فرم و ساختار، دینی بودن یک فیلم سینمایی را مشخص نمی‌کند
گروه هنر: کارگردان فیلم «قندون جهیزیه» گفت: از نگاه من، فرم و ساختار دلیلی بر دینی بودن یک فیلم نیست، بلکه این مفهوم و پیام اثر است که چنین ویژگی را در کار بارز می‌کند.
علی ملاقلیپور، کارگردان «قندون جهیزیه» در گفت‌و‌گو با خبرگزاری بین‌المللی قرآن(ایکنا)، با بیان اینکه این فیلم یک سال در انتظار تهیه‌کننده بود، گفت: درباره ایده شکل‌گیری این کار باید بگویم، مشکلات اقتصادی مردم که بسیاری با آن درگیر هستند انگیزه‌ای بود تا من فیلمی با محوریت «قندون جهیزیه» بسازم. نحوه خلق این داستان همه به زمانی بر می‌گردد که من در فیلمی دستیار کارگردان بودم و برای بازدید از خانه‌ای که قرار بود لوکیشن ما باشد با صاحب خانه وارد گفت‌و‌گو شدم. در آنجا دریافتم که این فرد از روی ناچاری خانه خود را به ما اجاره داده و به شدت به پول آن نیازمند است. این وضعیت در حالی بود که وی به شدت از وضعیت پیش آمده معذب بود. این اتفاق سبب شکل‌گیری ایده فیلم «قندون جهیزیه» شد.
وی افزود: انتخاب تهیه‌کننده این کار یک پروسه یک ساله بود، چون در همان ابتدا من فیلمنامه را به سعید سعدی، تهیه‌کننده فعلی کار پیشنهاد دادم. وی متن را پسندید، اما برای یافتن سرمایه‌گذار خواستار زمان شد، زیرا به تنهایی قادر نبود سرمایه فیلم را تأمین کند. با توجه به وضعیت پیش آمده من با چند تهیه‌کننده دیگر وارد مذاکره شدم. عده‌ای فیلمنامه را پسندیدند، ولی سرمایه‌گذار نداشتند و برخی دیگر نیز به دلیل جنس داستان اعتقادی به موفقیت فیلم در گیشه نداشتند، برای همین تهیه آن را قبول نکردند. در این میان با رضا میر‌کریمی نیز مذاکره کردم و وی نیز سناریو را پسندید، هر چند همانند دیگران، سرمایه‌گذاری برای کار وجود نداشت. در چنین فضایی، سعید سعدی با من تماس گرفت و گفت سرمایه‌گذاری متن را خوانده و پسندیده است. برای همین کار جلوی دوربین رفت و هم اکنون نیز شاهد اکران آن هستیم.
فیلم ارزشی به فرم و ساختار مربوط نمی‌شود
وی در پاسخ به این سؤال که آیا همانند پدرش دلبسته سینمای دفاع مقدس و موضوعات ارزشی است؟ گفت: ابتدا باید بگویم که فیلم ارزشی به فرم و ساختار مربوط نمی‌شود، بلکه مفهوم داستان است که ارزشی بودن یک فیلم را مشخص می‌کند. در این فیلم نیز سعی شده به موضوعات توجه شده که همه در دین و هم در عرف جزء معروفات محسوب می‌شود. این خوبی‌ها نیز در یک خانواده روی می‌دهد و ما می‌بینیم که یک زن و شوهر در اوج تنگدستی سعی می‌کنند زندگی خود را ادامه دهند و در این مسیر از اصول دینی خود نیز کوتاه نیایند.
این فیلمساز به توضیح فوق اضافه کرد: در زمان جنگ، جوانان ما برای حفظ دین و کیان خود به پا خواستند و در مقابل دشمن تا دندان مسلح مردانه مقاومت کردند. تصویر‌گری این مقاومت پرداختن به ارزش‌هاست. اما در زمان حال نیز مقاومت و ایستادگی در مقابل مشکلات اقتصادی می‌تواند نوعی جهاد باشد، چون اگر انسان بتواند در شرایط تنگدستی سلامت و دین خود را حفظ کند کاری مهّم انجام داده والا در شرایط خوب اقتصادی که پایبندی به اصول دینی و قانونی کاری سخت نیست.
ملاقلیپور به توضیح فوق اضافه کرد: مطالب فوق را گفتم تا به این نتیجه برسم که پدرم «رسول ملاقلی پور» فرزند زمان خود بود و متناسب با نیازهای آن زمان سینمای دفاع مقدس را محلی مناسب برای کار می‌دانست. من نیز فرزند زمانه خود هستم، برای همین نشان دادن سختی‌هایی که مردم با آن درگیر هستم رسالت من است. البته باید نکته‌ای را متذکر شوم آن نیز این است که نشان دادن مشکلات نباید سبب به وجود آمدن یأس و ناامیدی در جامعه شود. برای همین در فیلمم در کنار نشان دادن مشکلات اقتصادی سعی می‌کنیم امید را در کارمان جا دهیم تا به نوعی تماشای فیلم در تماشاگر احساس نشاط به وجود آورد، نه اینکه وی را دستخوش یأس و ناامیدی کند.
فیلم دینی، یک ژانر نیست
وی در پاسخ به سؤالی دیگر مبنی بر اینکه آیا یک فیلمساز فیلم اولی در اولین گام خود می‌تواند به سینمای دینی ورود داشته باشد یا اینکه برای مستحکم کردن موقعیت خود حتماً باید با سینمای تجاری کار خود را آغاز کند، تصریح کرد: ابتدا باید بگویم که ما گونه‌ای به نام سینمای دینی صرف ندادیم، بلکه این هنرمند متعهد است که دینی بودن یک اثر را شکل می‌دهد، دلیل این موضوع نیز این است که اگر هنرمند متعهد باشد هر کاری که تولید کند آن اثر بار دینی و ارزشی خواهد داشت. نکته دیگر اینکه من با این موضوع به شدت مخالفم که در سینما نباید به گیشه اهمیت داد، چون این تفکر با ذات هنر هفتم منافات دارد و موجب نابودی صنعت فیلمسازی خواهد شد. برای همین چه اشکالی دارد فیلمی خوب و ارزشمند ساخت که هم پیامی ارزشمند دارد هم اینکه تماشاگر از آن لذت می‌برد.
ملاقلیپور درباره گیشه «قندون جهیزیه» گفت: این فیلم با سرمایه شخصی تولید شده است، اما خوشبختانه در 10 روز اول توانسته بیش از 200 میلیون تومان فروش داشته باشد. این رقم برای این فیلم که استانداردهای خاص خود را دارد رقمی خوب است. دلیل این اتفاق هم به عقیده من این است که جدا از شاخصه‌های حرفه‌ای به لحاظ مفهوم ما با یک کار کاملاً ایرانی رو به رو هستیم، برای همین خانواده‌های ایرانی آن را پسندیده و با آن ارتباط برقرار می‌کنند. همچنین پس از مدت‌ها در یک فیلم خانوادگی شاهد هستیم که زن و شوهر با وجود مشکلات مختلف به هیچ وجه به هم خیانت نکرده و سعی می‌کنند به زندگی خود وفادار مانده و آن را به سر منزل مقصود برسانند.
وی در بخش دیگری از این گفت‌و‌گو با بیان اینکه در «قندون جهیزیه» تعاملی کامل بین عوامل حاکم بود، اذعان کرد: اینکه بگویم هر آنچه که من می‌خواستم در کار فراهم بوده، اشتباه است، چون ممکن است من اولویت‌هایی در انتخاب‌هایم داشتم که به دلایلی محقق نشد، ولی در نهایت آنچه که می‌خواستم در کار کاملاً فراهم شد، آن نیز تعامل بین بازیگران و دیگر عوامل بود. نکته دیگر اینکه این فیلم نه یک کمدی محض است نه یک اثر کاملاً اجتماعی، برای همین سعی کردیم در انتخاب بازیگران هم این وضعیت وجود داشته باشد، یعنی در کنار اکبر عبدی به عنوان یک از نابغه‌های کمدی از وجود بازیگران جدی همچون صابر ابر و نگار جواهریان استفاده کنیم با این تفاوت که بازی‌هایشان با کارهای گذشته آنها متفاوت بود.
ملاقلیپور با بیان اینکه انتخاب‌های درست یا غلط می‌تواند کیفیت کار را مشخص کند، بیان کرد: متأسفانه رویکردی نادرست در بین برخی فیلمسازان رواج دارد. آن هم اینکه در انتخاب بازیگر سراغ اولین و راحت‌ترین گزینه می‌روند. باری همین کار دستخوش کلیشه می‌شود. سعی شد این اتفاق در «قندون جهیزیه» رخ ندهد و بازیگرانی انتخاب کنیم که برای اولین بار در نقش مورد نظر ظاهر می‌شدند.
کارگردان فیلم «قندون جهیزیه» در پایان تصریح کرد: من چیزهایی از پدرم آموخته‌ام که در سینما کمکم می‌کند، اما این لزوماً به این معنا نیست که می‌خواهم در مسیر وی حرکت کنم چون من با نگاه خودم به موضوعات نگاه می‌کنم. البته این به معنای تضاد نیست، بلکه می‌توان گفت برداشتی متفاوت است. اما در یک ویژگی کاملاً با فیلمسازانی نظیر پدرم همسو هستم و آن سینمای متعهدانه است.
