تعطیلی جشنواره فیلم «مقاومت» را چگونه توجیه کنیم؟
گروه هنر: چگونه می‌توان توجیه کرد که جشنواره «مقاومت» به دلیل نبود اثر هنری در کشوری که هشت سال مقاومت را در کارنامه خود دارد تعطیل می‌شود؛ این در حالی است که چنین رویدادی برای دومین بار در طول فعالیت و عمر هنری خود تعطیل می‌شود.
جشنواره فیلم دفاع مقدس که چند سالی است با نام فیلم «مقاومت» برگزار می‌شود، تنها رویدادی است که به صورت تخصصی موضوعات دفاع مقدسی را مد نظر قرار می‌دهد. این فستیوال اتفاقی دو سالانه است که پس از سال‌ها تعطیلی مجدداً برگزار می‌شود، اما متاسفانه چند روز پیش محمد خزایی، دبیر این جشنواره اعلام کرد که به دلیل نبود آثار تولیدی، امسال این رویداد سینمایی برگزار نخواهد شد.
بحث اصلی ما نیز مربوط به این امر است که در سینمای کشورمان چه فضایی را فراهم کرده‌ایم که نمی‌توانیم در آن فیلم‌هایی را با محوریت دفاع مقدس تولید کنیم. این در حالی است که گیشه‌های ما در اختیار دو سبک از فیلمسازی است؛ ابتدا فیلم‌هایی که در اصطلاح به آنها سینمای بدنه می‌گویند و نوعی دیگر فیلم‌هایی که موضوعات و آسیب‌های اجتماعی را مد نظر قرار می‌دهند.
جشنواره دفاع مقدس دایره معانی گسترده دارد
نکته مهم اینجاست که از چند دوره قبل جشنواره دفاع مقدس دایره معانی خود را وسیع‌تر کرده و به مقاومت تغییر نام داده بود تا بتواند آثاری بیشتری را مد نظر قرار دهد، اما با این وجود باز هم تولیدات مورد نظر به اندازه‌ای نبود که بتوان به صورت دوسالانه آن را برگزار کرد. این وضعیت پیش آمده در حالی است که تنها 26 سال از پایان جنگ می‌گذرد و هنوز خیلی زود است که بخواهیم آن را فراموش کنیم.
مطلب دیگر به اتفاقات روز مربوط می‌شود. در چند سال اخیر ما اتفاقات بسیار تلخی را از سوی برخی گروه‌های انحرافی شاهد بوده‌ایم که به اسم اسلام انجام می‌شود و همین امر سبب شده تا چهره رحمانی دین مبین در بین جهانیان خشن جلوه داده شود. برای رفع این مشکل چه کار می‌توان کرد؟
مهمترین اقدام تولید محصولات فرهنگی است که فیلم‌های سینمایی نقش اول را در آن بازی می‌کنند، چرایی این امر نیز بسیار مشخص است، فیلم‌های سینمایی قادر هستند بسیاری از ناگفته‌ها را در اختیار مردم قرار دهند، اما این حسن به هیچ وجه در بین تولیدات سینمایی ما جایی ندارد، همین امر هم موجب تعطیلی جشنواره‌های ارزشی شده است. مطلب دیگری در این بحث وجود دارد که باید به آن پرداخت و آن نیز این مهم است که در به وجود آمدن چنین وضعیتی چه فرد یا گروهی مقصر است؟
اشکال از همین جا شروع می‌شود که ما به دنبال مقصر می‌گردیم تا به نوعی در هر مسئله‌ای کمبودهای خود را به گردن آن بیندازیم، برای همین است که در بسیاری از موضوعات فرهنگی لنگ می‌زنیم. در سینما دو گروه بسیار مهم وجود دارند؛ هنرمندان و مسئولان و معمولاً در ارزیابی‌های مختلف نیز معمولاً این دو بخش مورد ارزیابی قرار می‌گیرند، در صورتی که این امر صحیح نیست، چون عموم هنرمندان و مسئولان ما افرادی هستند که دغدغه موضوعات دفاع مقدسی دارند، اما وقتی بستر برای آنها فراهم نیست، چگونه می‌توانند بانی کارهای مهمی در این حوزه باشند؟
نقش بخش‌های مختلف در افول سینمای مقاومت
دایره این سؤال را جزئی‌تر می‌کنیم. آیا یک رئیس سازمان سینمایی به تنهایی قادر است بانی رونق یک سبک از سینما باشد؟ مسلماً جواب خیر است، چون شاید این رئیس بتواند سفارش تولید چند فیلم سینمایی را بدهد، اما هیچ گاه نمی‌تواند جریان‌ساز باشد. هنرمند هم وضعیتی مشابه دارد. سینماگر تا امکانات در اختیارش نباشد قادر نیست در این ژانر قدم بردارد به ویژه اینکه این دست آثار معمولاً جزء تولیدات پرخرج سینما محسوب می‌شوند.
این موضوعات را مطرح کردیم تا به این جا برسیم که معمولاً در ارزیابی‌های سینمایی نقش بخش‌های نظامی، مجلس، مطبوعات و مردم در رونق یا افول یک سبک سینمایی نادیده گرفته می‌شود. ابتدا از بخش‌های نظامی شروع می‌کنیم. ارتش و سپاه به عنوان مهمترین بخش نظامی کشور قادر هستند بسیاری از امکانات را در اختیار فیلمسازان دفاع مقدس قرار دهند، اما باز هم می‌بینیم که هنرمند برای داشتن یک تانک باید دنیایی از موانع را پشت سر بگذارد.
نقش مجلس، مطبوعات و مردم در وضعیت سینمای دفاع مقدس
مجلس شورای اسلامی هم چنین وضعیتی را پشت سر می‌گذارد، یعنی بودجه‌ای که آنها می‌توانند در اختیار موضوعات ارزشی قرار دهند این امکان را برای سینمای مورد نظر فراهم می‌کند تا رشد مطلوب‌تری داشته باشند. مطبوعات و مردم هم در این حوزه ایفاگر نقش هستند. برای مثال وقتی یک فیلم دفاع مقدسی تولید می‌شود آنقدر از سوی مطبوعات با نقدهای فراوان رو به رو می‌شود که کمتر فیلمسازی جرئت می‌کند به این دست تولیدات نزدیک شود. استقبال بد مردم از فیلم دفاع مقدسی هم دلیل دیگری برای کم شدن تولیدات این ژانر است. در این میان فیلم‌هایی نظر «چ» و «اخراجی‌ها» را باید مستثنی دانست.
در انتهای این یادداشت یادآور می‌شوم که سینمای دفاع مقدس نیازمند یک سیاست‌گذاری دقیق و بلندمدت است که از سوی تمام بخش‌هایی که از آن نام بردیم باید حمایت شود در آن شرایط می‌توان انتظار داشت که فیلم‌های خوبی در حوزه‌های مورد نظر تولید شود. آن گاه شرایطی به وجود نخواهد آمد که جشنواره‌هایی چون فیلم دفاع مقدس تعطیل شوند.
