مراسم یادبود سیروس پرهام، بنیانگذار آرشیو ملی ایران برگزار شد
مراسم یادبود سیروس پرهام، بنیانگذار آرشیو ملی ایران و پیشگام عرصه فرهنگ و پژوهش، با حضور استادان، پژوهشگران و علاقه‌مندان به میراث فرهنگی در سالن همایش‌های سازمان اسناد و کتابخانه ملی برگزار شد.
به گزارش ایکنا، به نقل از روابط عمومی سازمان اسناد و کتابخانه ملی، در این رویداد، سخنرانان با اشاره به دقت علمی، وسواس پژوهشی، عشق به ایران و تعهد بی‌وقفه مرحوم پرهام به حفظ اسناد و فرهنگ ملی، او را چهره‌ای چندوجهی و ماندگار توصیف کردند که نه‌تنها میراث فرهنگی کشور را غنی کرد، بلکه الگویی برای نسل‌های آینده پژوهشگران و حافظان فرهنگ ایران به جا گذاشت.
دقت و وظیفه‌شناسی مرحوم پرهام؛ سرمایه‌ای ماندگار
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی ایران در این مراسم گفت: تکریم بزرگان کمترین کاری است که سازمان‌ها و نهاد‌ها باید برای پاسداشت سرمایه‌های انسانی خود انجام دهند. به همین منظور در زمان حیات استاد پرهام، مراسم بزرگداشتی برای ایشان برگزار و سالن اجتماعات طبقه هفتم ساختمان کتابخانه ملی به نام استاد پرهام نام‌گذاری شد.
غلامرضا امیرخانی با یادآوری جلسات قیمت‌گذاری اسناد در دهه ۸۰ و حضور استادان برجسته‌ای همچون سید عبدالله انوار، ایرج افشار، سیروس پرهام و کاوه بیات، افزود: آنچه در مورد استاد پرهام برای من جالب بود، دقت عجیب ایشان بود. استاد پرهام با تأمل و دقت، نظر می‌دادند و این ویژگی را تا روز‌های آخر عمرشان حفظ کرده بودند.
وی با اشاره به نقش مهم پرهام در چاپ نفیس شاهنامه بایسنقری در اوایل دهه ۵۰، دقت علمی و وظیفه‌شناسی را دو ویژگی برجسته پرهام و سرمایه‌ای برای فرهنگ ایران خواند.
امیرخانی ادامه داد: زمانی که ایشان ضرورت تأسیس مکانی برای نگهداری اسناد را تشخیص دادند، پایه‌گذار آرشیو ملی ایران شدند. همچنین شجاعت پرهام در انتشار کتاب انقلاب اسلامی ایران و مبانی رهبری امام خمینی (ره) با نام مستعار سین شیرازی، پیش از پیروزی انقلاب اسلامی، نمونه‌ای درخشان از زمان‌شناسی و تعهد علمی اوست.
رئیس سازمان اسناد و کتابخانه ملی در پایان ابراز امیدواری کرد این سازمان بتواند بر پایه سنگ‌بنایی که بزرگانی چون مرحوم پرهام و ایرج افشار گذاشته‌اند، همچنان در خدمت فرهنگ و تمدن ایران باقی بماند.
پرهام و نقش بی‌بدیل او در تأسیس و تثبیت سازمان اسناد ملی
کاوه بیات، تاریخ‌نگار، پژوهشگر و مترجم نیز در ادامه این مراسم با اشاره به نقش برجسته پرهام در شکل‌گیری و پیشبرد بسیاری از برنامه‌های فرهنگی و اداری کشور گفت: اگرچه بسیاری از این طرح‌ها حاصل یک تلاش جمعی بودند، اما در مواردی، بیش از هر چیز مدیون سعی و تلاش فردی و ویژگی‌های شخصی مرحوم پرهام بودند.
وی با یادآوری تأسیس سازمان اسناد ملی ایران افزود: این سازمان در ابتدا برای حل معضل تراکم اسناد اداری ایجاد شد، اما حضور استاد پرهام در سازمان امور استخدامی و بهره‌گیری از مشاوره کارشناسان خارجی سبب شد این نهاد با چشم‌اندازی تاریخی شکل بگیرد. در دوره ۱۰ ساله ریاست او، زمینه شناسایی مجموعه‌های شخصی، استخدام نیرو‌های متخصص و تجهیز سازمان فراهم آمد.
بیات خاطرنشان کرد که در دهه‌های بعد، سازمان اسناد ملی جایگاه خود را به عنوان آرشیو اصلی کشور تثبیت کرد.
وی در ادامه به نقش پرهام در ترجمه و انتشار مجموعه «سیری در هنر ایران» اشاره کرد و گفت: این پروژه فرهنگی که ریشه در آرزویی ۷۰ ساله داشت، سرانجام با پیگیری و پشتکار استاد پرهام و همکاری انتشارات علمی و فرهنگی به نتیجه رسید؛ او نه تنها به انتشار متن اصلی بسنده نکرد، بلکه با به‌روز کردن داده‌های کتاب و افزودن دو جلد پیوست، اثری ماندگار به جا گذاشت.
بیات همچنین به ویژگی‌های شخصیتی پرهام اشاره کرد و گفت: حوصله، دقت در ارزیابی اسناد، حضور ذهن در خرید‌های مهم، توجه به مصالح سازمان و حتی مخالفت صریح با ادغام سازمان اسناد و کتابخانه ملی، نمونه‌هایی از تعهد و دوراندیشی او بود.
این پژوهشگر در پایان گفت: مرحوم پرهام بیش از هفت دهه در تحولات فرهنگی ایران حضور فعال داشت و آثار مکتوب، خاطرات و تجربه‌های گران‌بهای او بخشی ارزشمند از میراث فرهنگی ماست. او هرگز از تکاپو بازنایستاد و تا واپسین سال‌ها با جدیت به اصل موضوعات می‌پرداخت؛ نشانه‌ای روشن از سرشت پرارزش و ماندگارش.
پرهام؛ چندوجهی و پیشگام نقد ادبی و آرشیو ملی
هرمز همایون‌پور، مترجم هم با تأکید بر چندوجهی بودن شخصیت پرهام، گفت: پرهام را نمی‌توان در یک قالب محدود معرفی کرد. او از سال ۱۳۲۹ با انتشار کتاب شعرش شناخته شد و پس از بازگشت از آمریکا به‌عنوان پیشگام نقد ادبی در ایران، نقد تحلیلی و سخن‌سنجی را آغاز کرد؛ مسیری که امروز ادامه یافته و به نقد‌های سنجیده و ارزشمند در عرصه ادبیات انجامیده است.
وی با اشاره به سابقه مطبوعاتی پرهام، افزود: کمتر گفته شده که او در دهه ۳۰ و بخشی از دهه ۴۰ در روزنامه «ژورنال دو تهران» وابسته به روزنامه اطلاعات فعالیت می‌کرد. با وجود مسئولیت‌های دیگر، به‌ویژه در سازمان اسناد ملی، هیچ‌گاه عشق ژورنالیستی‌اش را ترک نکرد.
همایون‌پور همچنین به نقش پرهام در پروژه بزرگ «سیری در هنر ایران» اشاره کرد و ادامه داد: پرهام در میانه دهه ۳۰ انتشارات نیل را تأسیس کرد که خیلی زود به پایگاه روشنفکران تبدیل شد. با این همه، خود او همیشه افتخار اصلی‌اش را خدمت در تاسغیس سازمان اسناد ملی می‌دانست. عشق پرهام به چند چیز بود؛ ایران و حافظ و در کنار آن، همسر گرامی‌اش. این عشق‌ها مسیر زندگی و خدمت فرهنگی او را روشن می‌کردند.
پرهام، بنیانگذار ماندگار حافظه فرهنگی ایران
سیدحسن شهرستانی، پژوهشگر دین و ادبیات فارسی نیز از دیگر سخنرانان این مراسم بود. وی با اشاره به اهمیت اسناد و نقش بنیادین سازمان اسناد ملی گفت: آنچه امروز می‌گوییم، می‌نویسیم یا انجام می‌دهیم، فردا تاریخ است. هر سندی که مکتوب می‌شود، به مدرکی برای قضاوت‌های تاریخی، اقتصادی و اجتماعی بدل خواهد شد. هیچ منبعی محکم‌تر از اسناد آرشیوی برای ملت‌ها وجود ندارد.
وی یادآور شد: ما تلاش کردیم در‌های سازمان اسناد ملی را به روی دانشگاه‌ها و مراکز علمی باز کنیم. این امر سبب شد دانشجویان بتوانند بر پایه این گنجینه پایان‌نامه‌ها و پژوهش‌های ارزشمندی انجام دهند که هم به نفع دانشگاه بود و هم به سود سازمان.
وی با تجلیل از جایگاه پرهام در تأسیس سازمان اسناد ملی تأکید کرد: کسانی که بنیانگذار نهاد‌هایی هستند که حافظ اسناد هویت‌ساز و فرهنگ‌پرور ملت‌اند، همیشه در تاریخ ماندگار خواهند بود. سیروس پرهام نمونه‌ای برجسته از این چهره‌هاست.
پرهام، استاد دقت و مستندسازی در زندگی و هنر
سیدرضی میری، هنرشناس و پژوهشگر فرش هم با تأکید بر پیوند نزدیک شخصی و حرفه‌ای خود با مرحوم پرهام، گفت: استاد پرهام علاقه ویژه‌ای به فرش داشت و این علاقه سبب شد رابطه‌ای عاطفی و صمیمانه با ایشان پیدا کنم. در تمام مدت همکاری، نقش سرکار خانم پرهام در فراهم آوردن شرایط پژوهشی برای استاد بسیار بزرگ و سازنده بود.
میری به ویژگی‌های شخصیتی پرهام اشاره کرد و گفت: استاد به دقت و توجه به جزئیات اهمیت ویژه‌ای می‌دادند و نگاه نقادانه ایشان در عرصه فرش و سایر حوزه‌ها مشهود بود. همواره از جزم‌اندیشی دوری می‌کردند و احتمال و تردید را منبع مطالعات خود می‌دانستند.
وی افزود: یکی از برجستگی‌های مرحوم پرهام، تسلط فوق‌العاده او بر زبان فارسی و نثر مسجّل و محکم آثارش بود. استاد همه تجربه‌ها، سفر‌ها و گفت‌و‌گو‌های خود را با دقت ثبت می‌کردند و هیچ روزی را بدون نوشتن نمی‌گذرانند. این رفتار ایشان مصداق کامل گزاره دکارت بود: «من می‌اندیشم، پس هستم»؛ استاد پرهام می‌نوشت، پس بود.
میری در پایان گفت: از کوچک‌ترین اتفاقات زندگی استاد چیزی از قلم نمی‌افتاد و همه را مستندسازی می‌کردند. این ویژگی، پرهام را به نمونه‌ای بارز از دقت، نظم و تعهد به پژوهش و مستندسازی در زندگی و هنر تبدیل کرده است.
پرهام، ایران‌دوست عاشق تاریخ و فرهنگ
کیانوش کیانی، پژوهشگر هم در مراسم یادبود سیروس پرهام با تأکید بر وجوه متعدد شخصیت او، گفت: استاد پرهام مترجم، ویراستار، منتقد ادبی، هنرشناس، فرش‌شناس، سندشناس و روزنامه‌نگار بود و شاید ویژگی‌های دیگری هم داشته که در آینده مطلعین از آن خواهند گفت. این شیرازی با فرهنگ و ایران‌دوست نزدیک به یک قرن از عمر شریف خود را صرف تاریخ و فرهنگ ایران زمین کرد.
وی به نقش پرهام در استانداردسازی ویرایش اشاره کرد و گفت: فعالیت‌های استاد در انتشارات فرانکلین سطح ویرایش در ایران را ارتقا داد و در حوزه فرش نیز با هنرمندان شاخص ارتباطی نزدیک داشت که آثار و تجربه‌های او در این زمینه قابل تقدیر است.
وی در پایان گفت: برای گرامی‌داشت یاد استاد پرهام باید به ویراستاری حرفه‌ای، هنر فرش، فرهنگ و تاریخ ایران توجه کنیم و آنها را به جهانیان معرفی کنیم. تنها با این اقدامات است که یاد و روح استاد همیشه شاد و گرامی خواهد ماند.
پرهام، ویراستار و پژوهشگری با دقت و وسواس بی‌نظیر
هایده مشایخ، پژوهشگر حوزه هنر و معماری هم در این مراسم با اشاره به همکاری خود با پرهام در پروژه‌های مهم گفت: در چاپ سه‌جلدی کتاب شکوه ایران و همچنین گردآوری و ویراستاری آثار استاد حسن غفاری، پرهام با تخصص آرشیوی و دقت بی‌نظیر خود، مجموعه‌ای عظیم از مقالات و تصاویر پراکنده را به نحوی شایسته سامان داد و به چاپ رساند.
وی افزود: در پروژه ترجمه فارسی اثر آرتراپام پوپ نیز، استاد پرهام با وسواس علمی و عملی خود، اطلاعات را روزآمد و کتاب را در دو جلد پیوسته با تعلیقات کامل به سرانجام رساند. این دقت و تعهد به کیفیت عالی، نمونه‌ای بارز از روحیه پژوهشی و وسواس استاد در تمام عمر پربارشان بود.
در پایان این مراسم، مهناز مقدسی بیانیه انجمن ویراستاران و غلامرضا عزیزی بیانیه انجمن کتابداری و اطلاع‌رسانی را قرائت کردند و به خانواده مرحوم پرهام تسلیت گفتند.
انتهای پیام
