سرانه مطالعه کشور پایین نیست
گروه ادب: رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با حضور در برنامه «کافه سؤال» شبکه دو سیما ضمن پاسخ به سؤالاتی درباره کتاب، گفت: حاضر هستیم بودجه‌ای را به پژوهشکده یا دانشگاهی بدهیم تا با انجام پژوهش جدیدی نشان دهند که سرانه مطالعه در کشور پایین نیست.
به گزارش خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، محمود صلاحی، رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران که در برنامه زنده «کافه سؤال» شبکه دو حاضر شده بود، با اشاره به رشد 50 برابری دانشجویان طی 35 سال بعد از انقلاب گفت: سال گذشته 73 هزار عنوان کتاب منتشر شد که تعداد مجموع کتاب‌های منتشر شده از ابتدای انقلاب را به 980 هزار عنوان کتاب رساند. از طرفی تعداد دانشجویان را در نظر بگیرید؛ فقط در استان خراسان رضوی، اواخر دهه 50 با جمعیت 3 میلیون نفری، فقط 5 هزار دانشجو وجود داشت، اما در سال 91 جمعیت استان به 6 میلیون و 250 هزار نفر دانشجو رسید. یعنی جمعیت این استان دو برابر رشد پیدا کرده، اما تعداد دانشجویان 50 برابر شده است. مگر می‌شود این حجم دانشجو در کشور وجود داشته باشد و سرانه مطالعه 2 یا 3 دقیقه باشد؟
رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران با انتقاد از شیوه ارائه آمار سرانه مطالعه در کشور گفت: مطالعه فقط مطالعه کتاب چاپی خواندن نیست. مطالعه از روی ابزارهای دیجیتالی و غیرچاپی مطالعه نیست؟ در برخی کشورها حتی دیدن بیلبوردهای تبلیغاتی سطح شهرها هم سرانه مطالعه محاسبه می‌شود. مطالعه یعنی دانستن و دانستن فقط از طریق کتاب به دست نمی‌آید. خداوند در قرآن می‌فرماید «آیا کسانی که می‌دانند با کسانی که نمی‌دانند برابر هستند؟» حتی بسیاری از پیامک‌هایی که مردم ما به هم ارسال می‌کنند جنبه اطلاع‌رسانی و دانستنی دارد.
وی افزود: روند فرهیختگی جامعه ما صعودی بوده و مردم ما بیشتر از قبل روزنامه و سایت می‌خوانند و تلویزیون می‌بینند و از طریق شبکه‌های ارتباطی به دانسته‌هایشان اضافه می‌شود. من نسبت به این آمار انتقاد دارم؛ چرا فقط مطالعه کاغذی و چاپی را در نظر بگیریم؟ اگر همین کاغذ اسکن شده در سیستم به صورت دیجیتالی خوانده شود، مطالعه نیست؟ مثل نسل‌های قبل، صرف مطالعه کاغذی نباید ملاک باشد، چون فضا عوض شده و دیگر مثل قبل همه چیز چاپی نیست.
صلاحی با انتقاد از ارائه آمار غلط در کشور اضافه کرد: مسابقه‌ای تعریف شده و ما فقط در حال تضعیف خودمان هستیم. جایی خواندم که نوشته بود «سرانه کار مفید در کشور فقط 20 دقیقه است.» نمی‌دانم چطور محاسبه می‌کنند؟ معلمی که 6 ساعت از صبح سر کلاس درس می‌دهد فقط 20 دقیقه کار مفید می‌کند؟ نانوایی که از 5 تا 12 و از 16 تا 22 پای تنور نان می‌پزد، فقط 20 دقیقه کار مفید می‌کند؟ چرا خودمان را تضعیف کنیم؟ این چه آماری است؟ 15 هزار کارگری که سه شیفت، از 17 اسفند تا 13 فروردین بوستان یاس را آماده استفاده کردند، این ده‌ها هزار نفری که پل صدر را ساختند، فقط 20 دقیقه کار مفید کردند؟
محمود صلاحی در پاسخ به سؤالی درباره کاهش استقبال مردم از نمایشگاه کتاب امسال یادآور شد: باید مکان برگزاری نمایشگاه مناسب باشد. در اختتامیه با وزیر ارشاد و شهردار تهران توافق شد که سال آینده مکان اصلی برگزاری نمایشگاه آماده شود. بنده هم از وزیر ارشاد درخواست کردم دو هفته دیگر از شهر آفتاب بازدید کنیم تا ایشان در جریان روند آماده‌سازی آنجا قرار بگیرند. تا همین امروز حدود 700 میلیارد تومان برای آماده‌سازی این مکان در جنوب تهران هزینه شده و در ساخت شهر آفتاب، به لحاظ تجهیزات و وسعت، ما در بین 5 کشور برتر دنیا قرار داریم.
وی افزود: فقط یک سالن این نمایشگاه، 65 هزار مترمربع وسعت دارد. همه چیز استاندارد طراحی شده و حتی در داخل شهر آفتاب، هتل چهار و پنج ستاره و هتل آپارتمان پیش‌بینی شده است. ایستگاه مترو نمایشگاه هم تا سه ماه آینده افتتاح می‌شود و از سراسر تهران مردم می‌توانند با مترو به نمایشگاه بروند. برای خودروهای شخصی هم پارکینگ ویژه‌ای پیش‌بینی شده و قرار است با چند صد دستگاه ون، مردم در داخل محوطه نمایشگاه جابه‌جا شوند. این آمادگی وجود دارد که سال آینده نمایشگاه کتاب تهران در محل اصلی خود یعنی در شهر آفتاب برگزار شود.
صلاحی با اشاره به پروژه‌های بزرگ مدیریت شهری تهران در حوزه‌های فرهنگی و هنری گفت: در تپه‌های عباس آباد، هفت پروژه دیگر در آینده به بهره‌برداری خواهد رسید. یکی سینمای پانوراما که به‌زودی آماده می‌شود و بین باغ موزه دفاع مقدس و مصلای امام خمینی(ره) قرار دارد. در کنارش باغ کتاب در 110 هزار مترمربع مساحت کل و 65 هزار مترمربع فضای مسقف با تمام امکانات با دستور شهردار تهران آماده خواهد شد و نمایشگاه دائمی کتاب تهران را در آنجا خواهیم داشت.
رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران تاکید کرد: هر موقع امکانات فراهم شود، می‌توان برآوردی جامع از حضور مردم را در نظر گرفت و ملاک قرار داد. اگر ماشین جای پارک نداشته باشد و مردم مسافت زیادی را بخواهند پیاده‌روی کنند، مسلماً استقبال کاهش پیدا می‌کند. مصلی برای امر دیگری ساخته شده و قرار بوده مردم نماز جمعه و مناسبت‌های مذهبی را در آنجا داشته باشند. همین ساخت غرفه‌ها و بعد تخریب‌شان، بسیار هزینه‌بر و پردردسر است. می‌گویند چرا غرفه‌های غذافروشی شلوغ بود؟ معلوم است که وقتی برای 4 هزار غرفه کتابفروشی، تعداد کمی غرفه غذافروشی وجود داشته باشد، بسیار شلوغ می‌شود. مشخص است اگر شما جایی 4 هزار غرفه غذافروشی و تعداد محدودی کتابفروشی بگذارید، کتابفروشیها شلوغ‌تر می‌شوند.
اهمیت کتاب در دین اسلام
وی ضمن توصیه به کتابخوانی و اهمیت کتاب در دین اسلام یادآور شد: کتاب اطلاعات همه ما را ارتقاء داده است، ما چقدر کتاب را ارتقاء دادیم؟ کتاب همه مردم، اساتید، پزشکان، روزنامه‌نگاران را رشد داد، شما چقدر کتاب را رشد دادید؟ می‌خواهید رشد و ارتقاء بدهید؟ شبی نیم ساعت کتاب بخوانید. البته که در همین نیم ساعت هم باز، کتاب هم شما را رشد می‌دهد.
صلاحی با اشاره به مشکلات حوزه نشر و کتاب در کشور، به ارائه راه حل‌های شهرداری تهران برای حل این مشکلات پرداخت و گفت: در دنیا به طور میانگین برای هر ناشر، سه کتابفروشی وجود دارد؛ این آمار در ایران برعکس شده است. در مقابل هر کتابفروشی سه ناشر داریم؛ یعنی تولید کننده بیشتر از عرضه کننده است. برای این مشکل هم باید فکری کرد. ویترین کتاب کم است. زمانی سینمایی‌ها می‌گفتند صندلی سینما کم داریم. الان به خصوص در تهران این وضع مناسب شده و کسی نمی‌گوید صندلی سینما نداریم. ولی کتاب، جایی برای عرضه می‌خواهد. آن قدر کتابفروشی کم داریم که خیلی از کتاب‌ها، فرصت اینکه در ویترین قرار بگیرند را ندارند.
وی افزود: تیراژ کتاب خیلی پایین آمده است؛ تیراژ باید افزایش پیدا کند و چاره حل مشکلش هم افزایش تعداد کتابفروشی‌هاست. قالیباف دستور داد شرایطی در شهر تهران فراهم شود که امکان عرضه کتاب و ایجاد کتابفروشی تسهیل بشود تا ویترین کتاب‌ها بیشتر بشود. البته تبلیغ کتاب‌ها هم باید بیشتر شود. یکی از کارهای بزرگ شهرداری تهران بحث نگارخانه‌ای به وسعت تهران بود. باید چنین کاری برای کتاب هم انجام شود. من با مدیرعامل سازمان زیباسازی هم صحبت می‌کنم، تا به‌زودی یک حرکت فرهنگی بزرگ مانند نگارخانه‌ها، برای بحث کتاب در تهران داشته باشیم. البته ما نمایشگاه «یاد یار مهربان» و «باز باران» را هم داریم که هر ساله موسسه نشر شهر وابسته به سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برگزار می‌کند که بن رایگان به مدارس می‌دهیم که کتاب‌های مورد نیاز دانش‌آموزان تهیه شود. شهردار تهران می‌گفت که وجود کتابخانه برای هر مدرسه کافی نیست، به حضور کتاب در کلاس‌ها فکری کنید.
این مدیر فرهنگی ضمن آرزوی سالی پربار برای کتاب اضافه کرد: تعداد کم کتابفروشیها به این معنی نیست که تعدادشان کافی است. بعضی از کتابفروشی‌های تهران، چون خوب عمل می‌کنند، خیلی خوب هم فروش دارند. ما برای فروش بالا، باید شرایط را هم فراهم کنیم. البته که باید عرضه بیشتر شود، در کنارش تقاضا را هم باید افزایش بدهیم. این وظیفه رسانه، منابر، تریبون‌ها، اساتید دانشگاه و علماست که فرهنگسازی کرده و تقاضا را زیاد کنند. شرایط عرضه هم باید تسهیل شود.
رئیس سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران گفت: ناشران ما دغدغه‌های زیادی دارند؛ یکی تعداد کم کتابفروشیها و دیگری گرانی کاغذ؛ یکی از اولویت‌های ما بعد از معیشت مردم باید یارانه کاغذ باشد. رواج کتاب می‌تواند بسیاری از مشکلات فکری و روحی و روانی جامعه را کم کند. هر چه تولید، عرضه و فروش و مطالعه کتاب بیشتر شود، هرم فرهیختگی جامعه هم بالاتر خواهد رفت.
وی افزود: ما در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران 80 کتابخانه داشتیم و 290 کتابخانه دیگر، در سطح شهر وجود داشت. با دستور شهردار تهران طی یک ماه آینده این کتابخانه‌ها با مدیریت متمرکز در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران زیر نظر این سازمان قرار خواهد گرفت تا بتوانیم در ایام خاص مثل کنکور ساعت کار را افزایش بدهیم تا مردم بتوانند بیشتر و بهتر استفاده کنند. کتابخانه‌های شبانه‌روزی هم بررسی می‌شود و تعدادشان افزایش پیدا خواهد کرد.
صلاحی در پایان با اشاره به فرهنگسرای کتاب در نمایشگاه امسال گفت: ما امسال در سازمان فرهنگی هنری شهرداری تهران برای نمایشگاه کتاب فرهنگسرای کتاب را تعریف کردیم که در 1200 مترمربع برگزار شد و 50 غرفه داشت و از استقبال خوبی هم برخوردار شد. روزی 10 تئاتر زنده و رایگان روی صحنه می‌رفت و صندلی هم برای مردم وجود داشت. بیش از 40 هنرمند هم برای مردم کتابخوانی کردند که به نوعی خودش فرهنگسازی بود.
