جوشش درونی شهید آوینی سفارشی نبود

به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، برنامه «هفت» شب گذشته، 28 فروردین میزبان مریم امینی، همسر شهید سیدمرتضی آوینی بود و محمدتقی فهیم، منتقد و بهزاد دوران، جامعه‌شناس مهمانان این برنامه بودند که به بررسی و تحلیل فیلم «استراحت مطلق» اثر عبدالرضا کاهانی پرداختند.

محمود گبرلو، تهیه‌کننده و مجری این برنامه در دقایق ابتدایی برنامه، ضمن آرزوی موفقیت برای اهالی سینمای ایران، گفت: اهالی سینما با مشقت بسیار زیادی یک فیلم سینمایی را تولید می‌کنند و بهتر است فضا به گونه‌ای ایجاد شود که بینندگان و علاقه‌مندان به هنر و هنرمندان بتوانند در پشت صحنه فیلم‌ها از نزدیک شاهد زحمات اهالی سینما باشند.
وی ادامه داد: سینمای ایران در سال 93 با اوج و فرودهایی همراه بوده است و امیدوارم متولیان و اهالی سینما با نشستن در کنار هم و همفکری، نقاط ضعف و قوت سینمای ایران را شناسایی و براساس آن، راهکارهایی را برای سینمای 94 تعیین کنند و در این راستا لازم است که مسئولان برنامه‌ریزی دقیق‌تری را ارائه دهند.
گبرلو در سرمقاله برنامه «هفت» افزود: نامگذاری سال جدید با عنوان «همدلی و همزبانی» می‌تواند به اهالی سینما و مسئولان برای پیشبرد اهداف آنها و دستیابی سینمای ایران به پیشرفت کمک کند. با شفاف شدن برنامه‌ریزی‌ها، اختلافات کم می‌شود و خلاقیت‌ها و نوآوری‌ها رشد می‌یابد؛ چرا که سینماگران و اهالی سینما وقتی با صداقت روبه‌رو شوند، می‌توانند در آرامش بیشتری به خلق اثر سینمایی خود بپردازند. امیدوارم سال 94  شاهد رشد و تعالی سینمای ایران باشیم و مسئولان سینمایی به نیازهای سینماگران و مردم برای دیدن یک فیلم خوب توجه کنند.
بخش نخست برنامه «هفت» به گزارش محسن سرافراز در خصوص اولویت‌های بیان شده از سوی مدیران و چند نفر از اهالی سینما در زمینه چشم‌انداز سینمای ایران در سال 94 اختصاص داشت که روی آنتن رفت.
در بخش دیگر، برنامه «هفت» میزبان مریم امینی، همسر شهید سیدمرتضی آوینی بود که پس از سال‌ها در یک برنامه زنده تلویزیونی ظاهر شد و به واکاوی شخصیت سیدشهیدان اهل قلم و بررسی دیدگاه‌های وی پرداخت.
امینی درباره آشنایی و شروع زندگی با شهید آوینی گفت: حدود 42 سال از شروع آشنایی ما می‌گذرد. در شانزده سالگی با شهید آوینی آشنا شدم و بعد از چهار سال، زندگی مشترک را آغاز کردیم.
وی درباره رابطه‌اش با شهید و تلقی‌اش از رابطه مرید و مرادی، افزود: به خاطر جذابیت و رفتار خاص ایشان که به شهید آوینی نوعی کاریزما بخشیده بود، این رابطه سبب می‌شد همواره از لحاظ فکری تحت تاثیر عقاید شهید آوینی باشم.
امینی بیان کرد: شهید آوینی زندگی پرفراز و نشیبی داشت. با توجه به اینکه از یک آدم واحد و جوهر وجودی صحبت می‌کنیم که از مرحله‌ای به مراحل بالاتر ارتقاء یافته است. شهید آوینی در سن 18 سالگی وارد رشته معماری دانشگاه هنرهای زیبا شد و تحصیلش در این رشته، 10 سال طول کشید.
وی درباره رفتار شهید آوینی گفت: رفتار و منش شهید آوینی را می‌توان به دو دوره تقسیم کرد؛ دوره اول شامل پنج سال نخست است که در آن دوره معاشرت‌ها و گفت‌وگوهای روشنفکرانه‌اش بیشتر بوده است، اما در نیمه دوم، انزوا و گوشه‌گیری را برمی‌گزیند که بیشترین گفته‌ها و نوشته‌هایش مربوط به همین دوران است. این دوران مربوط به سال‌های 50 تا 54 است.
مریم امینی افزود: شهید آوینی مسائل مربوط به زیرساخت‌های فلسفه غرب را دنبال و تحقیق می‌کرد. وی ذوق هنری خاصی داشت و شعر هم می‌سرود.
همسر شهید آوینی درباره مطالعات شهید گفت: وی فلسفه غرب را مطالعه می‌کرد. در واقع برای یافتن سؤال‌های هستی‌شناسانه این مطالعات را دنبال می‌کرد، اما جوابی نمی‌یافت. نوشته‌های بعد از انقلاب آوینی در مورد نیهیلیسم و پوچ‌انگاری، نه تنها حاصل مطالعاتش بود، بلکه یک نوع تجربه زیستی بود، به همین دلیل نوشته‌هایش در مورد جهان هستی و... برای انسان ملموس است.
امینی در مورد تدوین «روایت فتح» شهید آوینی گفت: این اثر دارای یک جوشش درونی است ضمن اینکه با وجود نبودنش در جبهه و میدان جنگ به شکل پررنگ، یک تجربه زیستی برایش اتفاق افتاده بود و همانند کسی بود که در فضای جنگ نفس کشیده است.
همسر شهید آوینی درباره فعالیت‌های سیاسی وی گفت: شهید آوینی هیچ گونه فعالیت سیاسی در قبل از انقلاب نداشت و در تظاهرات یا اعتصابات دانشجویی شرکت نمی‌کرد و زیاد درگیر موضوعات نشده بود تا اینکه در تابستان سال 58، دیدن امام خمینی(ره) از طریق تلویزیون، به نقطه عطف زندگی وی برای رسیدن به جواب سؤال‌هایش بدل شد.
گبرلو در ادامه صحبت‌های امینی عنوان کرد: در جایی شنیده بودم که شهید آوینی با شناخت آگاهانه از انقلاب، خودش را وقف انقلاب کرده بود.
امینی با تأیید این رویکرد بیان کرد: ترکیب جوشش درونی شهید آوینی، سفارشی نبود. وی اعتقاد پیدا کرده بود که باید به آن صورت خودش را وقف کند. تنها چیزی که به زندگی‌اش معنا می‌داد، واژه‌های شهادت و شهادت‌طلبی، بیان از خودگذشتگی و حضور خالصانه در جبهه‌ها و طراحی چگونگی بیان این واژه‌ها و کارها بود تا منجر به ارتباط ساده‌تر با مخاطب شود.
وی در رابطه با چگونگی ارتباط با مخاطب از دیدگاه شهید آوینی، گفت: شهید آوینی در این باره توضیحات لازم را گفته که چه بخش‌هایی را از واقعیت حذف کرده، چون مستندسازی و واقعیت‌گرایی به نگاه خاص  مستندساز به واقعیت برمی‌گردد.
امینی در مورد اندیشه‌های شهید آوینی و صحبت کردن شهید با وی در این زمینه، بیان کرد: گفت‌وگوهای آوینی خارج از زندگی نیست و رفتار عملی شهید آوینی، نشان دهنده اندیشه‌های ایشان است و نحوه زندگی و نگاه و آثار به جا مانده‌اش از اهمیت زیادی برخوردار است.
گبرلو در ادامه برنامه «هفت» گفت: راز ماندگاری شهید آوینی این است که با خلوص کار کرده، با آگاهی مسیرش را انتخاب کرده و سعی کرده تا با تمام وجود این آثار را معرفی کند و بشناساند. با نگاه کردن به آثار آوینی متوجه می‌شویم که این اندیشه در فضای جامعه امروز و جهان اسلام مصداق پیدا کرده است.
همسر شهید آوینی در این باره گفت: به شهید آوینی به پاس مجاهدت‌هایی که می‌کرد، یک «قدرت تشخیص» بخشیده شده بود؛ افق دید گسترده‌ای داشت، حرف‌ها و پیش‌بینی‌های شهید در حوزه‌های دیگر نیز قابل انطباق است، آوینی به مسائلی می‌پرداخت که از نظر فرهنگی، خیلی مهم بودند؛ مانند پرداختن به موضوعاتی مانند ماهواره یا سینما.
وی افزود: موضوعاتی که شهید بعد از پایان جنگ به آن پرداخت، موضوعات مهم و مورد علاقه‌اش بود و از آنجا که این دو اصل همواره با هم تطبیق داشتند؛ از این رو تأثیرگذاری بیشتری نیز داشتند.
امینی درباره موضع‌گیری و مخالفت عده‌ای در مورد مسئله آزاداندیشی و نقد شهید آوینی گفت: آوینی در سمینار سینمای بعد از انقلاب، با ادبیات و سیستم جدید و بی‌پروا مسائل مقبول و پذیرفته شده در سینمای روشنفکری را زیر سؤال برد که مورد مخالفت و رفتار توهین‌آمیز عده‌ای قرار گرفت، اما هرگز کوچکترین عکس‌العملی از خود نشان نداد.
گبرلو نیز در این بخش با اشاره به خاطره شخصی‌اش از حضور در این سمینار، بر این مسئله صحه گذاشت که شهید آوینی با وجود همه حملاتی که در آن سمینار متحمل شد، در آخر خیلی مؤدب و خوش‌رو با مننتقدانش روبه‌رو شده بود.
وی در ادامه عنوان کرد: شهید آوینی در ماه‌های آخر زندگی واقعاً محزون و غمگین بود، به طوری که ایشان را تا آن لحظه، هیچ گاه آن گونه ندیده بودم. برخوردهای سیاسی با ایشان شده بود در حالی که شهید آوینی دارای شخصیت فرهنگی بود و این برخوردها همچنان نیز ادامه دارد.
مریم امینی در پاسخ به این سؤال که امروزه مسئول جمع‌آ‍وری و محافظت از آثار مکتوب شهید آوینی چه کسی است، گفت: خانواده، مسئول و متولی انتشار آثار شهید آوینی است و برنامه‌های وسیع‌تری در زمینه ارائه افکار و آرای ایشان داریم.
امینی در پاسخ به پرسش محمود گبرلو درباره رصد کردن برخی نوشته‌های نقل شده از شهید آوینی در دنیای مجازی، یادآور شد: برای رصد کردن همه نوشته‌ها در شبکه‌های مجازی نیاز به سازماندهی خاصی است که هنوز موفق به انجام آن نشده‌ایم. این در حالی است که متأسفانه در دنیای مجازی، جملات عجیب و غریب و نقل‌قول‌های غیرمربوطی به شهید نسبت داده شده است.
همسر شهید آوینی در پاسخ به این پرسش که شهید آوینی به چه نوع سینمایی علاقه‌مند بود، گفت: از نظر شهید آوینی سینمایی که فارغ از ژانرش، انسان را به یک تجربه معنوی دعوت کند، پسندیده و مورد قبول است. آوینی معتقد بود که ذات سینما هنوز اسلامی نشده است تا بتوانیم از تعبیر «سینمای اسلامی» استفاده کنیم. در واقع شهید آوینی مفهوم دین را گسترده می‌دید و تعریفش این گونه بود که حقیقت، عالم اسلام است. هنر با حقیقت عالم نسبتی دارد و سینما هم با هنر نسبت دارد و سینما هر جا که بتواند این حقیقت را ساطع کند، قابل احترام و یک امر دینی است.
مریم امینی درباره دیدگاه شهید آوینی درباره مخاطب اظهار کرد: شهید آوینی معتقد بود که باید به فطرت مخاطب توجه کرد. وی آثار آن سال‌های حاتمی‌کیا را قبول داشت، به این جهت که هم در جبهه بود و هم کسی بود که از تصنع در سینمایش پرهیز می‌کرد. شهید آوینی امیدوار بود که جریانی در سینمای بعد از انقلاب شکل گیرد تا بتواند این نگاه را دنبال کند.
وی درباره نگاه دانشجویان خارجی به اندیشه‌های شهید آوینی بیان کرد: شنیدم که دانشجویان فرانسه با استفاده از مستند «حقیقت» رساله فوق لیسانس نوشته‌اند و به نقل از یکی از خانم‌ها گفته شده که با به نمایش گذاشته شدن قسمتی از مستند حقیقت، عده زیادی متأثر شده‌اند.
امینی در پایان این بخش از برنامه «هفت» گفت: امیدوارم بتوانیم با صداقت بیشتر و بهانه قرار ندادن فرهنگ و عمیق نگاه کردن به موضوع سینما، تفکر و سلوک شهید آوینی را زنده نگاه داریم.
بخش بعدی برنامه «هفت» به اتاق خبر اختصاص داشت که در آن خبرهای سینمایی توسط سیدمحمدصادق لواسانی ارائه شد و برخی گزارش‌های تصویری مربوطه در این بین روی آنتن رفت.
در بخش دیگر برنامه 28 فروردین «هفت»، فوژان احمدی در «کافه کتاب» به معرفی سه کتاب سینمایی پرداخت و در ادامه، گزارش شیما شیرازی درباره مشکلات دانشجویان سینما در «کافه هفت» روی آنتن رفت.