امامت جوادالائمه(ع)؛ زمینه‌ساز امامت ولی عصر(عج) در کودکی
کانون خبرنگاران نبأ: اراده خداوند بر این بود که امام عصر(عج) در ۵ سالگی به امامت برسند و سپس در پس پرده غیبت برود؛ بنابراین حضرت(ع) فرصتی برای طرح معجزات نداشتند، اما با امامت حضرت جواد(ع) در کودکی و شهود عینی علوم و عجائب امام(ع) شبهات دشمنان مهار شد.
حجت‌الاسلام والمسلمین مهدی رستم‌نژاد، عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در گفت‌وگو با کانون خبرنگاران نبأ وابسته به خبرگزاری ایکنا، درباره ولادت امام جواد(ع) اظهار کرد: در ارتباط با ولادت امام جواد(ع) روایتی است از امام رضا(ع) که مرحوم کلینی در کافی آورده است: «هَذَا الْمَوْلُودُ الَّذِی لَمْ یُولَدْ فِی الْإِسْلَامِ مِثْلُهُ مَوْلُودٌ أَعْظَمُ بَرَکَةً عَلَى شِیعَتِنَا مِنْهُ» ظاهرا این عبارت درباره بقیه ائمه(ع) نیامده است و تنها راجع به امام جواد(ع) این عبارت را داریم. امام رضا(ع) می‌فرماید که مولودی مبارک‌تر و بابرکت‌تر از ایشان برای شیعه به دنیا نیامده است.
وی ادامه داد: ما می‌دانیم که تمام اهل بیت(ع) مولودان بابرکتی هستند. درباره حضرت عیسی(ع) در قرآن آمده است که: «وَ جَعَلَنی مُبارَکاً أَیْنَ ما کُنْتُ» یعنی من هرکجا باشم خداوند مرا مبارک قرار داد. اولیاء خداوند دارای برکت هستند و قدم، زبان و وجود آنها خیر و برکت است. در مورد امام عصر(عج) داریم که: «و بیمنه رزق الوری؛ به یمن وجود او خداوند به دیگران روزی می‌دهد»؛ یعنی دیگران از مسیر اهل بیت(ع) بر سفره نعمات می‌نشینند. درباره پیامبر(ص) داریم که: «وَما اَرْسَلْناکَ اِلّا رَحْمَةً لِلعالَمینَ؛ ما تو را فرستادیم تا رحمتى بر اهل عالم باشی» پس تمام اهل بیت(ع) برکت و رحمت هستند اما چطور می‌شود که امام رضا(ع) می‌فرماید که امام جواد(ع) اعظم برکات است؟
حجت‌الاسلام رستم‌نژاد در بیان علل اعظم البرکات بودن امام جواد(ع) گفت: این مسئله می‌تواند چند دلیل داشته باشد؛ در آن زمان امام رضا(ع) تا سن تقریبا 47 سالگی دارای فرزند نبود و شیعیان نگران بودند که چطور می‌شود! آیا این نقصی در امام نیست؟ چراکه عقیم بودن نوعی نقص است و برای امام معصوم نباید چنین نقصی باشد. از طرفی دیگر شبهه واقفیه در آن دوران وجود داشت و واقفیه کسانی بودند که به امامت امام رضا(ع) معتقد نبودند و در واقع 7 امامی بودند و در امامت امام کاظم(ع) وقوف کردند. واقفیه هم در این دوران به مسئله فرزند نداشتن امام رضا(ع) دامن می‌زدند و می‌گفتند که با وجود این نقص امام رضا(ع) نمی‌تواند امام باشد.
وی اضافه کرد: مسائل دیگری هم بود و واقفیه در آن زمان گروه صاحب‌نامی بودند و برخی دانشمند و افراد با نفوذ و سرشناس در میان آنها بودند. مسئله دیگر در مورد حدیث پیغمبر(ص) بود که واقفیه می‌گفتند؛ یعنی سخن پیامبر(ص) که گفته است بعد از من 12 امام می‌آید و من دارای 12 وصی هستم اشتباه بوده است و به این شبهات دامن می‌زدند و شیعیان بسیار نگران بودند؛ لذا هنگامی که امام جواد(ع) به دنیا آمد تمام التهابات فکری و القائات شیطانی را یک‌جا خنثی کرد و به‌نوعی دهان تمام یاوه‌گویان بسته شد و از این حیث امام جواد(ع) برای شیعیان اعظم برکات بود.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) در ارتباط با سن کم امام جواد(ع) بیان کرد: نکته دیگری هم که ممکن است اراده شده باشد این است که بقیه ائمه(ع) تا آن دوران بعد از گذشت سن خاصی به امامت رسیده بودند؛ در حالی که اولین امامی که در دوره کودکی به امامت رسیده امام جواد(ع) است که تقریبا سن 8 سالگی و بلکه کمتر به امامت رسیده است. ما در روایت داریم که در سال 203 که امام رضا(ع) به شهادت رسید خیلی از علمای بلاد از مناطق مختلف به حج رفتند که امام جواد(ع) را درک کنند و ببینند و به‌نوعی بررسی کنند که چطور می‌شود که یک کودک 8 ساله امام بشود. امام افرادی که فقهای روزگار بودند و کسانی بودند که از دوران امام باقر(ع) نزد ائمه(ع) بودند، صدها حدیث و روایت می‌دانستند، مفسر قرآن بودند و اگر وجود امام نبود هرکدام از آنها برای خود مراجع بزرگ تقلید بودند.
وی در ادامه افزود: برای اولین‌بار اتفاق افتاده بود و خصوصا برای شیعیان عجیب بود که کودکی از اهل بیت(ع) پیش از بلوغ به امامت رسیده بود؛ لذا حدود 80 نفر از فقهای بزرگ روزگار در روستایی از مدینه جمع شدند و به حضور امام جواد(ع) رسیدند.
حجت‌الاسلام رستم‌نژاد در شرح جلسه بزرگان شیعه با امام جواد(ع) عنوان کرد: در آن جلسه سوالات بسیار سنگینی از امام(ع) پرسیدند و از قدرت و عظمت علمی امام جواد(ع) اشک‌شان جاری شد. زیرا دیدند که غامض‌ترین و مشکل‌ترین مسائل علمی که برخی سوالات خودشان بود کودکی 8 ساله پاسخ می‌دهد؛ یعنی سؤالات فقهای 70-80 ساله‌ای که از استوانه‌های فکری آن زمان بودند و مستقیما ائمه(ع) قبل را درک کرده بودند و امام(ع) خیلی راحت به تمام سوالات پاسخ می‌داد و مسائل را حل می‌کرد.
وی ادامه داد: این بود که بعضی از آنها به سجده افتادند و خدا را شکر کردند و یکی از آنها به نام «علی بن اسباط» گفته بود که من تازه معنای این آیه قرآن «یَا یَحْیَى خُذِ الْکِتَابَ بِقُوَّةٍ وَ آتَیْنَاهُ الْحُکْمَ صَبِیّاً» که خداوند می‌فرماید «ما در دوره کودکی به یحیی کتاب و حکم دادیم را می‌فهمم» و تا امروز فکر می‌کردم که سن است که اهل بیت(ع) را به این درجه و امامت رسانده است. تازه می‌فهمم که به سن ارتباطی نداشته است و این هم برکتی بود که شیعه مقام امامت را فهمید که متوقف بر سن نیست. امام جواد(ع) مسئله امامت در کودکی را حل کرد و همین باعث شد که مسئله مهدویت نیز حل شود.
عضو هیئت علمی دانشگاه در خصوص ارتباط امام جواد(ع) با مسئله مهدویت بیان کرد: اراده خداوند در این بود که امام عصر(عج) در کودکی به امامت برسد و از حیث سنی کوچک‌ترین امام امام زمان(ع) است که حدودا در 5 سالگی به امامت رسیدند. چنانچه امامی در 5 سالگی به امامت برسد و بعد هم در پس پرده غیبت برود دیگر سخت باور می‌شد اما این مسئله القائات و شبهات دشمنان را مهار کرد. لذا پیش از این امامت در کودکی در دوران امام جواد(ع) اتفاق افتاد و آن قدر بزرگان و علمای عصر از علوم و عجائب امام دیدند که برای همه مشخص شد که امامت مسئله‌ای الهی است و نمی‌تواند بشری باشد.
وی اضافه کرد: لذا مسئله امام مهدی(ع) که در کودکی به امامت رسید را وجود امام جواد(ع) از پیش حل کرده بود چرا که حضرت مهدی(ع) دیگر فرصت آشکار شدن نداشت که بخواهد معجزات خود را نشان دهد اما امام جواد(ع) حاضر بودند. این هم نوع دیگری از برکت از پیش بود که مسئله غیبت و مهدویت را به‌نوعی حل کرد.
حجت‌الاسلام رستم‌نژاد با اشاره به روایتی از امام رضا(ع) گفت: البته امام رضا(ع) پیش از ولادت امام جواد(ع) این مسئله را گوشزد کرده بودند و بعد از ولادت هم گفتند. مثلا یکی از اصحاب اجماع که از راویان بزرگ حدیث هستند و تمام علما در وثوق آنها اجماع دارند به نام «صفان بن یحیی» می‌گوید: «من روزی به امام رضا(ع) عرض کردم که اگر روزی حادثه‌ای اتفاق افتاد بعد از شما امام کیست؟ آن روز امام جواد(ع) 3 ساله بودند و امام رضا(ع) به امام جواد(ع) اشاره کرد و فرمودند همین پسرم. من گفتم: در حالی که در همین سن است؟ امام رضا(ع) فرمودند: «بله در همین سن او امام شماست». این مقدمه‌‌چینی امام رضا(ع) برای زمانی است که شیعیان با امامت در کودکی امام جواد(ع) مواجه می‌شوند درجا نزنند.
وی ادامه داد: سپس امام رضا(ع) می‌فرماید: «ان الله تبارک و تعالی احتجب عیسی و هو ابن سنتین؛ یعنی تو تعجب می کنی که می‌گویم فرزند 3 ساله من امام می‌شود؟ خداوند در مورد حضرت عیسی(ع) احتجاج کرد در حالی که او 2 ساله بود» این‌ها نشان‌دهنده این است که اهل بیت(ع) و خصوصا امام رضا(ع) از پیش شیعیان را آماده کرده بودند که با یک پدیده‌ای به نام امامت در کودکی کنار بیایند. خصوصا زمانی که ظهور آن کرامات و عجائبی که در زندگی امام جواد(ع) اتفاق افتاد که ایشان کثیرالکرامه هستند.
عضو هیئت علمی جامعةالمصطفی(ص) با اشاره به معجزات بسیار امام جواد(ع) تصریح کرد: یکی از خصوصیات امام جواد(ع) این است که معجزات بسیاری دارند و علت آن شاید این باشد که ائمه(ع) دیگر به خاطر سن بیشترشان راحت‌تر مورد پذیرش شیعه قرار می‌گرفتند اما امام جواد(ع) کم‌سن بودند و هم دشمنان به نوعی می‌خواستند با وجود این سن کم بر شیعیان سیطره و نفوذ پیدا کنند و هم شیعیان برای دین خود دغدغه داشتند. لذا امام جواد(ع) هم در میدان‌های علمی که عباسیان برای امام تدارک می‌دیدند و امام را مجبور می کردند در آن مجالس علمی با علمای بزرگ روزگار دست و پنجه نرم کنند خود و علم خود را نشان می‌داد. هم برای شیعیان یک نوع طمأنینه قلب حاصل می‌شد تا جایی که دشمنان حتی جلسات مناظره را ترک می‌کردند.
وی یادآور شد: مأمون عباسی دختر خود را عقد امام جواد(ع) درآورد به دلیل اینکه یک دانشمند جوان مثل حضرت را از دست ندهد. البته مامون با این اقدام در پی تبرئه خود و کنترل امام(ع) هم بود. مجموعه‌ای از این عوامل دست به دست هم می‌دهد که امام جواد(ع) که در سن 25 سالگی به شهادت می‌رسد. در همین فرصت اندک از عمر برکت‌های بسیاری را برای شیعیان به همراه داشته باشد.
