بایدها و نباید‌های واگذاری ارزیابی تشکل‌های قرآنی استان‌ها به اتحادیه‌ها
گروه مؤسسات قرآنی مردم‌نهاد: بحث واگذاری نظارت و ارزیابی فعالیت‌های مؤسسات و تشکل‌های قرآنی سراسر کشور به اتحادیه‌های استانی در صورت آغاز به‌کار دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور مؤسسات، با اختلاف نظراتی از سوی مدیران همراه است.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، فعالیت‌های مؤسسات و خانه‌های قرآن شهری و روستایی استان‌های سراسر کشور در طول سال توسط مدیران و تیم اعزامی سازمان دارالقرآن الکریم مورد ارزیابی و نظارت قرار می‌گیرد که این امر به‌منظور درجه‌بندی سطوح مؤسسات و ارتقای خانه‌های قرآن انجام می‌گیرد که در معرفی مؤسسات و اتحادیه‌های برتر بی‌تأثیر نیست.
اما طی ماه‌های گذشته این تصمیم اتخاذ شده در صورتی‌که دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت در سازمان دارالقرآن الکریم فعالیتش را آغاز کند و همچنین ظرفیت‌سازی لازم در اتحادیه‌های استان‌ها انجام گیرد، بحث نظارت بر عملکرد تشکل‌های قرآنی سراسر کشور به اتحادیه‌های استان‌ها واگذر شود.
آغاز به‌کار دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور مؤسسات در سازمان دارالقرآن
همچنین طی گفت‌وگویی که خبرگزاری ایکنا با حسین بهبودی، مدیر امور مؤسسات و استان‌های سازمان دارالقرآن الکریم داشته است بر این امر تصریح شده که به محض اینکه دبیرخانه هیئت رسیدگی به امور مؤسسات فرهنگی قرآن و عترت در سازمان دارالقرآن الکریم شروع به کار کند و جلسات خود را تشکیل دهد پیشنهاد سازمان مبنی بر واگذاری بحث نظارت و ارزیابی مؤسسات و تشکل‌های قرآنی به اتحادیه‌های استانی را در این دبیرخانه مطرح می‌کنیم.
وی بیان کرد: هر ساله مدیران و کارشناسان سازمان دارالقرآن بخشی از وقت خود را صرف نظارت و ارزیابی تشکل‌های قرآنی می‌کنند و به همین دلیل، تلاش داریم از امسال بحث نظارت و ارزیابی به جای اینکه به‌صورت مستقیم توسط سازمان دارالقرآن انجام شود به اتحادیه‌های مؤسسات قرآنی ـ مردمی استان‌ها واگذار شود اگر ظرفیت‌های لازم در اتحادیه‌های استانی ایجاد شود بهترین شکل نظارت و ارزیابی مؤسسات قرآنی این است که همین اتحادیه‌های استانی این کار را برعهده گیرند.
تلفیقی از تیم اعزامی سازمان دارالقرآن و کارشناسان اتحادیه
اما اختلاف‌نظراتی در این امر وجود خواهد داشت و برخی از مدیران اتحادیه‌های مؤسسات قرآنی ـ مردمی استان‌های به‌دلیل اینکه اتحادیه‌شان را دارای ظرفیت بالایی می‌بینند از این امر استقبال می‌کنند. همچنین برخی از افراد نیز به‌دلیل اینکه اتحادیه‌های استان‌ها را ذی‌نفع می‌دانند این واگذاری را به صلاح نمی‌دانند، هر چند خود اتحادیه‌های استان‌های حداکثر طی یک سال دو بار از مؤسسات و خانه‌های قرآن شهری و روستایی استانشان بازدید می‌کنند و از نزدیک روند فعالیت‌های آنها را ارزیابی می‌کنند و در صورتی‌که مشکلاتی داشته باشند به آنها رسیدگی می‌کنند.
برخی نیز انجام تلفیقی این نظارت را به صلاح می‌دانند به این معنا که تیمی اعزامی از سازمان دارالقرآن الکریم به همراه تیم اعزامی از کارشناسان اتحادیه هر استان با فرم‌های مربوطه به ارزیابی فعالیت‌ها و عملکرد مؤسسات بپردازند که این امر بدون هیچ گونه شائبه‌ای است.
توانمندی و ظرفیت مؤسسات و اتحادیه‌های استان‌ها
حجت‌الاسلام والمسلمین سیدحسین کوششی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور درباره واگذاری ارزیابی و نظارت مؤسسات بر اتحادیه‌های استانی می‌گوید: اگر هیئت رسیدگی به امور مؤسسات شکل گیرد، جایگاه اتحادیه‌ها هم به لحظات کاری و هم به‌لحاظ حمایتی بهتر می‌شود و قطعاً با حمایتی که از اتحادیه‌های استان‌ها می‌شود، دسته‌بندی لازم برای نظارت، ارزیابی، ساماندهی، شناسایی و سایر امور مربوط به مؤسسات و تشکل‌های قرآنی که در مراکز استان‌ها است، قطعاً بیشتر می‌شود.
وی ادامه می‌دهد: این توانمندی و ظرفیت در مؤسسات و اتحادیه‌های استان‌ها کاملاً وجود دارد زیرا عناصر قوی را در سطح استان‌ها در ترکیب هیئت مدیره و هیئت اجرایی مربوط به اتحادیه‌ها و حتی به‌عنوان مدیران مؤسسات قرآنی داریم که با توجه به این ظرفیت قوی اگر امر نظارت هم به اینها واگذار شود، کار ارزشمندی است که دارای خروجی بسیار خوبی خواهد بود.
کوششی معتقد است: در حال حاضر نیز اتحادیه‌ها بحث نظارت و ارزیابی از تشکل‌های قرآنی استان‌ها را به‌منظور تعامل بهتر، ارزیابی و سنجیدن قدرت و توانایی مؤسسات در برپایی و اجرای بهتر طرح‌ها از لحاظ کمی و کیفی و رصد عملکرد آنها انجام می‌دهد اما اگر این امر اتفاق بی‌افتد که تمامی امر نظارت، بازرسی و ارزیابی مؤسسات به اتحادیه واگذار شود، خروجی ارزشمندی را شاهد خواهیم بود.
مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی کشور در پاسخ به اینکه ذی‌نفع بودن اتحادیه‌ها در این امر آیا شائبه‌ای را ایجاد نمی‌کند؟ ادامه می‌دهد: این کار نیازمند مکانیز‌م خاصیست لذا باید آئین‌نامه‌ها و شیوه‌های ارزیابی و نظارت به‌طور دقیق تعریف شود و باید برای نظارت ملاک‌های متعددی را در‌نظر گرفت و لایه‌‌های مختلفی را ایجاد کرد که لایه‌هایی که به مؤسسات قرآنی باز‌می‌گردد می‌توان از سوی اتحادیه‌های استانی انجام شود و نهایتاً این ارزیابی در آن هیئت و دبیرخانه مورد تأیید قرار می‌گیرد و اگر چنین شائبه‌ای در ذهن فردی هم آمد، امکان تغییر و بازنگری وجود داشته باشد.
وی با تأکید بر اینکه چنین امری معمولاً اتفاق نمی‌افتد چون عملاً افرادی که در اتحادیه‌های استان‌ها فعالیت می‌کنند تمام توان خود را برای انجام فعالیت‌های بهتر و ارتقای عملکرد تشکل‌های قرآنی استان خود گذاشته‌اند، عنوان می‌کند: مجموعه افرادی که در اتحادیه‌ها می‌آیند و قرار می‌گیرند، عملاً فعالیت مؤسساتشان کمرنگ می‌شود چون زمانی برای رسیدگی به امور مؤسساتشان ندارند. همچنین لزومی ندارد اتحادیه‌ای عملکرد مؤسسه‌ای را خوب ارزیابی کند و حال آنکه چنین موقعیتی ندارند و علاوه بر اینکه در اتحادیه مؤسسات، ناظران و بازرسانی هستند که بر این امر نظارت کامل دارند.
نتیجه بهتر ارزیابی مؤسسات متشکل از اعضای اتحادیه استانی و سازمان دارالقرآن
حسین محمدی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی استان مرکزی با ابراز مخالفت از اینکه ارزیابی فعالیت‌های مؤسسات صرفاً به اتحادیه‌ها واگذار شود، می‌گوید: این امر باید به‌صورت همراهی دو تیم یکی از سازمان دارالقرآن الکریم و دیگری از اعضای اتحادیه انجام گیرد.
وی با اشاره به اینکه واگذاری صرف این امر به اتحادیه‌ها ممکن است همراه با ایجاد نکاتی در ذهن برخی از مدیران مؤسسات باشد، تأکید می‌کند: با توجه به اینکه ظرفیت لازم در اتحادیه‌های استانی است اما به‌دلیل عدم دامن ز‌دن به این گونه مشکلات و ایجاد آنها، این امر به‌صورت واگذاری مطلق انجام نشود.
محمدی عنوان می‌کند: همچنین این اتحادیه به‌صورت سالی یکبار به حدود 200 خانه قرآن و 4 مؤسسه قرآنی ـ مردمی که تحت نظارت اتحادیه استان هستند سرکشی می‌کند و روند فعالیت‌های آنها را مورد ارزیابی قرار می‌دهد.
ارزیابی داخلی عملکرد مؤسسات به‌طور سالیانه
حجت‌الاسلام والمسلمین جهانبخش صالحی، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی فارس نیز بیان می‌کند: می‌توانیم نظارت و ارزیابی کاملی بر فعالیت‌های تشکل‌های قرآنی با استفاده از کارشناسان داشته باشیم به شرط اینکه سازمان دارالقرآن الکریم اتحادیه را رقیب خودش نداند و در اجرای این امر سنگ‌اندازی نکند.
وی با تأکید بر اینکه در حال حاضر سازمان تبلیغات اسلامی و سازمان دارالقرآن الکریم اتحادیه مؤسسات استان را رقیب خود می‌داند به‌گونه‌ای که طرح‌های قرآنی را ابتدا خودش انجام می‌دهد، تأکید می‌کند: اگر مؤسساتی که دارای مجوز از ارشاد هستند، پیشرفت دارند به‌دلیل این است که کل امور به مؤسسات داده شده است اما سازمان تبلیغات اسلامی می‌آید و ابتدا طرح‌های قرآنی را خودش انجام می‌دهد و حال آنکه اگر می‌خواهند اتحادیه‌ها در سطح استان‌ها قوی عمل کنند باید طرح‌های قرآنی به اتحادیه‌ها واگذار شود.
صالحی با اشاره به نظارت سالیانه این اتحادیه بر فعالیت‌های تشکل‌های قرآنی استان فارس، عنوان می‌کند: 46 مؤسسه و حدود 180 خانه قرآن شهری و روستایی تحت نظارت این اتحادیه فعالیت می‌کنند که به‌صورت متداول در طی سال فعالیت آنها مورد ارزیابی قرار می‌گیرد.
حجت‌الاسلام والمسلمین محمدحسین شایق، مدیرعامل اتحادیه مؤسسات قرآنی استان یزد با اشاره به اینکه هنوز در این مورد چیزی ابلاغ نشده است، عنوان می‌کند: از ابتدای سال 86 که اتحادیه استان یزد تشکیل شد به‌طور مرتب خود اتحادیه به همراه دارالقرآن استان یزد، سالی یکبار به مؤسسات قرآنی سرکشی می‌کند.
وی با اشاره به اینکه ظرفیت انجام این امر در اتحادیه‌های استان‌ها وجود دارد، معتقد است: 127 مؤسسه و خانه قرآن تحت نظارت اتحادیه هستند که به‌صورت منظم مورد روند انجام عملکرد آنها مورد بازرسی قرار می‌گیرند و مشکلات آنها رسیدگی می‌شود و مؤسساتی که فعالیت‌های مطلوبی دارند، بعضاً نیز مورد تشویق قرار می‌گیرند.
سپردن نظارت مؤسسات قرآنی به اتحادیه‌ها هنوز مبهم است
امیرحجت مرادی، مدیر عامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی گیلان با اشاره به اینکه سپردن نظارت مؤسسات قرآنی به اتحادیه‌ها هنوز مبهم است، تصریح می‌کند: با کلیات این امر موافقم که اتحادیه‌های استانی به نیابت از سازمان دارالقرآن الکریم نظارت داشته باشند اما فکر می‌کنم این نافی نظارت میدانی سازمان دارالقرآن نیست.
وی تأکید می‌کند: اعزام کارشناسانی از سازمان دارالقرآن برای ارزیابی فعالیت تشکل‌های قرآنی استان‌ها کمک می‌کند به اینکه سیاست‌گذاری‌ها، حمایت‌ها و وظایفی که در قبال این تشکل‌ها دارند، اجرای شود.
مرادی عنوان می‌کند: لازم است نمایندگانی از سازمان دارالقرآن به همراه اعضایی از اتحادیه‌های استان‌ها به‌منظور بررسی عملکرد دارالقرآن‌های استان‌ها و اداره برنامه‌ریزی و امور قرآنی استان‌ها و همچنین بررسی وضعیت مؤسسات و نحوه فعالیتشان این ارزیابی را انجام دهند.
تداوم حضور میدانی کارشناسانی از سازمان دارالقرآن در استان‌ها
مدیر عامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی گیلان با تأکید بر اینکه بهتر است که سازمان دارالقرآن در امر نظارت و ارزیابی مؤسسات از ابزار نظارتی بیشتری استفاده کند، تصریح می‌کند: لازم است که این تداوم نظارت و بازرسی‌ها از سوی سازمان دارالقرآن باشد اما می‌توان بخشی از آن را به اتحادیه‌های استان‌ها سپرد از این لحاظ که اتحادیه آگاهی جامع و کاملی از فعالیت‌های مؤسسات و خانه‌های قرآن استان‌ها دارد به‌دلیل اگر مؤسسات استان‌ها بخواهند مجوزی اخذ کنند و یا طرحی را انجام دهند و در امری ورود پیدا کنند، لازم است از کانال اتحادیه استان بگذرد.
وی با تأکید بر تداوم حضور میدانی کارشناسانی از سازمان دارالقرآن در استان‌ها، اظهار می‌کند: ارزیابی فعالیت‌های تشکل‌های قرآنی استان چندین بار در سال صورت می‌گیرد و به‌طور معمول در استان گیلان، فصلی یکبار نظارت داخلی بر مؤسسات انجام می‌شود.
ارسال تجمیع ارزیابی مؤسسات به دبیرخانه
همچنین حجت‌الاسلام احسان‌الله برزگر، مدیر عامل اتحادیه مؤسسات قرآنی ـ مردمی استان قم نیز از آمادگی و ظرفیت این اتحادیه برای برعهده گرفتن این امر خبر داد و می‌گوید: با توجه به اینکه در اتحادیه این استان کارشناسان خوبی داریم و همچنین مؤسسات قوی و خوبی در استان قم هستند که دارای فعالیت‌های مطلوبی هستند، ارزیابی مؤسسات این استان می‌تواند از طریق این اتحادیه انجام گیرد.
وی عنوان می‌کند: پس از ارزیابی این اتحادیه می‌توانند تجمیع این نظارت‌ها را به دبیرخانه ارسال کرد تا تصمیم‌‌گیری نهایی اخذ شود.
گزارش از سمیرا انصاری
