مردم هم آورد شدن است.
ذلت چيست؟
به هنگام راستی ها و درستی ها هراسيدن.
ناتوانی در سخن چيست؟
هنگام سخن گفتن با ريش بازی كردن و آب دهان فراوان فرو بردن است.
بی باكی چيست؟
با مثل خود برخورد كردن.
زحمت و دردسر چيست؟
سخن گفتن درباره چيزی بی فايده است.
بزرگی چيست؟
هنگام ضرر و زيان ببخشی و از گناه ديگران بگذری.
فهم و دريافت كردن چيست؟
هر چه به دل بسپاری نگه دارد.
حماقت چيست؟
با امام خود دشمنی كردن و سخن خود را بر او بلند كردن است.
نيكی ستايش چيست؟
زيبا را آوردن و زشت را ترك كردن است.
دور انديشی چيست؟
بردباری مدام و مدارا كردن با حكمرانان است.
سفاهت چيست؟
از پی پستيها رفتن و هم نشين شدن با گمراهان است.
غفلت چيست؟
مسجد را رها كردن و پيروی كردن از فساد آورها است.
حرمان چيست؟
بهره در دسترس را رها كردن است.
مفسد كيست؟
كسی كه در تدبير مال خود كم عقلی كند و در ناموس خود سهل انگاری نمايد.(29)
زهد چيست؟
شيفته تقوا بودن و دل كندن از دنيا .
دلاوری چيست؟
دفاع از پناهنده و پايداری در ميدان ناگواريها و حمله در سختی های جنگ است.
كرم چيست؟
عطا كردن پيش از درخواست و اطعام كردن در قحطی .
فرومايگی چيست؟
اندك را مراقب بودن و ناچيز را بازداشتن.
نيازمندی چيست؟
آزمندی آدمی به هر چيز.
بخشندگی چيست؟
بخشيدن در حد توان.
تكلف چيست؟
سخن گفتن در بيهوده ها.(30)
از اماممان سئوال می كنيم آقاجان اگر خداوند فرزندی عطايمان كرد چه بگوئيم در تشكر از حضرت حق فرمودند:
بگو سپاس خدای بخشنده را و نوزاد مباركت باشد و به رشد و كمالش برسد و تو را از خير خود بهره مند سازد.(31)
در پايان به طناب محكم اهل بيت چنگ زده دعای فرج را می خوانيم:
اللهم كن لوليك الحجه ابن الحسن صلواتك عليه وعلی آبائه فی هذه الساعه و فی كل ساعه وليا و حافظا و قائدا و ناصرا و دليلا و عينا حتی تسكنه ارضك طوعا و تمتعه فيها طويلا. برحمتك يا ارحم الراحمين.
1/1/1386
سيد حسين لاجوردی
منابع
(1) كافی ج 2 ص 62 حديث 11
(2) الدعوات ص 91
(3) مهج الدعوات ص 10
(4) المناقب ج4 ص 14
(5) جمال الاسبوع ص 175
(6) مهج الدعوات ص 143
(7) مهج الدعوات ص 144
(8) مهج الدعوات ص297
(9) بحار الانوار ج 99 ص 197 حديث 13
(10) قرب الانهار ص 156 حديث 576
(11) مهج الدعوات ص 48
(12) مهج الدعوات ص47
(13) الذريه الطاهره ص 117 حديث 127
(14) مكارم الاخلاق ص 237
(15) مكارم الاخلاق ص 391
(16) المناقب ج 4 ص 8
(17) مهج الدعوات ص 368
(18) مهج الدعوات ص 143
(19) تاريخ ابن عساكر ترجمه الامام حسن ص 9 حديث 6
(20) تاريخ ابن عساكر ترجمه الامام حسن ص 10 حديث 7
(21) سوره نباء آيه 31
(22) سوره زمر آيه 61
(23) تحف العقول ص 232
(24) تحف العقول ص 236
(25) سوره بقره آيه 186
(26) تحف العقول ص 237
(27) كشف الغمه ج 1 ص 571
(28) كشف الغمه ج 1 ص 572
(29) حليه الاولياء ج 2 ص 35
(30) تحف العقول ص 235
(31) اصول كافی ج 6 ص 17 حديث 3
مطالب مرتبط
